Bài 23. Ẩn dụ

TRƯỜNG THCS BÌNH CHÁNH
Ngữ văn 6
ẨN DỤ
GV: TRẦN THỊ THANH HÀ
1) Kiểm tra bài cũ :
? Chỉ ra các phép so sánh trong hai ví dụ dưới đây và nêu mô hình so sánh .
a) Ñöôøng voâ xöù Ngheä quanh quanh
Non xanh nöôùc bieác nhö tranh hoïa ñoà .
b) Dưới gốc tre , tua tủa những mầm măng . Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy .
( Ngô văn Phú )
như
như
Ẩn dụ là gì ?
2) Các kiểu ẩn dụ
1) A�n dụ là gì ?
* Thí dụ 1 :
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm .
Qua khổ thơ vừa nghe , cụm từ
Người Cha được dùng để chỉ ai ?
Người Cha
Người Cha
Người Cha
dùng để chỉ Bác Hồ
Vì sao có thể ví Bác Hồ với Người Cha ? Bác với Người Cha có điểm gì giống nhau ?
Điểm giống nhau là tình yêu thương
(nét tương đồng về phẩm chất)
* Thí dụ 2 :
Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non
( Ca dao )
 Hình aûnh “con coø” trong caâu ca dao treân ngaàm chæ ñeán ai ?
Nêu nét tương đồng giữa hình ảnh "con cò"� và người vợ ?
Thí dụ
Thí dụ 1
Thí dụ 2
Người cha
Con cò
Bác Hồ
Người vợ
Phẩm chất
Phẩm chất
Hình ảnh dùng để so sánh
Hình ảnh được so sánh
Nét tương đồng
Phân tích thí dụ 1 và thí dụ 2 :
Nhìn vào bảng phân tích, dựa vào mô hình của phép so sánh, em hãy xác định hình ảnh được so sánh và hình ảnh dùng để so sánh .
 Caùch noùi aån duï coù gì gioáng vaø khaùc vôùi pheùp so saùnh ?
 hai söï vaät, hieän töôïng trong aån duï vaø so saùnh phaûi coù neùt töông ñoàng .
 Qua hai thí duï treân, hình aûnh “ngöôøi cha” vaø “con coø” ngöôøi ta goïi laø hình aûnh aån duï. Vaäy em hieåu nhö theá naøo laø aån duï ?
 Gioáng nhau :
*So sánh
*Ẩn dụ
_ So saùnh tröïc tieáp
_ So sánh gián tiếp
_ Coù 2 veá A vaø B
_ Chæ coù 1 veá B , veá A ñöôïc giaáu ñi .
_ Coù töø so saùnh: nhö , laø…
_ Khoâng coù töø so saùnh
 Khaùc nhau :
Ẩn dụ là một hình thức so sánh ngầm. Vậy ẩn dụ có tác dụng như thế nào ?
1) Ẩn dụ� là gì ?
Ẩn dụ là gọi tên .................... bằng tên ..................... có nét .......... với nó nhằm tăng sức ... .... , ....... cho sự diễn đạt.
sự vật, hiện tượng này
sự vật, hiện tượng khác
tương đồng
hình , gợi cảm
gợi
*Baøi taäp : 2/SGK tr70
Tìm caùc aån duï hình töôïng vaø neâu neùt töông ñoàng.
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Gần mực thì đen , gần đèn thì sáng.
Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
d) Ngày ngày Mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một Mặt trời trong lăng rất đỏ .
*Baøi taäp : 2/SGK tr70
Phẩm chất
Phẩm chất
Phẩm chất
Cách thức
Nét
tương
đồng
Bác Hồ
Người đi xa
Người ở lại
Cái xấu
Cái tốt , cái hay
Hình ảnh được
ngầm so sánh
d) Mặt trời( 2)
c) Thuyền
Bến
Hình ảnh
ẩn dụ
Hưởng thành quả
Tạo thành quả
a) Ăn quả
Trồng cây
b) Mực , đen
Đèn , sáng
hình ảnh ẨN DỤ trong thơ
- Ngaøy ngaøy Maët Trôøi ñi qua treân laêng
Thaáy moät Maët Trôøi trong laêng raát ñoû.
( Vieáng laêng Baùc _ Vieãn Phöông )
- Töø aáy trong toâi böøng naéng haï
Maët Trôøi chaân lyù choùi qua tim .
( Töø AÁy _ Toá Höõu )
- Maët Trôøi cuûa baép thì naèm treân ñoài
Maët Trôøi cuûa meï em naèm treân löng .
( Khuùc haùt ru nhöõng em beù lôùn treân löng meï _Nguyeãn Khoa Ñieàm )
Mặt Trời
Mặt Trời
Mặt Trời
2) Các kiểu ẩn dụ :
a) Thí dụ : 1,2,3/tr 68,69SGK
_thaép
_löûa hoàng
_ naéng gioøn tan
nở hoa (hiện tượng)
Thị giác
Vị giác
Hình thức
Chuyển đổi cảm giác
Cách thức
màu đỏ (màu sắc)�
? Từ bài tập và thí dụ trên , em hãy nêu lên một số kiểu tương đồng giữa các sự vật hiện tượng thường được sử dụng để tạo phép ẩn dụ .
- Ẩn dụ hình thức
- Ẩn dụ cách thức
- Ẩn dụ phẩm chất
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
b) Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là :
Bài tập : 3/tr70 SGK
Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng.
b) . Ánh nắng chảy đầy vai .
c) .Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.
d) Em thấy cơn mưa rào
Ướt tiếng cười của bố.
Thị giác sang xúc giác
Thính giác sang thị giác
Thính giác sang xúc giác
a) . cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt
Khứu giác sang xúc giác
Ẩn dụ là gì ?
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật. hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
2) Các kiểu ẩn dụ :
Ẩn dụ hình thức.
Ẩn dụ cách thức.
Ẩn dụ phẩm chất
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
* Dặn dò :
1) Xem các ví dụ và học phần ghi nhớ 1 , 2 tr 68 , 69 SGK .
2) Tìm một số thơ văn có sử dụng phép ẩn dụ .
3) Chuẩn bị : Tiết luyện nói về văn miêu tả .