Bài 23. Ẩn dụ

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thao giảng
Lớp 6C
Trường THCS Lý Tự Trọng
Tiết 95: ẩn dụ

1 Tổ chức:
2 Kiểm tra:

Nh©n ho¸ lµ g×? Cã mÊy kiÓu nh©n ho¸?
H·y lÊy vÝ dô mét ®o¹n th¬ , ®o¹n v¨n ®· häc cã sö dông phÐp nh©n ho¸ ?



I /ẩn dụ là gì?
Bài tập 1: Trong khổ thơ dưới đây cụm từ người Cha được dùng để chỉ ai? Vì sao có thể ví như vậy?
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)


Tiết 95 ẩn dụ

Tiết 95 ẩn dụ

Nh?n xột
-Người Cha chỉ Bác Hồ.
Trả lời: Bác Hồ với Người Cha có những phẩm chất giống nhau:
-Tuổi tác
-Tình thương yêu
-Sự chăm sóc chu đáo đối với con
Tiết 95 ẩn dụ

-So sánh hai câu thơ:
Người Cha mái tóc bạc
(Minh Huệ)
Người là Cha, là Bác,là Anh
(Tố Hữu)
Cách so sánh giống và khác nhau ở chỗ nào?
Trả lời: -Giống nhau:-Đều so sánh Bác với Người Cha
-Khác nhau:-Minh Huệ lược bỏ vế A chỉ còn vế B
Tố Hữu giữ cả hai vế A và B:
Người là Cha.

Tiết 95 ẩn dụ

A là B..
-Khi phép so sánh lược bỏ vế A gọi là so sánh ngầm (ẩn kín) hay gọi là phép ẩn dụ.
3 /Kết luận:
-Thế nào là ẩn dụ ? Tác dụng của ẩn dụ?
-Trả lời: : ẩn dụ là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ghi nhớ: ( SGK) Hãy tìm một số ví dụ khác có sử dụmg ẩn dụ:

Tiết 95 ẩn dụ

II-Các kiểu ẩn dụ:
1-Bài tập:
a-Các từ in đậm dưới đây dùng để chỉ những sự vật hiện tượng nào? Vì sao có thể ví như vậy?
Về thăm nhà Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
Trả lời: -Lửa hồng chỉ màu đỏ của hoa râm bụt
-Thắp: chỉ sự nở hoa
-Màu đỏ được ví với lửa hồng vì hai sự vật ấy có hình thức tương đồng
Sự nở hoa được ví với hành động thắp vì chúng giống nhau về cách thức.

Tiết 95 ẩn dụ

b-Cách dùng từ trong cụm từ in đậm dưới đây có gì đặc biệt so với cách nói thông thường?
Chao ôi ,trông con sông,vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm như nối lại chiêm bao đứt quãng.
Trả lời:
-Giòn tan là cảm giác của vị giác
-Nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận mà dùng thị giác(nhìn)
Đây là cách so sánh đăc biệt vì có sự chuyển đổi cảm giác
-Từ những bài tập đã phân tích trên,em hãy cho biết có bao nhiêu kiểu ẩn dụ? Là những kiểu ẩn dụ nào?

Tiết 95 ẩn dụ

có 4 kiểu ẩn dụ thường gặp:
ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật hiện tượng (ẩn dụ hình thức)
Ví dụ: Lửa hồng - màu đỏ
ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động(ẩn dụ cách thức)
ví dụ: Thắp - nở hoa
ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất
giữa các sự vật hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất)
Ví dụ: Người cha - Bác Hồ
ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác)
Ví dụ: Nắng (giòn tan) - nắng to rực rỡ
Tiết 95 ẩn dụ


Ghi nhí (SGK)
III.LuyÖn tËp :
Bµi tËp 1:So s¸nh ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña ba c¸ch diÔn ®¹t sau ®©y:
C¸ch1
B¸c Hå m¸i tãc b¹c
§èt löa cho anh n»m
C¸ch2:
B¸c Hå nh­ ng­êi cha
§èt löa cho anh n»m
C¸ch 3:
Ng­êi cha m¸i tãc b¹c
§èt löa cho anh n»m


Tiết 95 ẩn dụ

Hãy tìm một số ví dụ khác có sử dụmg ẩn dụ:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
(Tú Xương)
Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xa
Ngưới nách thước, kẻ tay đao
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi
( Nguyễn Du)

Cách1:-Diễn đạt bình thường nó không mang sắc thái ý nghĩa không tác độngvào trực giác.
Cách 2: Dùng phép so sánh: Bác Hồ như người Cha để thấy được sự gần gũi tấm lòng mênh mông cuả Bác.
Cách3:Sử dụng ẩn dụ (Người Cha) làm cho cách diễn đạt có tính hình tượng và tính hàm súc cao.

Bài tập 2:Tìm các ẩn dụ hình tượng trong những ví dụ dưới đây.Nêu lên nét tương đồng
giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.

A, ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y.
( Tôc ng÷)
¡n qu¶ cã nÐt t­¬ng ®ång vÒ c¸ch thøc víi” sù h­ëng thô vÒ thµnh qu¶ lao ®éng”, cßn kÎ trång c©y cã nÐt t­¬ng ®ång vÒ phÈm chÊt víi :” ng­êi lao ®éng”,ng­êi t¹o ra qu¶.C©u tôc ng÷ khuyªn mäi ng­êi khi ®­îc h­ëng thô thµnh qu¶ ph¶i nhí ¬n ng­êi lao ®éng ®· vÊt v¶ míi t¹o ra thµnh qu¶ ®ã



Tiết 95 ẩn dụ

B, Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
(Tục ngữ)
Mực đen ,đèn ,sáng.
Có nét tương đồng về phẩm chất.Mực đen là cái xấu
Đèn sáng:Cái hay ,cái tốt , cái tiến bộ.

Tiết 95 ẩn dụ

C,Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
(Ca dao)
C,Thuyền,bến
Tương đồng phẩm chất

D, Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
( Viễn Phương )
D,Mặt trời
Tương đồng phẩm chất.
5.HDVN:
Nắm chắc khái niệm ân dụ.Các kiểu ẩn dụ.
Làm bài tập 3,4 T70
Chuẩn bị các bài tập trong bài luyện nói T71.