Bài 23. Ẩn dụ

TRƯỜNG THCS
LONG THÀNH BẮC
CHÀO CÁC EM
MÔN : NGỮ VĂN
Tiết 95 :Ngữ Văn ( Tiếng Việt)


ẨN DỤ


Giáo viên : Mai Thị Thu Hương
KIỂM TRA MIỆNG:
-Hs1: Nhaân hoùa laø gì ? Ñaët moät caâu coù pheùp tu töø nhaân hoùa .( 10 ñ)
Laø goïi hoaëc taû con vaät,caây coái,,ñoà vaät ,…baèng nhöõng töø ngöõ voán duøng ñeå goïi hoaëc taû con ngöôøi;laøm cho theá giôùi loaøi vaät ,caây coái,ñoà vaät,…trôû neân gaàn guõi vôùi con ngöôøi,bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó ,tình caûm cuûa con ngöôøi.
-Hs2: Neâu caùc kieåu nhaân hoùa thöôøng gaëp vaø taùc duïng cuûa noù. ? Vieát ñoaïn vaên mieâu taû coù söû duïng pheùp nhaân hoùa.( 10 ñ)
a. Duøng nhöõng töø voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät.
b. Dïng nhöõng tõ vèn chØ hoaït ®éng, tÝnh chÊt cña ng­êi ®Ó chØ hoïat ®éng, tÝnh chÊt cña vËt.
c. Trß chuyÖn x­ng h« víi vËt nh­ ñoái víi ng­êi.
-Laøm cho lôøi thô,lôøi vaên coù tính bieåu caûm cao.
-Hs töï vieát ñoaïn.
Tiết 95 :Tiếng Việt : ẨN DỤ
I.Ẩn dụ là gì?
- Gọi HS đọc vd
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
( Minh Huệ)
Tiết 95 :Tiếng Việt : ẨN DỤ
?Cụm từ người Cha dùng để chỉ ai? Tại sao em biết điều đó?
- Cụm từ "Người cha" chỉ Bác Hồ.
Ta biết được điều đó nhờ ngữ cảnh của khổ thơ và của cả bài thơ.
?Cụm từ người cha trong khổ thơ của Minh Huệ và trong khổ thơ của Tố Hữu có gì giống nhauvà khác nhau?
*So sánh:
- Giống nhau: Đều so sánh Bác Hồ với người cha.
- Khác nhau: Minh Huệ lược bỏ vế A chỉ còn vế B
+ Tố Hữu không lược bỏ mà câu thụ còn nguyên vẹn hai vế A và B.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
?Cách diễn đạt như thế có tác dụng gì?
-Làm nổi bật hình ảnh lớn lao của Bác,biểu lộ tình cảm , thương yêu ,quý mến Bác.
? Khi ph�p so s�nh ��ỵc l�ỵc b� v� A ,từ so sánh,phương diện so sánh ;chỉ còn lại sự vật ,sự việc được so sánh (vế B)ng��i ta g�i l� ph�p so s�nh ng�m (ẩn kín) hay c�n g�i l� �n dơ.
- Th� n�o l� �n dơ?
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
-Goïi teân söï vaät hieän töôïng naøy baèng teân söï vaät hieän töôïng khaùc coù neùtù töông ñoàng vôùi noù.
-Laøm cho caâu vaên , caâu thô coù tính haøm xuùc , taêng tính gôïi hình, gôïi caûm.
-Goïi hs ñaët caâu.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
II.Các kiểu ẩn dụ:
- G�i HS ��c
1. VỊ th�m nh� B�c l�ng sen
C� h�ng r�m bơt th�p l�n lưa h�ng.
( NguyƠn ��c M�u)
2.A�n quả nhớ kẻ trồng cây.
3. Anh ��i vi�n nh�n B�c...n�m
(Minh HuƯ)
4. Chao �i, tr�ng con s�ng, vui nh� th�y n�ng gi�n tan sau k� m�a d�m, vui nh� n�i l�i chi�m bao ��t qu�ng.
(NguyƠn Tu�n)
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
?Trong câu thơ của Nguyễn Đức Mậu, các từ thắp, lửa hồng dùng để chỉ sự vật và hiện tượng nào? Vì sao có thể so sánh như vậy.
-Vỡ dửùa treõn cụ sụỷ moỏi lieõn tửụỷng,tửụỷng tửụùng: lửỷa ho�ng chổ maứu ủoỷ cuỷa hoa raõm buùt,thaộp chổ sửù nụỷ hoa: 2 sửù vaọt naứy coự hỡnh thửực tửụng ủo�ng ( hỡnh aỷnh hoa raõm buùt khe kheừ ủung ủửa trong gioự nhử laứ ngoùn lửỷa ủang chaựy)
->kieồu 1.A�n duù hỡnh thửực.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
-A�n quả nhớ kẻ trồng cây.
-A�n quả,kẻ trồng cây dùng để chỉ hiện tượng,hành động gì? Vì sao có thể ví như vậy?
- �n qu�: th�a h��ng th�nh qu� cđa tiỊn nh�n, cđa c�ch m�ng.
- KỴ tr�ng c�y: TiỊn nh�n, ng��i �i tr�íc, cha �ng, c�c chi�n s� c�ch m�ng.
-Vì ăn quả có nét tương đồng về cách thức với sự hưởng thụ thành quả lao động.Kẻ trồng cây tương đồng về phẩm chất với người lao động gây dựng
->kiểu 2-Ẩn dụ cách thức.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
- T¹i sao cã thÓ nãi B¸c lµ ng­êi Cha?
-Ngöôøi Cha chæ BH ,vì Cha vaø Baùc coù nhöõng phaåm chaát gioáng nhau ( tuoåi taùc,tình thöông yeâu,söï chaêm soùc chu ñaùo vaø lo laéng cho caùc con)
=>Aån duï phaåm chaát(kieåu 3)
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
- Theo em, từ thấy nắng giòn tan có gì đặc biệt?
-Giòn tan" là âm thanh
- Em có nhận xét gì về cách so sánh ủoự?ẹaõy laứ sửù caỷm nhaọn cuỷa giaực quan naứo?
-Thớnh giaực
-Naộng coự theồ duứng thớnh giaực ủeồ caỷm nhaọn ủửụùc khoõng?
-Khoõng-sửỷ duùng gioứn tan ủeồ noựi ve� naộng,tửứ ủoỏi tượng của thính giác(tai) lại được dùng cho đối tượng của thũ giác(maột) ? ở đây có sự chuyển đổi cảm giác từ thính giác sang thị giác
->kieồu 4 -A�n duù chuyeồn ủoồi caỷm giaực.
- Có mấy kiểu ẩn dụ?

Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
-Có 4 kiểu ẩn dụ:
+A�n dụ hình thức ( dựa trên sự tương đồng với nhau về hình thức).
+A�n dụ cách thức ( dựa trên sự tương đồng với nhau về cách thức hành động ).
+A�n dụ phẩm chất( dựa trên sự tương đồng với n hau về phẩm chất ).
+A�n dụ chuyển đổi cảm giác ( dựa trên sự tương đồng với nhau về cảm giác.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
III.Luyện tập :
B�i 1: So s�nh �Ỉc biƯt v� t�c dơng cđa 3 c�ch diƠn ��t:
- C�ch 1: Mi�u t� tr�c ti�p, c� t�c dơng nh�n th�c l� tr�.
- C�ch 2: D�ng ph�p so s�nh, t�c dơng ��nh danh l�i.
- C�ch 3: D�ng ph�p �n dơ, c� t�c dơng h�nh t�ỵng ho�.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
Bài 2: Tìm các ẩn dụ và tìm sự tương đồng giữa B và A.
a. Đã phân tích
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.
- Mực: đen, khó tẩy rửa
- Rạng: sáng sủa, có thể nhìn rộng hơn
- Mực (đen) : có sự tương đồng với hoàn cảnh xấu, người xấu.
- Đèn (rạng): có sự tương đồng với hoàn cảnh tốt, người tốt.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
d. Mặt trời đi qua trên lăng: mặt trời đã được nhân hoá.
- Mặt trời trong lăng: Hình ảnh ẩn dụ, ngầm chỉ BH.
- Cơ sở của sự liên tưởng đó là:
+ BH đã đem lại cho đất nước và dân tộc những thành quả cách mạng vô cùng to lớn, ấm áp, tươi sáng như mặt trời.
+ Thể hiện lòng thành kính, biết ơn và sự ngưỡng vọng của nhân dân VN đôí với BH.
- Cả mặt trời và BH đều là cội nguồn của ánh sáng, nguồn gốc của sự sống, hạnh phúc cho đồng bào VN.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
Bài 3: Tìm các ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và cho biết tác dụng:
a. Thấy mùi hồi chín chảy qua mặt
- Thấy mùi: từ khửựu giác (mũi) chuyển sang thị giác (mắt)
- Thấy mùi hồi chín chảy qua mặt: từ xúc giác (Cảm giác khi ta tiếp xúc với vật khác) chuyển qua khửựu giác.
- Tác dụng: tạo liên tưởng mới lạ.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
b. A�nh nắng chảy đầy vai
- Xúc giác ? thị giác
- Tác dụng: tạo liên tưởng mới lạ
c. Tiếng rơi rất mỏng
- Xúc giác ? thính giác.
- Tác dụng: mới lạ, độc đáo, thú vị.
d. ướt tiếng cười của bố
- Xúc giác, thị giác ? thính giác
- Tác dụng: mới lạ, sinh động
Baứi 4: ẹaởt caõu ,vieỏt ủoaùn mieõu taỷ coự sửỷ duùng pheựp aồn duù.
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
4.Câu hỏi,bài tập củng cố:
-Câu 1 : A�n dụ là gì ?
Gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét� tương đồng với nó.
-Câu 2 : Nêu các kiểu ẩn dụ thường gặp ?
+A�n dụ hình thức ( dựa trên sự tương đồng với nhau về hình thức).
+A�n dụ cách thức ( dựa trên sự tương đồng với nhau về cách thức hành động ).
+A�n dụ phẩm chất( dựa trên sự tương đồng với n hau về phẩm chất ).
+A�n dụ chuyển đổi cảm giác ( dựa trên sự tương đồng với nhau về cảm giác.)
Tiết 95 : Tiếng Việt :ẨN DỤ
5. Höôùng daãn hs töï hoïc:
*Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy:
-Hoïc thuoäc noäi dung baøi hoïc–nhôù khaùi nieäm aån duï-vieát ñoaïn vaên mieâu taû coù söû duïng pheùp aån duï.
*Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy:
-Chuaån bò :Hoaùn duï
+Khaùi nieäm
+Caùc kieåu hoaùn duï