Bài 22. Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp

Bài 22.
Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp
- 1897 Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất
1. Những chuyển biến về kinh tế.
Mục đích
Các chính sách khai thác
Tác động
1. Những chuyển biến về kinh tế.
*Mục đích:
Pháp tiến hành khai thác thuộc địa ở Đông Dương nhằm mục đích gì ?
- Vơ vét tối đa sức người, sức của của nhân dân Đông Dương, thu được lợi nhuận cao nhất
“Không một xứ nào trên thế giới này….lại có nhiều nguồn lợi như cái xứ Bắc Kì….Biết bao ngành kĩ nghệ cần phải thiết lập….Biết bao chiến dịch xán lạn cần phải vạch ra….Xứ Bắc Kì giàu có…Từ nơi đây chính quốc tha hồ mà bòn rút đầy tay của cải để đưa về nước. Ngành sản xuất của nước Pháp cũng sẽ thấy nơi đây là một nguồn tiêu thụ hàng hóa rất có lợi cho mình….Vì vậy hãy tiến lên! Tiến tên!”



Trích “Đại cương lịch sử Việt Nam”,
Đinh Xuân Lâm, Nxb Giáo dục, 2005, tr.112)

Em hãy tìm hiểu
nội dung chính sách khai thác thuộc địa của Pháp ?

Chính sách khai thác trong lĩnh vực nông nghiệp ?

Chính sách khai thác trong lĩnh vực thương nghiệp ?

Chính sách khai thác trong lĩnh vực công nghiệp ?

Chính sách khai thác trong lĩnh vực
GTVT ?
* Các chính sách khai thác:
- Nông nghiệp:
Đẩy mạnh việc cướp đoạt ruộng đất, lập đồn điền…
- Cơng nghi?p:
Khai th�c than, kim lo?i, m?t s? ng�nh ph?c v? d?i s?ng nhu: xi mang, di?n, nu?c.
Độc chiếm thị trường, nguyên liệu, và thu thuế. Pháp đánh thuế rất nặng vào các sản phẩm thuế muối, thuế rượu, thuế thuốc phiện.
- Thương nghiệp:
- Giao thông vận tải:
Xây dựng hệ thống đường bộ, đường sắt, và cầu cảng.
* Tác động:
Cuộc khai thác thuộc địa của Pháp
có tác động gì đến nền kinh tế
Việt Nam?
Tích cực, tiêu cực?
Tích cực
Tiêu cực
- Tích cực
Những yếu tố của nền sản xuất TBCN được du nhập vào Việt Nam, xen kẻ với phương thức sản xuất phong kiến, nền kinh tế có nhiều tiến bộ.
- Ti�u c?c:

