Bài 23. Đêm nay Bác không ngủ

2/ Anh đội viên thức dậy lần thứ ba:
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
... Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh Chòm râu im phăng phắc.
Anh vội vàng nằng nặc:
Mời Bác ngủ Bác ơi! Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi! Mời Bác ngủ!
-Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác Bác ngủ không an lòng.
Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng Rải lá cây làm chiếu Manh áo phủ làm chăn.
Trời thì mưa lâm thâm Làm sao cho khỏi ướt!
Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau.
Anh đội viên nhìn Bác Bác nhìn ngọn lửa hồng Lòng vui sướng mênh mông Anh thức luôn cùng Bác.
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
(1951)
ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
Minh Huệ
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
a/ Hình tượng Bác Hồ:
Tìm những chi tiết miêu tả hình dáng, tư thế của Bác Hồ?
ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ

... Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc.

Bác đã nói gì với anh đội viên ?
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
a/ Hình tượng Bác Hồ:
-Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác Bác ngủ không an lòng.
Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng Rải lá câu làm chiếu Manh áo phủ làm chăn.
Trời thì mưa lâm thâm Làm sao cho khỏi ướt!
Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau.
Hình dáng, cử chỉ, hành động và lời nói của Bác đã nói lên điều gì ?
2/ Anh đội viên thức dây lần thứ ba:
a/ Hình tượng Bác Hồ:
… vẫn ngồi đinh ninh - Chòm râu im phăng phắc
- …ngủ không an lòng. - …thương đoàn dân công - …nóng ruột - Mong trời sáng ….
Nỗi lòng, sự lo lắng cho đoàn dân công.
b/ Tình cảm của anh đội viên:
Tìm những chi tiết nói lên tâm trạng của anh đội viên ở lần thức dậy thứ ba ?
b/ Tình cảm của anh đội viên:
..hốt hoảng, giật mình, …nằng nặc mời Bác ngủ …vui sướng mênh mông … thức luôn cùng Bác”
 Yêu kính, cảm phục, tự hào
Tình cảm của anh đội viên ở lần thức dậy thứ ba là gì ?
THẢO LUẬN NHÓM
So sánh và nhận xét tâm trạng của anh đội viên ở lần thức dậy thứ nhất và lần thức dậy thứ ba.
So sánh:






