Bài 23. Ẩn dụ

môn ngữ văn
Người thực hiện: Nguy?N Th? Huy?n
Chuyên đề
Trường thcs BUNG B�NG
Tổ khoa học xã hội
Lớp 6
Kiểm tra bài cũ
? Xác định biện pháp tu từ nhân hoá trong các ví dụ sau:
a. Cây dừa sải tay bơi.
(Trần Đăng Khoa)
b. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ"
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương)
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)
người Cha - Bác Hồ
: Giống nhau về phẩm chất
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
3. Nhận xét:
- Gọi tên sự vật này bằng tên sự sự vật khác mối quan hệ tương đồng phẩm chất.
B
(Sự vật được đưa ra)
A
(Sự vật được nói đến)
Bác Hồ
Người cha
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Minh Huệ)
B
(Sự vật được đưa ra)
A
(Sự vật được nói đến)
Bác Hồ
Người cha


a. Người là Cha là Bác là Anh
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ.
(Tố Hữu)
b. Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
3. Nhận xét:
- Gọi tên sự vật này bằng tên sự sự vật khác mối quan hệ tương đồng phẩm chất.
- Tác dụng: tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
3. Nhận xét:
4. Ghi nhớ/SGK:
- Cách 1:
Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
- Cách 2:
Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm
- Cách 3:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ)
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
II. Các kiểu ẩn dụ:
Các từ in đậm dưới đây được dùng để chỉ những hiện tượng hoặc sự vật nào? Vì sao có thể ví như vậy?

Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.

(Nguyễn Đức Mậu)
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
II. Các kiểu ẩn dụ:
2. Phân tích:
Các từ in đậm dưới đây được dùng để chỉ những hiện tượng hoặc sự vật nào? Vì sao có thể ví như vậy?

Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.

(Nguyễn Đức Mậu)
"Thắp" - nở hoa:
"lửa hồng" - màu hoa đỏ:
giống nhau về cách thức thực hiện.
giống nhau về hình thức.
Cách dùng từ trong cụm từ in đậm dưới đây có gì đặc biệt so với cách nói thông thường?
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
(Nguyễn Tuân)
"nắng giòn tan"
-> Cách nói chuyển đổi cảm giác
(thị giác -> vị giác + thính giác)
người Cha - Bác Hồ
-> ẩn dụ phẩm chất.
"Thắp" - nở hoa
-> ẩn dụ cách thức.
"lửa hồng" - màu hoa đỏ
-> ẩn dụ hình thức.
"nắng giòn tan"
-> ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
3. Nhận xét:
- Có 4 kiểu ẩn dụ.
II. Các kiểu ẩn dụ:
Kiểm tra bài cũ
b. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ"
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương)
"mặt trời"
- Bác Hồ
-> Tương đồng về phẩm chất.
1. Ví dụ/SGK:
I. ẩn dụ là gì?
A. Lý thuyết:
Tiết 95
ẩn dụ
Tiếng Việt
2. Phân tích:
3. Nhận xét:
4. Ghi nhớ/SGK:
II. Các kiểu ẩn dụ:
ẩn dụ
A. Lý thuyết:
I. ẩn dụ là gì?
II. Các kiểu ẩn dụ:
Tiết 95
Tiếng Việt
B. Luyện tập:
Bài 2:
Tìm ẩn dụ trong những ví dụ sau đây. Nêu nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
a. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
(Tục ngữ)
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
c. Thuyền về có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
(Ca dao)
d. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương)
Tìm ẩn dụ trong những ví dụ sau đây. Nêu nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
a. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
(Tục ngữ)
"ăn quả"
- sự hưởng thụ
"kẻ trồng cây"
- người lao động làm ra thành quả
Tương đồng phẩm chất
Tìm ẩn dụ trong những ví dụ sau đây. Nêu nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau.
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
"đèn"
"mực"
- đen
: cái xấu, cái dở
- sáng
: cái tốt, cái hay,
cái tiến bộ
Tương đồng phẩm chất
ẩn dụ
A. Lý thuyết:
I. ẩn dụ là gì?
II. Các kiểu ẩn dụ:
Tiết 95
Tiếng Việt
B. Luyện tập:
Bài 2:
Bài 3:
a. Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.
(Tô Hoài)
b. Cha lại dắt con đi trên cát mịn
ánh nắng chảy đầy vai.
(Hoàng Trung Thông)
c. Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.
(Trần Đăng Khoa)
d. Em thấy cả trời sao
Xuyên qua từng kẽ lá
Em thấy cơn mưa rào
Ướt tiếng cười của bố.
(Phan Thế Cải)
a. Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.
(Tô Hoài)

b. Cha lại dắt con đi trên cát mịn
ánh nắng chảy đầy vai.
(Hoàng Trung Thông)

ẩn dụ
A. Lý thuyết:
I. ẩn dụ là gì?
II. Các ku ẩn dụ:
Tiết 95
Tiếng Việt
B. Luyện tập:
Bài 2:
Bài 3:
Bài 4:
- Nghe - viết chính tả.
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Hoàn thành tất cả các bài tập.
- Viết đoạn văn có sử dụng một số biện pháp tu từ từ vựng đã học.
- Soạn bài: Hoán dụ (Tìm hiểu ví dụ theo hệ thống câu hỏi).
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc
Chúc quý thầy cô giáo khoẻ mạnh!
Chúc các em học sinh học tập tốt!