Bài 23. Ẩn dụ

Chào mừng
các thày giáo cô giáo về dự giờ thăm lớp
Kiểm tra bài cũ
2. Nhân hoá là gi? Có mấy kiểu nhân hoá? Chỉ rõ phép nhân hoá trong câu ca dao sau thuộc kiểu nhân hoá nào?
Núi cao chi lắm núi ơi ?
Núi che mặt trời chẳng thấy người thương.
( Ca dao )
Có ba kiểu nhân hoá:
- Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật
- Dùng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động của vật.
- Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người
núi ơi
Núi che
ẩn dụ
Tiết 95
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
I. ẩn dụ là gì?
1. Bài tập :
Trong khổ thơ dưới đây cụm từ Người Cha được dùng để chỉ ai? Vì sao có thể ví như vậy?
(Minh Huệ)
Người Cha
Người Cha
ẩn dụ
Tiết 95
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
I. ẩn dụ là gì?
1. Bài tập :
(Minh Huệ)
Nhận xét
- Người Cha chỉ Bác Hồ.
- Bác Hồ với Người Cha có những phẩm chất giống nhau:
+ Tuổi tác
+ Tình thương yêu các con
+ Sự chăm sóc ân cần, chu đáo đối với các con
Cho hai khổ thơ sau:
Bác Hồ, Cha của chúng con
Cho con được ôm hôn má Bác
Hồn của muôn hồn.
Cho con hôn mái đầu tóc bạc
Hôn chòm râu mát rượi hoà bình.
..............
Người là Cha, là Bác, là Anh,
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ
(Sáng tháng năm. Tố Hữu)
Anh đội viên nhìn Bác
Đốt lửa cho anh nằm
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
(Minh Huệ)
So sánh hai câu thơ:
Người Cha mái tóc bạc
(Minh Huệ)
Người là Cha, là Bác,là Anh
(Tố Hữu)
So sánh hai câu thơ trên giống và khác nhau ở chỗ nào?
* Giống nhau:
* Khác nhau:
lược bỏ vế A chỉ còn vế B
giữ cả hai vế A và B: Người là Cha.
Minh Huệ
Tố Hữu
Khi phép so sánh bị lược bỏ vế A gọi là so sánh ngầm (ẩn kín) hay gọi là phép ẩn dụ.
Đều so sánh Bác với Người Cha
Vế A
Vế B
Người
Cha
Lược bỏ
Người Cha
Bài tập
So sánh đặc điểm và tác dụng của hai cách diễn đạt sau đây:
Cách1
Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 2:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Nhận xét
Cách nói thông thường, miêu tả trực tiếp có tác dụng nhận thức lí tính
Dùng phép ẩn dụ, có tác dụng gợi hình gợi cảm
ẩn dụ
Tiết 95
I. ẩn dụ là gì?
1. Bài tập :
2. Bài học:
ẩn dụ là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
ẩn dụ
Tiết 95
I. ẩn dụ là gì?
II. Các kiểu ẩn dụ:
a. Các từ in đậm dưới đây dùng để chỉ những sự vật hiện tượng nào? Vì sao có thể ví như vậy?
1. Bài tập:
a. Các từ in đậm dưới đây dùng để chỉ những sự vật hiện tượng nào? Vì sao có thể ví như vậy?
1. Bài tập:
Về thăm nhà Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
chỉ sự nở hoa
- Lửa hồng
Nguyễn Đức Mậu
Tương đồng về hình thức.
Tương đồng về cách thức.
chỉ màu đỏ của hoa râm bụt
- Thắp:
ẩn dụ hình thức
ẩn dụ cách thức
thắp
lửa hồng
1. Bài tập:
b. Cách dùng từ trong cụm từ in đậm dưới đây có gì đặc biệt so với cách nói thông thường?
Chao ôi ,trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm như nối lại chiêm bao đứt quãng.
Nắng giòn tan
Nắng to, nhạt
Vị giác
Thị giác
(Chuyển đổi cảm giác)
ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
nắng giòn tan
Nguyễn Tuân
1. Bài tập:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
c. Bác Hồ và Người Cha trong câu thơ của Minh Huệ có những nét tương đồng nào?
- Bác Hồ và Người Cha có những phẩm chất giống nhau:
+ Tuổi tác
+ Tình thương yêu các con
+ Sự chăm sóc ân cần, chu đáo đối với các con
- Bác Hồ và Người Cha có những tương đồng về phẩm chất
ẩn dụ phẩm chất
Người Cha
ẩn dụ
Tiết 95
I. ẩn dụ là gì?
II. Các kiểu ẩn dụ:
1. Bài tập:
2. Bài học: (Ghi nhớ SGK/69)
Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là:
ẩn dụ hình thức;
ẩn dụ cách thức;
ẩn dụ phẩm chất;
ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
ẩn dụ
ẩn dụ
Tiết 95
I. ẩn dụ là gì?
II. Các kiểu ẩn dụ:
III. Luyện tập.
Bài 2: Tìm các ẩn dụ hình tượng và nêu lên nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
III. Luyện tập.
Bài 2: Tìm các ẩn dụ hình tượng và nêu lên nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
a. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
( Tục ngữ)
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
(Tục ngữ)
c. Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
(Ca dao)
d. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ
(Viễn Phương)
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
(Tục ngữ)
* Ăn quả có nét tương đồng về cách thức với sự hưởng thụ thành quả lao động.
* Kẻ trồng cây có nét tương đồng về phẩm chất với người tạo dựng thành quả.
Câu tục ngữ này khuyên chúng ta khi được hưởng thành quả phải nhớ đến công lao người lao động đã làm ra thành quả đó
Nhóm 1
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
(Tục ngữ)
mực
đen
đèn
sáng
* Mực, đen có nét tương đồng về phẩm chất với cái xấu
cái xấu
Mực
đen
* Đèn, sáng có nét tương đồng về phẩm chất với cái tốt, cái hay, cái tiến bộ.
Câu tục ngữ này khuyên chúng ta nên tránh xa cái xấu, gần gũi học hỏi cái hay, cái tiến bộ.
Nhóm 2
c. Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
(Ca dao)
Thuyền
bến
thuyền
người con trai
bến
người con gái
Có những nét tương đồng về phẩm chất: ẩn dụ phẩm chất
Câu ca dao nói về tình yêu đôi lứa. Người con gái (bến) một lòng thuỷ chung chờ đợi người con trai (thuyền).!
Nhóm 3
Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng
Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương)
Mặt Trời được dùng để chỉ Bác Hồ vì có nét tương đồng về phẩm chất ( vĩ đại, soi đường đưa dân tộc Việt Nam tới tự do,ấm no, hạnh phúc; mãi mãi trường tồn. )
Mặt Trời
Mặt Trời
Nhóm 4
Bài 3 : Tìm ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng của ẩn dụ ấy trong việc miêu tả sự vật hiện tượng.
a) Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.
Cha lại dắt con đi trên cát mịn
(Hoàng Trung Thông)
(Tô Hoài)
ánh nắng chảy đầy vai.
Diễn tả chính xác tâm trạng thích thú, yêu quý sản vật, mùi vị của quê hương.
a) Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.
(Tô Hoài)
chảy
Cha lại dắt con đi trên cát mịn
(Hoàng Trung Thông)
ánh nắng chảy đầy vai.
chảy
Dặn dò
- Học thuộc ghi nhớ SGK
- Làm các bài tập trong sách bài tập
- Đọc trước bài Hoán dụ
cám ơn các thầy giáo, cô giáo
và các em
đã tham dự tiết học này!