Bài 22. Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (thế kỉ XVI - XVIII)

Tổ : SỬ - ĐỊA- GDCD
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
a. Nguyên nhân hình thành Nam – Bắc Triều:
Triều đình rối loạn, sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến diễn ra ngày càng quyết liệt.
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN
a. Nguyên nhân hình thành Nam- Bắc Triều:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
-Mạc Đăng Dung vốn là võ quan, đã tiêu diệt các thế lực đối lập, thâu tóm mọi quyền hành, cương vị như tể tướng.
Mạc Đăng Dung là người xuất thân trong gia đình đánh cá ở Nghi Dương (Kiến Thuỵ - Hải Phòng), quê gốc ở Chí Linh (Hải Dương). Cháu 7 đời của trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Năm 1508, trúng tuyển kì thi võ, được tuyển vào thị vệ, sau đó được thăng chức phó tướng.
Dưới triều Lê Uy Mục, do có nhiều công lao dẹp loạn nên nhanh chóng được phong tước hiệu cao nhất của nhà Lê (Tể tướng An Hưng Vương) năm 1527.
Năm 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra triều Mạc.
( Bắc triều)
- Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập một người nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “ phù Lê diệt Mạc”. ( Nam triều)
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN
a. Nguyên nhân hình thành Nam- Bắc Triều:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
Bắc Triều
Nam Triều
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN
a. Nguyên nhân hình thành Nam – Bắc Triều:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
b. Hậu quả:
Nhân dân đói khổ,
đất nước bị chia cắt.
"Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non
Cò về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng"
Thời gian nhà Mạc rút lên Cao Bằng, nhân dân vẫn tiếp tục phải đi lính, đi phu, gia đình li tán. Tiếng kêu ai oán vang lên khắp nơi:
Gây tốn thất lớn về người và của: Năm 1570, rất nhiều người bị bắt lính, bắt phu. Năm 1572, ở Nghệ An, mùa màng bị tàn phá, hoang hóa, bệnh dịch... Chế độ binh dịch đè nặng lên đời sống nhân dân, nhiều gia đình rơi vào cảnh li tán.
Gây tốn thất lớn về người và của: Năm 1570, rất nhiều người bị bắt lính, bắt phu. Năm 1572, ở Nghệ An, mùa màng bị tàn phá, hoang hóa, bệnh dịch... Chế độ binh dịch đè nặng lên đời sống nhân dân, nhiều gia đình rơi vào cảnh li tán.
DI TÍCH THÀNH NHÀ MẠC
DẤU CŨ TÍCH XƯA
Di tích Thành nhà Mạc ở Lạng Sơn
Di tích thành nhà Mạc ở Cao Bằng
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
2. Chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong- Đàng Ngoài:
Nhóm: 1,3,5,7: Nguyên nhân
hình thành họ Trịnh.
Nhóm: 2,4,6,8: Nguyên nhân
hình thành họ Nguyễn.
Thảo luận nhóm
a. Nguyên nhân hình thành họ Trịnh- họ Nguyễn:
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
2. Chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong- Đàng Ngoài:
a. Nguyên nhân hình thành họ Trịnh- họ Nguyễn:
- Năm 1545, Nguyễn Kim chết,con rễ là Trịnh Kiểm lên thay nắm toàn bộ binh quyền, hình thành thế lực họ Trịnh.
- Người con thứ là Nguyễn Hoàng đã được vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam, hình thành thế lực họ Nguyễn.
Lược đồ nước ta ở thế kỷ XVIII
QUẢNG NAM
THUẬN HÓA
Nhà Mạc
Đàng Ngoài
Đàng Trong
Sông Gianh (Quảng Bình)
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
2. Chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong- Đàng Ngoài:
a. Nguyên nhân hình thành họ Trịnh- họ Nguyễn:
b. Hậu quả:
- Đất nước bị chia cắt
Sông Gianh (Quảng Bình)
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
2. Chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong- Đàng Ngoài:
a. Nguyên nhân hình thành họ Trịnh- họ Nguyễn:
b. Hậu quả:
- Đất nước bị chia cắt
Triều đình vua Lê
Phủ chúa Trịnh
- Ở Đàng Ngoài, đến đời Trịnh Tùng, xây phủ chúa bên cạnh triều Lê, tuy nắm mọi quyền hành nhưng phải dựa vào vua Lê, nhân dân gọi là “ vua Lê- chúa Trịnh”
Tiết 48: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN:
1. Chiến tranh Nam- Bắc Triều:
2. Chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong- Đàng Ngoài:
a. Nguyên nhân hình thành họ Trịnh- họ Nguyễn:
b. Hậu quả:
- Đất nước bị chia cắt
- Ở Đàng Ngoài, đến đời Trịnh Tùng, xây phủ chúa bên cạnh triều Lê, tuy nắm mọi quyền hành nhưng phải dựa vào vua Lê, nhân dân gọi là “ vua Lê- chúa Trịnh”
- Ở Đàng Trong, con cháu họ Nguyễn cũng truyền nối nhau cầm quyền, nhân dân gọi là “chúa Nguyễn”.
- Nhân dân đói khổ , li tán.
Biển
Đông
Nghệ An
Thanh Hoá
Thuận Hoá
Sông Gianh
Hà Tĩnh
Quảng Bình
Đàng Trong
Khôn ngoan qua được Thanh Hà
Dẫu rằng có cánh khó qua Luỹ Thầy
Họ Trịnh
Họ Nguyễn
Đàng Ngoài
Di tích Luỹ Thầy
( Đồng Hới - Quảng Bình)

Sông Gianh trong kháng chiến
Sông Gianh hiện nay
Nêu tính chất của cuộc chiến tranh Nam-Bắc triều và chiến tranh Trịnh-Nguyễn ?
Là cuộc chiến tranh phi nghĩa vì đây là cuộc nội chiến tranh giành quyền lực và địa vị thống trị đất nước giữa các tập đoàn phong kiến (Mạc, Trịnh, Nguyễn)
Câu hỏi thảo luận cặp đôi (2’)
II. CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM - BẮC TRIỀU
VÀ TRỊNH - NGUYỄN
Tiết: 48:
BÀI TẬP
Hãy nối niên đại ở cột A với sự kiện ở cột B cho đúng.
1. Năm 1527
A. Xuất hiện Nam Triều
CỘT A
CỘT B
2. Năm 1533
B. Xuất hiện Bắc Triều
5. Nhà Mạc
4. Chúa Nguyễn
3. Chúa Trịnh
6. Vua Lê
C. Đàng Trong
D. Bắc triều
E. Nam triều
F. Đàng Ngoài
Hướng dẫn
về
nhà
H?c b�i, n?m v?ng n?i dung b�i h?c.
- Tr? l?i cõu h?i SGK /109.
- Chu?n b? b�i 23 ph?n I - Kinh t?.
