Bài 23. Ẩn dụ

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ tiết học!
GV: Nguyễn Thị Cẩm Tú
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Có những kiểu so sánh nào? Tác dụng của so sánh là gì?
Trả lời:
-Có 2 kiểu so sánh đó là:
+So sánh ngang bằng
+So sánh không ngang bằng
-Tác dụng của so sánh
Vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được sinh động; Vừa có tác dụng biểu hện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
ẨN DỤ
Bài 23 - Tiết 96
Bài 23 - Tiết 96. ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. VD1:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
? Trong khổ thơ trên có mấy
từ dùng để xưng hô? Là những
từ nào?
? Chỉ mấy đối tượng? Là
những ai?
Chỉ 2 đối tượng:
Anh đội viên
Bác
I. Ẩn dụ là gì?
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
1. VD1:
? Vì sao có thể ví như vậy?
? Cụm từ “Người Cha” dùng
để chỉ ai?
- Bác Hồ
Người Cha được ví như Bác
Hồ (có nét tương đồng nhau về
tuổi tác, phẩm chất…). Ví như
vậy sẽ làm tăng sức gợi hình
gợi cảm.
Bài 23 - Tiết 96: ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. VD1:
? Có thể thay cụm từ
“Người cha” bằng một cụm
từ khác được không? Vì sao?



Không thể.
=>Vì tình cảm của Bác
chỉ có ở “Người cha”. Ở đây tác
giả không so sánh trực tiếp
Bác Hồ như “Người cha” mà so
sánh ngầm Bác với “Người cha”.
Hình ảnh của Bác được ẩn đi
thay vào đó là hình ảnh “Người
cha”.
Bài 23 - Tiết 96: ẨN DỤ
2.VD2
? Cụm từ “Người cha” trong khổ thơ của Minh Huệ và cụm từ “Người là cha” của Tố Hữu có những điểm gì giống và khác nhau? (lưu ý cách so sánh)
“Bác Hồ cha của chúng con
Hồn của muôn hồn
Cho con được ôm hôn má Bác
Cho con hôn mái đầu tóc bạc
Hôn tròm râu mát rượi hòa bình
...........
Người là cha, là Bác, là anh,
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ”
(Sáng tháng 5 – Tố Hữu)
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
(Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ)
Phạm Thị Thúy Nhài
8
*Giống nhau
Đều so sánh Bác Hồ với người cha
*Khác nhau
-Trong khổ thơ cảu Minh Huệ lược bỏ vế A chỉ còn vế B
VD: Người cha mái tóc bạc
B
-Trong 2 câu thơ cuối của Tố Hữu không có sự lược bỏ, còn nguyên cả 2 vế A và B.
VD: Người là cha, là Bác, là anh,
B A
I. Ẩn dụ là gì?
1,VD1
2. VD2
*Ghi nhớ( SGK – 68)
Bài 23 - Tiết 96: ẨN DỤ
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
Tác dụng của ẩn dụ nhằm tăng sức gợi hình ảnh, gợi cảm xúc cho người đọc
“Về thăm nhà Bác làng sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng”
(Nguyễn Đức Mậu)
=> Ẩn dụ cách thức
chỉ sự “Nở hoa”
“Lửa hồng”
Chỉ “Màu đỏ” của hoa râm bụt
“Thắp”
Cách thức thực hiện
Hình thức tương đồng
=> Ẩn dụ hình thức
II. Các kiểu ẩn dụ
1. VD1
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa rầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
- Nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận mà phải dùng đến thị giác để cảm nhận được.
Giòn tan là từ diễn tả âm thanh => sử dụng từ giòn tan để nói về nắng
=> Như vậy ở đây đã có sự chuyển đổi cảm giác: Thị giác -> Vị giác
=> Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Có 4 kiểu ẩn dụ thường gặp là:
Ẩn dụ hình thức
VD: Lửa hồng – Màu đỏ
Ẩn dụ cách thức
VD: Thắp – Nở hoa
Ẩn dụ phẩm chất
VD: Người cha – Bác Hồ
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
VD: Nắng – Giòn tan
Ghi nhớ( SGK – 69)


III. Luyện tập
=> Ẩn dụ làm cho câu nói có tính hàm súc cao hơn.
Cách 1: Diễn đạt bình thường, cách miêu tả trực tiếp
=> Nhằm mục đích thông báo
Cách 2: Sử dụng phép so
sánh với từ so sánh “Như”
- Cách 3: Sử dụng phép ẩn dụ
1.Bài tập 1:
Có tính hình tượng và biểu cảm hơn so với cách một.
“Kẻ trồng cây” chỉ người lao động, người làm ra thành quả
Có nét tương đồng về phẩm chất với người lao động, người gây dựng ->Tạo ra thành quả
Ẩn dụ phẩm chất
a. Ăn quả, kẻ trồng cây:
-M?c, den: Cú nột tuong d?ng v? ph?m ch?t v?i "cỏi x?u"
-Dốn, sỏng: Cú nột tuong d?ng v? ph?m ch?t v?i cỏi t?t, cỏi hay, cỏi ti?n b?
=>?n d? ph?m ch?t
b. Mực, đen; Đèn, sáng:
“Ăn quả” chỉ những người thừa hưởng thành quả
Có nét tương đồng về cách thức với sự hưởng thụ về thành quả lao động.
Ẩn dụ cách thức
2. Bài tập 2
“Thuyền” chỉ người đi xa.
“Bến” chỉ người ở lại.
=> Có nét tương đồng về phẩm chất.
c. Thuyền, bến:
“Mặt trời trong lăng”: Ẩn dụ, chỉ Bác Hồ
=>Vì có nét tương đồng về phẩm chất( Cả Bác và mặt trời đều là cội nguồn của cuộc sống, hạnh phúc).
d. Mặt trời:
3. Bài tập 3
Thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.
Từ khứu giác(Mũi ngửi) sang thị giác(Nhìn).
=>Giàu tính hình tượng, liên tưởng mới lạ.
b. Ánh nắng chảy đầy vai.
Chuyển đổi cảm giác từ xúc giác sang thị giác(nhìn)
=>Liên tưởng mới lạ, thú vị.
Bài tập về nhà
- Học thuộc ghi nhớ 1, 2(SGK – 69)
- Hoàn chỉnh phần c, d bài tập 3
- Làm bài tập 4
Viết 1 đoạn văn từ 3 – 5 câu nội dung tự chọn có
sử dụng phép ẩn dụ.
- Chuẩn bị bài Luyện nói văn miêu tả.
Buổi học kết thúc chúc quý thầy cô mạnh khoẻ!


Chúc các em học tập tốt!