Bài 23. Ẩn dụ

KIấ?M TRA BA`I CU~
Nhân hoá là gì? Phép nhân hoá trong câu ca dao sau được tạo ra bằng cách nào?
Vì mây cho núi lên trời
Vì chưng gió thổi hoa cười với trăng.
Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
Dùng những từ vốn chỉ hoạt động của người để chỉ hoạt động của vật.
Dùng những từ vốn chỉ tính chất của người để chỉ tính chất của vật.
Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người.
2. Hoạt động nhóm (Phiếu học tập)
c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
“người đi xa”
“người ở lại”
(ẩn dụ phẩm chất)
d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
“Bác Hồ”
(ẩn dụ phẩm chất)
(Viễn Phương)
BÀI TẬP 4
Viết một câu văn miêu tả có sử dụng phép ẩn dụ (có thể chọn một trong ba bức tranh sau)
Đặt hoặc tìm một số câu văn, thơ, bài hát có sử dụng phép ẩn dụ
(Thuộc 4 kiểu đã học)
Câu 4:
Xác định phép ẩn dụ trong câu sau:
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
? Gỗ và nước sơn.
Cách 1:
Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 2:
Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 3:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm

Diễn đạt bình thường, miêu tả trực tiếp, có tác dụng nhận thức lý tính.

Sử dụng so sánh có tác dụng tạo cho câu nói có tính hình tượng biểu cảm.

Sử dụng ẩn dụ có tác dụng tạo cho câu nói có tính hình tượng biểu cảm, tính hàm súc cao hơn ( Vừa miêu tả hình ảnh Bác Hồ, vừa bộc lộ tình cảm và tấm lòng của Bác đối với chiến sĩ, tấm lòng của anh đội viên đối với Bác.)
Trong 3 cách diễn đạt dưới đây, cách diễn đạt nào hay hơn cả? Vì sao?
Tiết học đã hết
Xin chân thành cảm ơn
các quý vị đại biểu, các thày cô giáo
đã về dự hội thi giáo viên giỏi.
II/ CÁC KIỂU ẨN DỤ:
1
thắp
lửa hồng
chỉ sự “nở hoa”
chỉ “màu đỏ” của hoa râm bụt.
 “màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng)
 “nở hoa” được ví với hành động thắp. (chúng giống nhau về cách thức thực hiện).
Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
(Nguyễn Đức Mậu)
Tiết 95, Bài 24: ẨN DỤ
Trả lời:
1. Ví dụ:
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. (Nguyễn Tuân)
2
II/ CÁC KIỂU ẨN DỤ:
giòn tan
đặc điểm của cái bánh.
(vị giác)
Nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận, mà phải dùng thị giác để cảm nhận.
- Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác(thị giác vị giác).
Trả lời:
Tiết 95, Bài 24: ẨN DỤ
II/ CÁC KIỂU ẨN DỤ:
3
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
Lửa hồng – “màu đỏ”
thắp – “nở hoa”
Người Cha – Bác Hồ
(nắng) giòn tan – (nắng) “to, rực rỡ”.
Tiết 95, Bài 24: ẨN DỤ
Tìm Ngôi sao may mắn
Lu?t choi
1
2
3
4
5
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
bảng điểm
2
Luật chơi
Mỗi nhóm lần lượt chọn một ngôi sao.
Có 5 ngôi sao, đằng sau mỗi ngôi sao là một câu hỏi tương ứng.
*Nếu nhóm chọn trả lời đầy đủ thì được 10 điểm, nếu trả lời sai không được điểm. Thời gian suy nghĩ là 15 giây.
*Nếu nhóm chọn trả lời sai thì các nhóm khác dành quyền trả lời (bằng cách phất cờ nhanh). Nếu trả lời đúng được 5 điểm, trả lời sai không được điểm.

1
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
15
14
13
12
11
Tìm ẩn dụ trong ví dụ dưới đây. Nêu lên nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau?
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
(Tục ngữ)
4
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15
2
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
13
15
14
12
11
Ẩn dụ phẩm chất.
Thuyền – bến
5
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15

3
Ngôi sao may mắn
Chính tả (nghe - viết).
Đoạn văn trích: “Buổi học cuối cùng”
(A. Đô-đê)
“...Tuy nhiên, thầy vẫn đủ can đảm dạy chúng tôi cho đến hết buổi. Sau tiết viết tập đến bài Lịch sử, rồi những trò nhỏ cất tiếng đọc đồng thanh như hát Ba Be Bi Bo Bu. Đằng kia, cuối phòng học, cụ Hô-de đã đeo kính lên, và nâng cuốn sách vỡ lòng bằng hai tay, cụ đánh vần từng chữ theo bọn trẻ...”

4
Tiết 95, Bài 24: ẨN DỤ
III/ LUYỆN TẬP:
Thứ 5, ngày 01 tháng 3 năm 2007
Bài 23 : Tiết 95 : ẩn dụ
I. ẩn dụ là gì ?
1. Ví dụ:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
Thứ 5, ngày 01 tháng 3 năm 2007
Bài 23 : Tiết 95 : ẩn dụ
I. ẩn dụ là gì ?
1. Ví dụ:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
2. Ghi nhớ:
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Hệ thống kiến thức đã học về ẩn dụ:
- "kẻ trồng cây": người lao động, người làm ra thành quả.
-> Có nét tương đồng về phẩm chất với "người lao động, người gây dựng - tạo ra thành quả.
-> ẩn dụ phẩm chất
a. ăn quả, kẻ trồng cây:
- mực, đèn: có nét tương đồng về phẩm chất với "cái xấu".
đèn, sáng: có nét tương đồng về phẩm chất với cái tốt, cái hay, cái tiến bộ.
> ẩn dụ phẩm chất
b. mực, đen; đèn, sáng:
- "ăn quả": những người thừa hưởng thành quả
-> Có nét tương đồng về cách thức với "sự hưởng thụ thành quả lao động".
-> ẩn dụ cách thức
Bài tập 2:
- thuyền: chỉ "người đi xa"
- bến: chỉ "người ở lại"
-> Có nét tương đồng về phẩm chất.
c. thuyền, bến:
- "Mặt trời trong lăng": ẩn dụ, chỉ Bác Hồ vì có nét tương đồng về phẩm chất ( Cả Bác và mặt trời đều là cội nguồn của cuộc sống, hạnh phúc).
d. "mặt trời"
Bài tập 3:
a. thấy mùi hồi chín (chảy) qua mặt.
thị giác-> khứu giác -> xúc giác.
- Tạo liên tưởng mới lạ, mùi hồi ấy như đọng lại, nhiều, chảy tràn.
b. ánh nắng (chảy) đầy vai.
thị giác -> xúc giác
- Liên tưởng thú vị, mới mẻ, độc đáo: ánh nắng rực rỡ, chan hòa, bao phủ mọi cảnh vật, con người.