Bài 22. Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp

Tại sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
1. Những chuyển biến về kinh tế:
Chương II:
Việt Nam từ đầu thế kỷ XX
đến hết chiến tranh thế giới thứ nhất (1918)


Bài 22: Xã hội Việt nam trong cuộc khai thác
lần thứ nhất của thực dân Pháp
a, Mục đích, nội dung cuộc khai thác thuộc địa của Thực dân Pháp.
Cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp hoàn thành từ năm 1884, tại sao đến năm 1897 Pháp mới hoàn thiện bộ máy cai trị và tiến hành khai thác?

- Năm 1897 Pháp cử Pôn Đu-me sang làm toàn quyền Đông Dương để hoàn thiện bộ máy cai trị và tiến hành khai thác thuộc địa.
- Mục đích: vơ vét triệt để sức người, sức của và biến Đông Dương thành thị trường độc chiếm của Pháp
- Nội dung khai thác:
+ Về nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt ruộng đất của nông dân để lập đồn điền.
+ Về công nghiệp: Tập trung vào khai thác mỏ (than, kim loại) ở Quảng Ninh, Thái Nguyên, Quảng Nam. cho xây dựng một số nhà máy như điện, nước, xi măng, dệt.
+ Về thương nghiệp: độc chiếm thị trường Việt Nam, nguyên liệu và thu thuế (đặc biệt là thuế muối, rượu, thuốc phiện).
+ Về giao thông vận tải: Xây dựng hệ thống giao thông gồm đường sắt, đường bộ để phục vụ cho vận chuyển, khai thác và đàn áp các cuộc khởi nghĩa của dân ta.




Từ các chính sách khai thác nói trên, em hãy chỉ ra những yếu tố tích cực và hạn chế của nội dung khai thác?
+ Xuất hiện nhiều đô thị mới: Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn - Chợ Lớn
b, Tác động:
- Tích cực: + Những yếu tố của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa được du nhập vào Việt Nam, đã thúc đẩy nền kinh tế phát triển hơn so với thời phong kiến.




Sự biến đổi đó có lợi cho ai, thực dân Pháp hay nhân dân Việt Nam?
2. Những chuyển biến về xã hội
Trong xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX còn tồn tại các giai cấp nào? Thân phận của họ lúc này có gì khác so với trước?
- Hạn chế: nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước ta bị khai thác kiệt quệ, nông dân không có đất đai sản xuất (do bị cướp đoạt), công nghiệp chỉ phát triển nhỏ giọt, còn nghề thủ công truyền thống thì bị mai một.




- Giai cấp địa chủ: từ lâu đã đầu hàng làm tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên có một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước chống Pháp (do bị đế quốc chèn ép).
- Giai cấp nông dân: chiếm đa số bị áp bức bóc lột nặng nề, cuộc sống khổ cực nên nông dân sẵn sàng hưởng ứng tham gia các cuộc đấu tranh, cách mạng để giành độc lập, tự do.
- Tầng lớp tư sản: Là các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn bán. bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản chèn ép.
- Tiểu tư sản Thành thị: gồm tiểu thương, tiểu chủ, viên chức, nhà giáo, học sinh, sinh viên, cuộc sống có phần dễ chịu hơn nông dân nhưng bấp bênh, có ý thức dân tộc, sẵn sàng đóng góp tham gia phong trào cách mạng.


Công nhân Việt Nam ra đời như thế nào? đời sống của họ có gì khác so với các giai cấp và tầng lớp khác trong xã hội?
- Công nhân: Xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp đời sống khổ cực vì bị ba tầng áp bức bóc lột (đế quốc - phong kiến - tư bản), có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống bọn chủ để cải thiện điều kiện làm việc và đời sống.




- Tính chất xã hội: thuộc địa nửa phong kiến
Các mâu thuẫn cơ bản: + Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ.
+ Mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Việt Nam với Thực dân Pháp và tay sai.

Cơ cấu kinh tế Việt Nam

Cuối thế kỉ XIX
Trong cuộc khai thác lần thứ nhất (1897 - 1914)

Thương

nghiệp
Giao thông Vận
Tải

Thủ

công

nghiệp

Thương

nghiệp

Nông

nghiệp

Công

nghiệp

Nông

nghiệp

Ngân

hàng
Hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây để thấy được bước chuyển biến của nền kinh tế Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX?
Địa
chủ
vừa
và
nhỏ

Đại

Địa

chủ
Các

nhà

thầu

khoán

Chủ

xưởng
Chủ
hãng
buôn
.

Viên

chức

Nhà

báo

Nhà

giáo
.

Địa
Chủ
PK

Nông

dân

Công

nhân

Tư

sản

Tiểu
tư
sản

Nông

Dân
Địa
Chủ
Phong
Kiến

Cơ cấu xã hội Việt Nam

Cuối thế kỉ XIX
Trong cuộc khai thác lần thứ nhất (1897 - 1914)
Hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây để thấy được bước chuyển biến của nền xã hội Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX?