Bài 23. Ẩn dụ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ TIẾT DẠY
MÔN NGỮ VĂN 6

Người dạy: Võ Thị Kim Oanh
MÔN NGỮ VĂN 6
Tiết 95
ẨN DỤ
Xét ví dụ: (SGK tr 68)
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)

Người cha -> Bác Hồ
Ví Bác Hồ như Người Cha vì Bác Hồ với Người Cha có những phẩm chất giống nhau như: tuổi tác, tình yêu thương, sự chăm sóc chu đáo đối với con cái……
Người cha mái tóc bạc
A
B
->Vắng vế A
Không đối chiếu mà gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác có nét tương đồng.

Người Cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm.

Bác Hồ như Người cha

Đốt lửa cho anh nằm.


B
Bác Hồ như Người cha



Người Cha mái tóc bạc


Cách 1:
Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 2:
Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 3:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
 DiÔn ®¹t b×nh th­êng.


 Sö dông so s¸nh.


 Sö dông Èn dô
So sánh đặc điểm và tác dụng của ba cách diễn đạt sau đây:
- So sánh và ẩn dụ tạo cho câu nói có tính hình tượng,
biểu cảm hơn so với cách nói bình thường.
- Ẩn dụ làm cho câu nói có tính hàm súc cao hơn.
THẢO LUẬN NHÓM
Em hãy nêu sự giống nhau và khác nhau giữa so sánh và ẩn dụ
Sự giống nhau và khác nhau giữa Ẩn dụ và So sánh:
Xét ví dụ: (SGK tr 68, 69)
a) VD 1: Về thăm nhà Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
(Nguyễn Đức Mậu)

Thắp 

Lửa hồng 
Sự “nở hoa” (cách thức thực hiện)
“Màu đỏ” của hoa (hình thức tương đồng)
b) VD 2:
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
(Nguyễn Tuân)
Nắng giòn tan 
Nắng to, rực rỡ (chuyển đổi từ thị giác sang vị giác)
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.

Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
(Nguyễn Tuân)
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng
- Ẩn dụ dựa vào sự chuyển đổi về cảm giác
Lửa hồng chỉ “màu đỏ”
Thắp chỉ sự “nở hoa”
Người Cha chỉ Bác Hồ
(nắng) giòn tan chỉ (nắng) “to, rực rỡ”.
(ẩn dụ hình thức).
(ẩn dụ cách thức).
(ẩn dụ phẩm chất).
(ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
b/ Gần thì , gần thì .
“cái xấu”
“cái tốt, cái hay, cái tiến bộ”
=> ẩn dụ phẩm chất
Tìm ẩn dụ và nêu nét tương đồng giữa các sự vật hiện tượng được so sánh ngầm với nhau?
mực
đen
đèn
sáng
c/ về có nhớ chăng ? thì một dạ khăng khăng đợi
“người ở lại”
“người đi xa”
=> Ẩn dụ phẩm chất
d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một trong lăng rất đỏ.
“Bác Hồ”
(Viễn Phương)
mặt trời
Bến
Thuyền
thuyền
bến
(Tục ngữ)
(Ca dao)
mực, đen
đèn, sáng
thuyền
bến
mặt trời
=> Ẩn dụ phẩm chất
“ nhớ ”

Ăn quả
kẻ trồng cây
ăn quả
kẻ trồng cây
Sự hưởng thụ thành quả lao động
người tạo ra thành quả
=> ẩn dụ phẩm chất
=> ẩn dụ cách thức
a/
Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng.
a/ Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín qua mặt. (Tô Hoài)
c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất như là rơi nghiêng. (Trần Đăng Khoa)
d/ Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẽ lá Em thấy cơn mưa rào tiếng cười của bố. (Phan Thế Cải)
chảy
mỏng
Ướt
Khứu giác
Xúc giác
Cảm nhận sự lan tỏa của mùi hồi chín
Xúc giác
Thính giác
Thị giác
Thị giác
Cảm nhận được niềm vui của người bố.
Xúc giác
Cảm nhận được độ dày mỏng của chiếc lá rơi.
1. Học thuộc 2 phần ghi nhớ SGK tr 68, 69.
2. Sưu tầm những câu ca dao, thơ có sử dụng ẩn dụ, ghi vào sổ tay văn học.
3. Tìm trong giao tiếp hàng ngày ít nhất 3 ví dụ có sử dụng ẩn dụ.
4. Chuẩn bị bài Luyện nói về văn miêu tả.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tiết học đến đây là hết.
Xin mời quý thầy cô và các em nghỉ !