Bài 23. Ẩn dụ

Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu SGK/68
1.Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
( Trích " Đêm nay Bác không ngủ"- Minh Huệ )
Tiết 95 ẩndụ

Cụm từ "NgườiCha" được dùng để chỉ ai?
Vì sao có thể ví như vậy?
2.Người là cha, là Bác, là Anh
Trái tim lớn bọc trăm dòng máu đỏ
( Tố Hữu)
. Em h·y chØ ra nÐt gièng vµ kh¸c nhau trong c¸ch nãi cña Tè H÷u vµ c¸ch nãi cña Minh HuÖ
ë 2 vÝ dô trªn?
*-Đều dựa trên nét tương đồng về nghĩa giữa hai đối tượng: Bác- Người Cha
-Cách nói của Minh Huệ là lấy tên gọi của sự vật này đặt tên cho sự vật khác
-Cách nói của Tố Hữu là đối chiếu sự vật này với sự vật khác
Em hiểu ẩn dụ là gì?
Sử dụng cách nói như của Minh Huệ có tác dụng gì?
2. Ghi nhớ SGK/68
Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu
Tiết 95 ẩndụ

2. Ghi nhớ: SGK/68
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật,
hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình,
gợi cảm cho sự diễn đạt
a. " Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng"
b. Chị ấy vẫn còn xuân chán.
c. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Tìm các ẩn dụ trong
những ví dụ dưới đây.
Các ẩn dụ: a." Mặt trời" của mẹ- đứa con yêu thương mẹ đang mang trên lưng
b. " Xuân" -Sự tươi trẻ, đầy sức sống
c.Ăn quả- người hưởng thụ
kẻ trồng cây- người tạo ra thành quả
=> Lòng biết ơn
. Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña c¸c tõ :
MÆt trêi, Xu©n, ¡n qu¶, kÎ trång c©y, trong c¸c c©u võa xÐt?
Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu: SGK/68
Tiết 95 ẩndụ

2. Ghi nhớ: SGK/68
II. Các kiểu ẩn dụ
1.Xét ngữ liệu: SGK/68,69
Nhóm 1: Tìm hiểu câu thơ sau:
" Về thăm nhà Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng"
( Nguyễn Đức Mậu)
H. Các từ in đậm được dùng để chỉ hiện tượng hoặc sự vật nào? Giữa chúng có nét tương đồng nhau về yếu tố nào :(Hình thức? cách thức? phẩm chất?). Theo em đó là cách ẩn dụ gì?
Nhãm 2:
“ Chao «i, tr«ng con s«ng, vui nh­ thÊy n¾ng gißn tan sau k× m­a dÇm, vui nh­ nèi l¹i chiªm bao ®øt qu·ng.” ( NguyÔn Tu©n)
H. C¸ch dïng tõ trong côm tõ in ®Ëm cã g× ®Æc biÖt so víi c¸ch nãi th«ng th­êng ?
H.Theo em ®ã lµ c¸ch Èn dô g×?
Nhãm 3:Trong c©u th¬ “ Ng­êi Cha m¸i tãc b¹c” T¸c gi¶ ®· ph¸t hiÖn nÐt t­¬ng ®ång nµo gi÷a Ng­êi cha vµ B¸c Hå ? Theo em ®©y lµ c¸ch Èn dô nµo?
*Nhóm 1: " thắp"-"nở-> ẩn dụ cách thức
" Lửa hồng"- "màu đỏ" -> ẩn dụ hình thức
*Nhóm 2." nắng giòn tan"-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
*Nhóm 3:" Người cha"-BácHồ" ->ẩn dụ phẩm chất.

Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu: SGK/68
Tiết 95 ẩndụ

2. Ghi nhớ 1: SGK/68
II. Các kiểu ẩn dụ
1.Xét ngữ liệu: SGK/68,69
Qua hoạt động nhóm hãy nêu một số kiểu ẩn dụ?
lấy ví dụ về một trong các kiểu đó?
2. Ghi nhớ 2: SGK/69
*Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là:
-ẩn dụ hình thức
-ẩn dụ cách thức
-ẩn dụ phẩm chất
-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Tìm ẩn dụ trong các câu sau, và cho biết chúng thuộc loại ẩn dụ gì?
a. Thuyền về có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đơị thuyền
b. Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng
Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ
a.Thuyền: Chỉ người đi xa
Bến: Chỉ " người ở lại"
=> ẩn dụ phẩm chất
b. "Mặt trời" trong lăng : Chỉ Bác Hồ
=> ẩn dụ phẩm chất
Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu: SGK/68
Tiết 95 ẩndụ

2. Ghi nhớ 1: SGK/68
II. Các kiểu ẩn dụ
1.Xét ngữ liệu: SGK/68,69
2. Ghi nhớ 2: SGK/69
III. Luyện tập
Bài tập.3 SGK/70
Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
trong các câu văn, câu thơ dưới đâyvà nêu lên tác dụng của những ẩn dụ ấytrong việc miêu tả sự vật, hiện tượng
a."Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. "
( Tô hoài)
b. Cha lạ dắt con đi trên cát mịn
ánh nắng chảy đầy vai.
(Hoàng Trung Thông)
c. Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng
(Trần đăng Khoa )
Bµi tËp më réng.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt Trời chân lí chói qua tim
Hồn tôI là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim
( Tố Hữu)
Tìm các phép so sánh
và ẩn dụ trong đoạn thơ?
Ngữ văn 6

I.ẩn dụ là gì?
1. Xét ngữ liệu: SGK/68
Tiết 95 ẩndụ

2. Ghi nhớ 1: SGK/68
II. Các kiểu ẩn dụ
1.Xét ngữ liệu: SGK/68,69
2. Ghi nhớ 2: SGK/69
III. Luyện tập
Bài tập.3 SGK/70
Bµi tËp më réng.
Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng phép tu từ ẩn dụ?
* Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài:
- Về nhà học lý thuyết và làm bài tập trong SBT
-Chuẩn bị tiết luyện nói: Lập dàn ý cho bài tập nói
Nhóm 1: Tả miệng quang cảnh lớp học trong
" Buổi học cuối cùng
Nhóm 2: Tả lại hình ảnh thầy Ha-Mên trong
" Buổi học cuối cùng
Nhóm 3: Tả lại tầy giáo của mẹ tronglần cùng
mẹ đến thăm thầy giáo cũ.