Bài 22. Nhân hoá

Chào mừng các thầy cô về dự giờ Ngữ văn lớp 6A6
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là so sánh? Cấu tạo của phép so sánh?
2. Có mấy kiểu so sánh? Nêu tác dụng của phép so sánh?
Biện pháp tu từ
So sánh
Dế Mèn
Biện pháp tu từ
So sánh
Nhân hóa
Ví dụ:
Ông trời
Mặc áo giáp đen
Ra trận
Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến
Hành quân
Đầy đường.
(Trần Đăng Khoa)
Ông

Mặc áo giáp đen
Ra trận
Múa gươm
Hành quân
-> Bầu trời đầy mây đen.
-> Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới.
-> Kiến bò đầy đường.
Nhân hóa
(Cách 1)
(Cách 2)
Bài tập nhanh
1. Chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong đoạn văn sau:
Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn.
-> Quang cảnh bến cảng được miêu tả sống động hơn; người đọc dễ hình dung được cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện có trên cảng.
2. So sánh cách diễn đạt trong đoạn văn trên với đoạn văn dưới đây:
Bến cảng lúc nào cũng rất nhiều tàu xe. Tàu lớn, tàu bé đậu đầy mặt nước. Xe to, xe nhỏ nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều hoạt động liên tục.
-> Đoạn văn 1 sử dụng nhiều phép nhân hóa, nhờ vậy mà sinh động và gợi cảm hơn đoạn văn 2.
Ví dụ
a. Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
(Thép Mới)

c. Trâu ơi, ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.
(Ca dao)
*Yêu cầu: Thảo luận nhóm (3ph); tổ 1: a, tổ 2: b, tổ 3 : c.
Câu hỏi: 1- Tìm những sự vật được nhân hóa?
2- Những từ ngữ dùng để gọi, tả sự vật (biểu thị nhân hóa)?
3- Các sự vật ấy được nhân hóa bằng cách nào?
LUYỆN TẬP
Bài 3. Hai cách viết dưới đây có gì khác nhau? Nên chọn cách viết nào cho văn bản biểu cảm và chọn cách viết nào cho văn bản thuyết minh?

- Cách 1: Trong họ hàng nhà chổi thì cô bé Chổi Rơm vào loại xinh xắn nhất. Cô có chiếc váy vàng óng, không ai đẹp bằng. Áo của cô cũng bằng rơm thóc nếp vàng tươi, được tết săn lại, cuốn từng vòng quanh người,
trông cứ như áo len vậy.
(Vũ Duy Thông)

- Cách 2: Trong các loại chổi, chổi rơm vào loại đẹp nhất. Chổi được
tết bằng rơm nếp vàng. Tay chổi được tết săn lại thành sợi và quấn quanh thành cuộn.
Trong họ hàng nhà chổi
cô bé Chổi Rơm
xinh xắn nhất
có chiếc váy vàng óng
Áo của cô
trông cứ như áo len
cuốn từng vòng quanh người
=> Dùng cho văn bản biểu cảm
=> Dùng cho văn bản thuyết minh
Bài 5. Hãy viết một đoạn văn miêu tả ngắn với nội dung tự chọn, trong đó có dùng phép nhân hóa.
* Yêu cầu:
- Nội dung: tự chọn (miêu tả người, loài vật...)
- Hình thức: khoảng 5-7 câu, có sử dụng phép nhân hóa, gạch chân dưới từ ngữ biểu hiện nhân hóa.
Bài 4. Hãy cho biết phép nhân hóa trong mỗi đoạn trích dưới đây được tạo ra bằng cách nào và tác dụng của nó như thế nào?
Núi cao chi lắm núi ơi
Núi che mặt trời chẳng thấy người thương!
(Ca dao)
b. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay về cả vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh Cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng được miếng nào.
(Tô Hoài)
c. Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước.[...] Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống, quay đầu chạy về lại Hòa Phước.
(Võ Quảng)
d. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh dưới nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại thành từng cục máu lớn.
(Nguyễn Trung Thành)
PHIẾU HỌC TẬP
TỔ (NHÓM)……….LỚP………..
Từ ngữ biểu thị nhân hóa:……………………….................
…………………………………………………..........................
Cách nhân hóa:………………………………………………
…………………………………………………………………….
Tác dụng:……………………………………………………..
…………………………………………………………………….
Bài 5. Hãy viết một đoạn văn miêu tả ngắn với nội dung tự chọn, trong đó có dùng phép nhân hóa.
* Yêu cầu của đoạn văn:
- Nội dung: tự chọn (miêu tả người, loài vật...)
- Hình thức: khoảng 5-7 câu, có sử dụng phép nhân hóa, gạch chân dưới từ ngữ biểu hiện nhân hóa.
Ví dụ:
Đoạn đường dành riêng cho dân bản tôi đi về phải vượt qua một con suối to. Nước suối bốn mùa trong veo, rào rạt. Nước trườn qua kẽ đá, lách qua những mỏm đá ngầm tung bọt trắng xóa. Hoa nước bốn mùa xòe cánh trắng như trải thảm hoa đón mời khách gần xa đi về thăm bản.
Biện pháp tu từ
So sánh
Nhân hóa
- Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,…bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người.
Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật
Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật
- Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người
- Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được suy nghĩ tình cảm của con người.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
* Bài cũ:
- Nắm chắc các kiến thức đã học về nhân hóa (học thuộc ghi nhớ)
Hoàn thành các bài tập vào vở bài tập
Sưu tầm các câu thơ, câu văn có sử dụng phép nhân hóa
* Bài mới:
Chuẩn bị bài: Phương pháp tả người (xem trước nội dung bài, đọc kĩ ví dụ, tập trả lời các câu hỏi và bài tập)
- Sưu tầm một vài đoạn văn tả người hay