Bài 22. Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp

Tại sao cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
Chương II:
Việt Nam từ đầu thế kỷ XX
đến hết chiến tranh thế giới thứ nhất (1918)

Bài 22: Xã hội Việt nam trong cuộc khai thác
lần thứ nhất của thực dân Pháp.
- Nam 1897, Phỏp c? Pụn Du-me sang l�m to�n quy?n Dụng Duong d? ho�n thi?n b? mỏy cai tr? v� ti?n h�nh khai thỏc thu?c d?a.
1. Những chuyển biến về kinh tế:
a, Mục đích, nội dung cuộc khai thác thuộc địa của Thực dân Pháp
Em hãy cho biết mục đích cuộc khai thác thuộc địa của Pháp ở Việt Nam là gì?
- Môc ®Ých:
V¬ vÐt triÖt ®Ó søc ng­êi, søc cña vµ biÕn §«ng D­¬ng thµnh thÞ tr­êng ®éc chiÕm cña Ph¸p
Cho biết nội dung chính về các chính sách khai thác kinh tế của thực dân Pháp ở Việt Nam ?
Bài 22: Xã hội Việt nam trong cuộc khai thác
lần thứ nhất của thực dân Pháp.
- Nội dung khai thác:
+ Về nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt ruộng đất của nông dân để lập đồn điền
+ Về công nghiệp: Tập trung vào khai thác mỏ (than, kim loại) ở Quảng Ninh, Thái Nguyên, Quảng Nam. cho xây dựng một số cơ sở công nghiệp như điện, nước, xi măng, dệt.
+ VÒ th­¬ng nghiÖp: ®éc chiÕm thÞ tr­êng ViÖt Nam, nguyªn liÖu vµ thu thuÕ (®Æc biÖt lµ thuÕ muèi, r­îu, thuèc phiÖn)
+ Về giao thông vận tải: Xây dựng hệ thống giao thông gồm đường sắt, đường bộ để phục vụ cho vận chuyển, khai thác và đàn áp các cuộc khởi nghĩa của dân ta.




Từ các chính sách khai thác nói trên, em hãy chỉ ra những yếu tố tích cực và hạn chế của nội dung khai thác?
b, Tác động
- Tích cực:
+ Những yếu tố của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa được du nhập vào Việt Nam, đã thúc đẩy nền kinh tế phát triển hơn so với thời phong kiến.

+ Xuất hiện nhiều đô thị mới: Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn - Chợ Lớn




Sự biến đổi đó có lợi cho ai, thực dân Pháp hay nhân dân Việt Nam?
2. Những chuyển biến về xã hội
Trong xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX còn tồn tại các giai cấp nào? Thân phận của họ lúc này có gì khác so với trước?
- Hạn chế: nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước ta bị khai thác kiệt quệ, nông dân không có đất đai sản xuất (do bị cướp đoạt), công nghiệp chỉ phát triển nhỏ giọt, còn nghề thủ công truyền thống thì bị mai một.
Bài 22: Xã hội Việt nam trong cuộc khai thác
lần thứ nhất của thực dân Pháp.




Bài 22: Xã hội Việt nam trong cuộc khai thác
lần thứ nhất của thực dân Pháp.
- Tiểu tư sản Thành thị: tiểu thương, tiểu chủ, viên chức, nhà giáo, học sinh, sinh viên. Cuộc sống có phần dễ chịu hơn nông dân nhưng bấp bênh, có ý thức dân tộc, sẵn sàng đóng góp tham gia phong trào cách mạng.
Dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa, xã hội Việt Nam có những chuyển biến như thế nào ?
Từ tác động của cuộc khai thác em h·y cho biÕt thái độ chính trị của giai cấp địa chủ, nông dân ?
- Giai cấp địa chủ: từ lâu đã đầu hàng làm tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên có một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước chống Pháp (do bị đế quốc chèn ép).
- Giai cấp nông dân: chiếm đa số bị áp bức bóc lột nặng nề, cuộc sống khổ cực nên nông dân sẵn sàng hưởng ứng tham gia các cuộc đấu tranh, cách mạng để giành độc lập, tự do
- Tầng lớp tư sản: Là các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn bán. bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản chèn ép, thế lực kinh tế yếu.


Công nhân Việt Nam ra đời như thế nào? đời sống của họ có gì khác so với các giai cấp và tầng lớp khác trong xã hội?
- Công nhân: Xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp đời sống khổ cực vì bị ba tầng áp bức bóc lột (đế quốc - phong kiến - tư bản), có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống bọn chủ để cải thiện điều kiện làm việc và đời sống.




Từ chính sách khai thác thuộc địa, em hãy cho biết tính chất của xã hội Việt Nam thời kì này ?
- Tính chất xã hội: thuộc địa nửa phong kiến
- Các mâu thuẫn cơ bản:
+ Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ.
+ Mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Việt Nam với Thực dân Pháp và tay sai.


Cơ cấu kinh tế Việt Nam
Cuối thế kỉ XIX
Đầu thế kỉ XX
Nông
nghiệp
TCN
TT
Nông
nghiệp
Công
nghiệp
Thương
nghiệp


GT VT

Bài tập thực hành 1:
Hãy hoàn thiện sơ đồ sau để thấy được biến chuyển của nền kinh tế Việt Nam đầu thế kỉ XX ?
Địa
chủ
vừa
và
nhỏ

Đại

Địa

chủ
Các

nhà

thầu

khoán

Chủ

xưởng
Chủ
hãng
buôn
.

Viên

chức

Nhà

báo

Nhà

giáo
.

Địa
Chủ
PK

Nông

dân

Công

nhân

Tư

sản

Tiểu
tư
sản

Nông

Dân
Địa
Chủ
Phong
Kiến

Cơ cấu xã hội Việt Nam

Cuối thế kỉ XIX
Đầu thế kỷ XX
Bài tập thực hành 2: Hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây để thấy được bước chuyển biến của xã hội Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX?