Bài 23. Ẩn dụ

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Nhân hóa là gì? Cho ví dụ?
Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả
con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ
vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được
những suy nghĩ, tình cảm của con người.

Ví dụ: Tre xung phong vào xe tăng đại bác...
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Có bao nhiêu kiểu nhân hóa? Hãy trình bày các kiểu nhân hóa đó?
Có ba kiểu nhân hóa thường gặp:
1. Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
2. Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người
để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
3. Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người.
ẨN DỤ
Tiết 106:

Tiết 106: ẨN DỤ
I/ ẨN DỤ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
Trong khổ thơ, cụm từ “người cha”được dùng chỉ ai?

- Người Cha: chỉ Bác Hồ
- Vì Bác với Người Cha vì có những phẩm chất giống nhau:
- tuổi tác,
- tình thương yêu,
- sự chăm sóc chu đáo đối với chiến sĩ
như Người Cha đối với con của mình…
Kết luận:
Gọi tên sự vật này (Bác Hồ) bằng tên sự vật khác (Người Cha) có nét tương đồng. Người ta gọi là Ẩn dụ.
Tiết 106:ẨN DỤ
Trả lời:
Vì sao lại hiểu người cha là Bác Hồ?
Cách gọi tên sự vật hiện tượng này bằng sự vật khác có nét tương đồng gọi là ẩn dụ
Tiết 106:ẨN DỤ
2. Ghi nhớ 1:
- Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng (giống) với nó.
- Tác dụng: Làm cho câu văn, câu thơ có tính hàm súc, tăng tính gợi hình, gợi cảm.
Tác dụng của ẩn dụ?
Vd: Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.
(Trần Đăng Khoa)
So sánh đặc điểm của ba cách diễn đạt sau đây có gì khác nhau rồi chỉ ra tác dụng của nó?
Bác Hồ mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm.
Bác Hồ như Người Cha Đốt lửa cho anh nằm.
Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
Cách 1:
Cách 2:
Cách 3:
diễn đạt bình thường
sử dụng so sánh
sử dụng ẩn dụ
So sánh và ẩn dụ là phép tu từ tạo cho câu nói có tính hình tượng, biểu cảm hơn so với cách nói bình thường.
Ẩn dụ làm cho câu nói có tính hàm súc cao hơn.
Tác dụng:
Tiết 106:ẨN DỤ
1
Bài tập 1(Luyện tập).
II/ CÁC KIỂU ẨN DỤ:
thắp
lửa hồng
chỉ sự nở hoa
chỉ màu đỏ của hoa râm bụt.
 “màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng).
 nở hoa được ví với hành động thắp. (chúng giống nhau về cách thức thực hiện).
Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
(Nguyễn Đức Mậu)
Tiết 106:ẨN DỤ
Trả lời:
1. Ví dụ 2:
Thắp lửa hồng có điểm gì giống hoa dâm bụt?
Giữa thắp đèn và nở hoa có gì giống nhau?
“ Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng” . (Nguyễn Tuân)
II/ CÁC KIỂU ẨN DỤ:
giòn tan
đặc điểm của cái bánh.
(vị giác)
nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận, mà phải dùng thị giác để cảm nhận.
Kết luận: Nhà văn Nguyễn Tuân dùng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác.
Trả lời:
Tiết 106:ẨN DỤ
Ví dụ 3:
Cụm từ giòn tan có gì đăc biệt?
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. (Nguyễn Đức Mậu)
“ Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng” .
(Nguyễn Tuân)
Tiết 106:ẨN DỤ
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Ví dụ 3:
Tiết 106:ẨN DỤ
2. Ghi nhớ 2:
Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là:
Ẩn
dụ
hình
thức.
Ẩn
dụ
cách
thức.
Ẩn
dụ
phẩm
chất.
Ẩn
dụ
chuyển
đổi
cảm
giác.
Mỗi kiểu tương đồng là một kiểu ẩn dụ vậy ta rút ra được các kiểu ẩn dụ sau
VD: Về thăm nhà Bác Làng Sen
Có hàng dâm bụt thắp lên lửa hồng
( hình thức, cách thức)
VD:gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
( phẩm chất)
Nặng lòng xưa giọt mưa đau
Mát lòng nay trận mưa mau quê nhà
( chuyển đổi cảm giác)
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK/69
II. Các kiểu Ẩn dụ:
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập
Bài 2
Bài 2: (SGK)
Kẻ trồng cây - người lao động
Ăn quả - sự hưởng thụ.
Tương đồng về cách thức
b. Mực, đen – cái xấu
Đèn, sáng – cái tốt
Tương đồng về phẩm chất
c. Thuyền - người đi xa
Bến - người chờ đợi
Tương đồng về phẩm chất
Tiết 106: - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
II. Các kiểu Ẩn dụ:
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập
Bài 2
Bài 3
Bài 3: (SGK)
b. Chảy: Chuyển đổi cảm giác từ xúc giác sang thị giác (nhìn) liên tưởng mới lạ.
c. Mỏng: chuyển đổi cảm giác từ xúc giác sang thính giác (nghe) mới lạ, độc đáo, thú vị.
Chảy: Chuyển đổi cảm giác
từ khứu giác (mũi) sang thị giác
(nhìn) giàu tính hình tượng.
Tiết 106 - ẨN DỤ