Bài 23. Ẩn dụ

-
-
?
Thầy cô đến thăm lớp
dự giờ Ngữ văn 6A
Câu 1. Câu nào sau đây có sử dụng phép nhân hóa?
Quê hương tôi có con sông xanh biếc.
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè.
Tôi giơ tay ôm nước vào lòng.
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Câu 2. Câu ca dao sau dùng kiểu nhân hóa nào?
“núi cao chi lắm núi ơi
Núi che mặt trời, chẳng thấy người thương!”
(ca dao)
Trò chuyện, xưng hô với vật giống như con đối với con người.
Dùng những từ ngữ vốn chỉ tính chất của người để biểu thị tính chất của vật.
Dùng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động của người để biểu thị tính chất của vật.
Dùng những từ ngữ tả hoạt động của sự vật để tả hoạt động của người.
D
B
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
- Cụm từ “Người Cha” dùng để chỉ Bác Hồ.
 Vì Bác có những phẩm chất giống như người cha (về tuổi tác, tình thương yêu, sự chăm sóc chu đáo với các con, với chiến sĩ,…).
Người là Cha, là Bác, là Anh,
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ.
(Tố Hữu)
- Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
không lược bỏ mà còn nguyên vẹn cả 2 vế A và B
 so sánh
Lược bỏ vế A chỉ còn vế B
 ẩn dụ
Thảo luận cặp đôi chia sẻ
- 2 phút
? Cách nói này có gì giống và khác với phép so sánh
* Giống nhau: dựa trên những nét tương đồng giữa các sự vật.
* Giống nhau:
* Khác nhau:
* Khác nhau: đối tượng được so sánh không xuất hiện trong văn bản. Vế này do người đọc tự liên tưởng mà cảm nhận được.
* Khôi phục:
*Khôi phục: “ Bác Hồ như Người Cha”
Hoặc “Bác Hồ là Người Cha”
* Kết luận:
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
* Ghi nhớ: (SGK tr 68)
Bài tập nhanh
Bài tập 1 (SGK tr 69) So sánh đặc điểm và tác dụng của ba cách diễn đạt sau đây:
Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm

Cách 2: Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm

Cách 3: Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm



Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm


Cách 2: Bác Hồ như Người Cha
Đốt lửa cho anh nằm


Cách 3: Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm

 Cách diễn đạt bình thường
 Có sử dụng phép so sánh -> gây ấn tượng lạ
 Có sử dụng phép ẩn dụ (Người Cha) tạo nên những liên tưởng thú vị. Đây là cách diễn đạt mới, có tính hình tượng.
Bài tập 2 (SGK tr 70)
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
(Tục ngữ)
b) Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.
(Tục ngữ)
Thuyền về có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
(Ca dao)
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
( Viễn Phương)

a) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây:
- Ăn quả: thừa hưởng thành quả của tiền nhân, của cách mạng.
- Kẻ trồng cây: tiền nhân, người đi trước, cha ông, các chiến sĩ cách mạng.
- Quả: (nghĩa đen) có sự tương đồng với thành quả (nghĩa bóng).
 tương đồng về cách thức
-> Câu tục ngữ này khuyên chúng ta khi được hưởng thụ thành quả phải nhớ đến công lao người đã gây dựng thành quả đó.
b) Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng
mực : đen , khó tẩy rửa
đèn – rạng : sáng sủa
mực (đen): có sự tương đồng với những hoàn cảnh xấu, người xấu
đèn (rạng): có sự tương đồng với hoàn cảnh tốt, người tốt
-> Câu tục ngữ này nói lên tầm quan trọng của môi trường sống, khuyên chúng ta phải chọn môi trường sống tốt đẹp.
c) Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền

- Thuyền: phương tiện giao thông, có tính chất cơ động “chỉ người đi xa”, chỉ người con trai.
- Bến: là nơi tàu thuyền đỗ lại “chỉ người ở lại”, chỉ người con gái.
-> Đây là những tương đồng về phẩm chất.
-> Nói về tình cảm thủy chung, gắn bó trong tình yêu đôi lứa.
d) Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
“Mặt Trời” trong câu thơ thứ nhất được nhân hóa
chỉ thiên thể ánh sáng.
- “Mặt Trời” trong câu thơ thứ hai là hình ảnh ẩn dụ:
được dùng để chỉ Bác Hồ vì Bác Hồ đem lại cho đất nước và dân tộc ta thành quả cách mạng vô cùng to
lớn, ấm áp, tươi sáng như mặt trời.
- “Mặt Trời” – Bác Hồ: có nét tương đồng về phẩm
chất: là cội nguồn của ánh sáng, nguồn gốc của sự sống, hạnh phúc cho đồng bào Việt Nam.
Bài tập 3. Viết đoạn văn ngắn (chủ đề tự chọn) trong đó có sử dụng nghệ thuật ẩn dụ.