THẢO LUẬN NHÓM
So sánh và nhận xét tâm trạng của anh đội viên ở lần thức dậy thứ nhất và lần thức dậy thứ ba.
-Lần thức dậy thứ ba: anh hốt hoảng giật mình, vội vàng nằng nặc mời Bác ngủ  rất lo lắng. -Sau đó, anh nhìn Bác và vui sướng, hạnh phúc vì hiểu được tình yêu thương bao la của Bác.
-Lần thức dậy thứ nhất: anh chỉ thổn thức, thầm thì hỏi nhỏ, bồn chồn  ngạc nhiên, băn khoăn, lo lắng.
Nhận xét:
Diễn biến tâm trạng phát triển tự nhiên, hợp lí, chân thật.
Tại sao tác giả không kể lần thức dậy thứ hai của anh đội viên?
Tại sao tác giả không kể lần thức dậy thứ hai của anh đội viên?
Bài thơ không kể lần thức dậy thứ hai của anh đội viên mà từ lần thứ nhất chuyển ngay sang lần thứ ba : Điều này cho thấy trong đêm ấy, anh đội viên đã nhiều lần thức giấc và lần nào cũng thấy Bác không ngủ.
Vì sao trong đoạn kết nhà thơ lại viết: … Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh.
Vì sao trong đoạn kết nhà thơ lại viết: … Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh.
Khổ thơ cuối đã nâng câu chuyện lên thành một lời nhận định, một sự thật, một chân lí bình thường (một lẽ thường tình) mà vĩ đại : Bác là Hồ Chí Minh, là vị lãnh tụ, là người cha của dân tộc ta…vì Bác đã hi sinh cả cuộc đời mình cho dân, cho nước. Chính vì lẽ sống "Nâng niu tất cả chỉ quên mình" mà cái đêm không ngủ trong bài thơ này chỉ là một trong biết bao nhiêu đêm không ngủ của Bác.
Em hãy nhận xét về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
NGHỆ
THUẬT
Thể thơ:
Phương thức biểu đạt:
Từ ngữ:
Hình ảnh:
Biện pháp nghệ thuật: :
Thể thơ: 5 chữ, gieo vần linh hoạt, thích hợp với cách kể chuyện của bài thơ. -Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. -Từ ngữ: Từ láy giàu sức biểu cảm, diễn tả cụ thể trạng thái tình cảm, cảm xúc. -Hình ảnh: Cụ thể, chân thực, giản dị, cảm động. -Biện pháp nghệ thuật: : So sánh, ẩn dụ, điệp ngữ, đảo ngữ.
NỘI
DUNG
-Ca ngợi tình yêu thương bao la, sâu sắc và cảm động mà Bác dành cho nhân dân.
-Lòng yêu kính và biết ơn sâu nặng của quân đội và nhân dân ta đối với Bác.
III. Tổng kết:
Ghi nhớ (SGK/67)
GHI NHỚ: *Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.
*Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ, có nhiều vần liền thích hợp với lối kể chuyện, kết hợp miêu tả, kể với biểu cảm, có nhiều chi tiết giản dị, chân thực và cảm động.
Câu 1: Điều gì khiến anh đội viên xúc động khi thức dậy lần thứ nhất?
A. Thấy Bác còn thức, đang ngồi trầm ngâm bên bếp lửa.
B. Thấy Bác đi dém chăn cho tất cả mọi người.
C. Thấy Bác thức như một người cha chăm lo cho các con.
Câu 2: Tại sao đêm nay Bác không ngủ?
A. Bác là một người khó ngủ.
B. Bác đang bận việc.
C. Bác lo lắng cho chiến sĩ và cho chiến dịch ngày mai.
D. Trời rét quá, Bác không thể ngủ được.
Câu 3: Ý nghĩa của ba câu thơ kết bài ?
A. Đêm nay chỉ là một trong rất nhiều đêm không ngủ của Bác.
B. Cả cuộc đời Bác dành trọn vẹn cho dân, cho nước.
C. Đó chính là lẽ sống "Nâng niu tất cả chỉ quên mình" của Bác.
D. Cả 3 ý trên.
CỦNG CỐ
IV. Luyện tập:
Bài tập 1,2 (SGK/67)
Làm vào vở bài làm.
2/ Dựa theo bài thơ, em hãy viết bài văn ngắn bằng lời của người chiến sĩ kể về kỉ niệm một đêm được ở bên Bác Hồ khi đi chiến dịch.
Đêm ấy, trời mưa lâm thâm và lạnh. Sau một giấc ngủ dài, tôi bỗng giật mình thức dậy. Ô kìa! Bên bếp lửa rừng rực cháy, Bác Hồ vẫn còn thức. Bác ngồi đó im lặng, trâm ngâm. Chợt Bác đứng lên bước nhẹ nhàng đến dém chăn cho các chiến sĩ, cho từng người một, rồi trở lại chỗ ngồi cũ. Trước mắt tôi, bóng Bác cao lồng lộng bao trùm lên cả chúng tôi những chiến sĩ sau một ngày vất vả hành quân đang say ngủ. Giữa đêm mưa lạnh, bóng Bác cũng đem thêm hơi ấm đến cho từng người trong chúng tôi. Tôi không khỏi xúc động, cất tiếng nho nhỏ nói với Bác: “Thưa Bác, cháu mời Bác đi ngủ một lát”. Bác Hồ mỉm cười nhìn tôi: “Không sao, cháu cứ để mặc Bác, cháu ngủ đi”.
Lần thứ ba, tôi giật mình thức dậy hốt hoảng vì trời đã gần sáng mà Bác vẫn còn ngồi đó. Lo lắng cho sức khỏe của Bác, tôi đến bên Bác hỏi nhỏ: Thưa Bác, Bác có lạnh lắm không? Cháu mời Bác đi ngủ. Vẫn nhìn tôi mỉm cười, Bác đáp: “Cháu cứ ngủ đi. Bác ngủ cũng không an lòng vì giờ này ngoài mưa lạnh hàng ngàn chiến sĩ, hàng ngàn dân công chỉ có lá cây thay chiếu, manh áo thay chăn”. Bây giờ tôi mới rõ vì sao Bác không ngủ được; “Vì một lẽ thường tình. Bác là Hồ Chí Minh”. Tôi đã thức luôn cùng Bác. Xa xa vẳng lại tiếng gà rừng gáy báo hiệu trời sắp bình minh.
DẶN DÒ
*Học thuộc lòng 5 khổ thơ đầu. *Học thuộc ghi nhớ ( SGK/67 ) *Chuẩn bị bài mới :
LƯỢM