Bài 23. Ẩn dụ

chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ ngữ văn
Giáo viên giảng : Đinh Thị Quyên
KIỂM TRA BÀI CŨ

Câu hỏi : So sánh là gì ? Nêu tác dụng của so sánh? Kể tên hai kiểu so sánh và lấy ví dụ về so sánh ?
Tiết 95: Ẩn dụ

Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ)
Tiết 95: ẨN DỤ
Ghi nhớ
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
So sánh đặc điểm và tác dụng của ba cách diễn đạt sau đây:(BT1/69)
Bác Hồ mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm
Bác Hồ như Người Cha Đốt lửa cho anh nằm
Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)
Cách 1:
Cách 2:
Cách 3:
diễn đạt bình thường
diễn đạt có sử dụng phép so sánh
diễn đạt có sử dụng phép ẩn dụ
Ẩn dụ có tác dụng tạo cho câu thơ có tính hàm súc, tăng sức gợi hình, gợi cảm hơn.
(Không có tính nghệ thuật)
(Có tính gợi hình, gợi cảm, hàm súc)
(Có tính gợi hình, gợi cảm)
Bác Hồ như Người Cha
Người Cha mái tóc bạc
Vế A Từ Vế B
so sánh
Vế B, lược bỏ vế A và từ so sánh -> câu thơ có tính hàm súc cao hơn.
Đều ví Bác Hồ với Người Cha ( dựa trên nét tương đồng).
Đều tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Tìm ẩn dụ trong những ví dụ sau ?

a) Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
của mẹ, con nằm trên lưng.
( Nguyễn Khoa Điềm )

b) Hàng bưởi
Đu đưa

Đầu tròn
Trọc lốc
( Trần Đăng Khoa )
Mặt trời
lũ con
Bế
Tiết 95: ẨN DỤ
Ghi nhớ
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Tiết 95: ẨN DỤ
1) Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
( Nguyễn Đức Mậu )
3) Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
( Nguyễn Tuân)
2) ... Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
( Minh Huệ)
Ghi nhớ :
Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp:
Ẩn dụ hình thức ( dựa trên sự tương đồng với nhau về hình thức).
Ẩn dụ cách thức (dựa trên sự tương đồng với nhau về cách thức hành động).
Ẩn dụ phẩm chất (dựa trên sự tương đồng với nhau về phẩm chất).
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (dựa trên sự tương đồng với nhau về cảm giác).
b/ Gần thì , gần thì .
“cái xấu”
“cái tốt, cái hay, cái tiến bộ”
=> ẩn dụ phẩm chất
2)Tìm ẩn dụ và nêu nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
mực
đen
đèn
sáng
c/ về có nhớ chăng ? thì một dạ khăng khăng đợi
“người ở lại”
“người đi xa”
=> Ẩn dụ phẩm chất
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một trong lăng rất đỏ.
“Bác Hồ”
mặt trời
Bến
Thuyền
thuyền.
bến
mực, đen
đèn, sáng
thuyền
bến
mặt trời
=> Ẩn dụ phẩm chất
nhớ

Ăn quả
kẻ trồng cây.
ăn quả
kẻ trồng cây
"sự hưởng thụ thành quả lao động"
"người tạo ra thành quả"
=> ẩn dụ phẩm chất
=> ẩn dụ cách thức
a/
d)
3. Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng.
a/ Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín qua mặt. (Tô Hoài)
c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất như là rơi nghiêng. (Trần Đăng Khoa)
d/ Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẽ lá Em thấy cơn mưa rào tiếng cười của bố. (Phan Thế Cải )
chảy
mỏng
Ướt
Khứu giác
Thị giác
Cảm nhận sự lan tỏa của mùi hồi chín
Xúc giác
Thính giác
Thị giác
Thị giác
Cảm nhận được niềm vui của người bố.
Xúc giác
Cảm nhận được độ dày mỏng của chiếc lá rơi.
Bài tập :
Viết đoạn văn miêu tả trong đó có sử dụng phép ẩn dụ. Chỉ ra phép ẩn dụ trong đoạn văn.
Tiếng trống tùng...tùng ...tùng... báo hiệu giờ ra chơi đã đến. Các bạn học sinh ùa xuống sân như đàn chim sổ lồng. Sân trường đang yên ắng bỗng sôi động hẳn lên bởi của lũ học trò.Các bạn túm năm tụm ba trò chuyện và chơi những trò chơi mà mình yêu thích. Phút giây vui vẻ, thoải mái như tiếp thêm sức mạnh cho các bạn học sinh để bước vào tiết học mới với kết quả học tập tốt hơn.
tiếng cười giòn tan
4
3
6
5
2
1
7
TRÒ CHƠI CỦNG CỐ
6

Ẩn dụ hình thức
Ẩn dụ cách thức
Nét tương đồng
Tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt
Phép tu từ ẩn dụ còn được gọi là gì?
“Dưới trăng quyên đã gọi hè – Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông” từ “lửa lựu” thuộc kiểu ẩn dụ nào?
So sánh ngầm
1
3
Ẩn dụ phẩm chất
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
ẨN DỤ
Từ “mặt trời” trong câu thơ sau thuộc kiểu ẩn dụ nào?
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim”
4
5
Cho biết kiểu ẩn dụ trong câu thơ “Một tiếng chim kêu sáng cả rừng”?
6
7
Câu tục ngữ “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” được sử dụng kiểu ẩn dụ nào?
2
Việc sử dụng phép tu từ ẩn dụ trong thơ, văn nhằm mục đích gì?
Ẩn dụ dựa vào đâu để gọi tên sự vật, sự việc này bằng tên sự vật, sự việc khác?
HƯỚNG DẪN HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI
- Nhớ khái niệm ẩn dụ và các kiểu ẩn dụ.
Hoàn thành các bài tập sgk /69,70.Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng phép ẩn dụ.
Chuẩn bị bài : “Luyeän noùi veà vaên mieâu taû” theo höôùng daãn sgk/71.
Laäp daøn baøi cho caùc ñeà trong sgk/71.
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CHÚC THẦY CÔ SỨC KHOẺ, CÁC EM HỌC TẬP TỐT
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CHÚC CÁC THẦY CÔ SỨC KHỎE, CÁC EM HỌC TỐT
Chăm ngoan - Đoàn kết - Học giỏi