Tài nguyên thiên nhiên bị vơ vét cùng kiệt.
Nông nghiệp: dậm chân tại chổ, nông dân bị bóc lột, mất ruộng đất.
Công nghiệp: phát triển nhỏ giọt, thiếu hẳn CN nặng.
Thương nghiệp:Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ hàng hoá của Pháp.
Những chuyển biến về kinh tế trên có lợi cho ai (Pháp hay nhân dân Việt Nam) ?
Đồn điền café
Rượu, giấy, diêm
Bông, vải , sợi, rựơu
Gỗ, diêm
Đđiền chè, café
Đđiền caosu
Vựa lúa
Rượu, bia, xay xát, sửa chữa tàu
Xuất cảng
Thiếc, chì,kẽm
Than đá
Sợi, ximăng, sửa chữa tàu
Xuất cảng
Các nguồn lợi của Pháp ở Việt Nam
2. Những chuyển biến về xã hội
Nhóm 1:
Các giai cấp cũ trong
xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX?
Nhóm 2:
Các giai cấp mới ra đời trong cuộc
Khai thác thuộc địa lần thứ nhất?
Thảo luận
Thân phận
Thái độ
chính trị
- Một bộ phận kinh doanh ruộng đất, giàu có, bóc lột địa tô. Là tay sai của Pháp.
- Một số địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép nên ít nhiều có tinh thần yêu nước.
Mất ruộng đất => bị bần cùng hóa
Phần lớn là tá điền, một số trở thành công nhân trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy.
Có ý thức dân tộc sâu sắc, là lực lượng cách mạng đông đảo.
Giai
Cấp
cũ
Địa
chủ
PK
Nông
dân
1
3
4
2
+ Một bộ phận làm thầu khoán, kinh doanh công thương nghiệp, giàu có. Là tay sai cho Pháp (Tư sản mại bản).
+ Một bộ phận có ý thức dân tộc( xuất thân từ một số sĩ phu yêu nước- Tư sản dân tộc). Nhưng chưa có thái độ hưởng ứng hay tham gia các cuộc vận động cách mạng đầu thế kỷ XX.
Thành phần: tiểu thương, viên chức nhà báo, học sinh, sinh viên…
Làm công ăn lương, buôn bán nhỏ. Có ý thức dân tộc, dễ tiếp thu trào lưu tư tưởng tiến bộ từ bên ngoài .
Tầng
lớp
mới
Công
nhân
Tư
sản
Tiểu
Tư
sản
Vừa mới ra đời còn non trẻ.
Chịu 2 tầng áp bức ( thực dân và phong kiến)
Sớm có tinh thần đấu tranh chống áp bức dân tộc và áp bức giai cấp.
Là tay sai của Pháp, giàu có
Một số địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép => ít nhiều có tinh thần dân tộc.
Mất ruộng đất, bị bần cùng hóa
Phần lớn là tá điền, một số trở thành công nhân trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy.
Là lực lượng to lớn trong phong trào yêu nước.
Xuất thân từ những người buôn bán, địa chủ phong kiến hóa, sĩ phu yêu nước tiến bộ.
Bị chèn ép nặng nề, ít có khả năng cạnh tranh.
→ Có ý thức dân tộc -> là cơ sở thuận lợi để tiếp thu khuynh hướng DCTS từ bên ngoài.
Thành phần: tiểu thương, viên chức nhà báo, học sinh, sinh viên…
Có ý thức dân tộc, dễ tiếp thu trào lưu tư tưởng tiến bộ từ bên ngoài .
Giai
Cấp
cũ
Địa
chủ
PK
Nông
dân
Tầng
lớp
mới
Vừa mới ra đời còn non trẻ.
Chịu 2 tầng áp bức ( thực dân và phong kiến ).
Sớm có tinh thần đấu tranh chống áp bức dân tộc và áp bức giai cấp.
Xã hội
thuộc địa
nửa
phong kiến.
Phong kiến
Thuộc địa nửa phong kiến
Nông dân >< Địa chủ pk
>< dân tộc
>< giai cấp
Dân tộc Việt Nam >< TD Pháp
Nông dân >< Địa chủ pk
Công nhân >< Địa chủ pk, Tư sản
Củng cố
Bảng so sánh cơ cấu ngành kinh tế Việt Nam trước và trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất
Chủ yếu là nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp kém phát triển.
Công nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải bước đầu phát triển, nhưng nông nghiệp vẫn là chủ yếu


Cơ cấu xã hội Việt Nam trước và trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất
Hai giai cấp chính là địa chủ phong kiến và nông dân.
Ngoài 2 giai cấp cũ đã xuất hiện các giai cấp và tầng lớp mới: Công nhân, tư sản, tiểu tư sản

Củng cố
Tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất đã dẫn đến sự hình thành những lực lượng mới nào trong xã hội Việt Nam ?
A. Công nhân, địa chủ, tiểu tư sản.
Tư sản, tiểu tư sản, nông dân.
C. Địa chủ, nông dân, công nhân.
D. Tư sản, công nhân, tiểu tư sản.
Củng cố
* Với việc du nhập phương thức kinh tế TBCN đầu thế kỉ XX về khách quan nó đã tác động tích cực như thế nào đối với kinh tế Việt Nam ?
A. Công nghiệp phát triển mạnh mẽ.
Nông nghiệp được đầu tư phát triển mạnh.
Kinh tế có sự tiến bộ nhất định.
Nghề thủ công truyền thống được quan tâm phát triển.
Sự chuyển biến về kinh tế và xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX có mối quan hệ như thế nào?
* BÀI TẬP VỀ NHÀ
Xã hội biến đổi: Từ xã hội phong kiến → thuộc địa nửa phong kiến.
Chương trình khai thác thuộc địa lần thứ 1 của thực dân Pháp.
Kinh tế: Xuất hiện những mầm mống kinh tế TBCN trên nền sản xuất PK
Những chuyển biến về cơ cấu kinh tế và xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp có gì đáng chú ý ?