Bài 22. Dân số và sự gia tăng dân số

1
CHƯƠNG V - ĐỊA LÍ DÂN CƯ

Bài 22
Dân số và sự gia tăng dân số
I. Dân số và tình hình phát triển dân số thế giới
1. D�n s? th? gi?i
a. Quy mơ d�n s? l� gì?
- L� t?ng s? d�n sinh s?ng trong nh?ng v�ng l�nh th? nh?t d?nh v�o nh?ng th?i di?m x�c d?nh.


Dựa vào SGK(mục 1/I), kết hợp với bảng phụ lục trang 87, em có nhận xét gì về quy mô dân số Thế giới?
Kể tên 11 nước có số dân hơn 100 triệu người?
Nhận xét
- Dân số thế giới 6.477 triệu người (giữa năm 2005).
- Quy mô dân số giữa các nước rất khác nhau
+ Có 11 nước đông dân nhất với số dân vượt quá 100 triệu người( chiếm 61% dân số thế giới) như Trung Quốc, Ấn Độ, Nigiêria,…
+ Trong khi đó, có 17 nước chỉ có dân số từ 0,01 – 0,1 triệu người (chiếm 0,018% dân số thế giới).

2. Tình hình phát triển dân số trên thế giới

Dựa vào bảng số liệu trên, em hãy nhận xét tình hình gia tăng dân số thế giới?
Nhận xét
- Thời gian dân số tăng thêm 1 tỉ người và thời gian dân số tăng gấp đôi ngày càng rút ngắn.
- Tốc độ gia tăng dân số thế giới ngày càng cao, quy mô dân số thế giới ngày càng lớn.
II. Gia tăng dân số
1. Gia tăng tự nhiên
a. Tỉ suất sinh thô

Dựa vào sách giáo khoa, và sự hiểu biết của mình, em hãy cho biết tỉ suất sinh thô là gì?
Khái niệm: Là tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm.
- Tỉ suất sinh thô được tính theo đơn vị phần nghìn (‰)
Công thức:
Đơn vị: ?
Trong đó:
S : Tỉ suất sinh thô
S : Số trẻ em sinh ra trong năm
Dtb : Số dân trung bình ở cùng thời điểm
8
Hãy nhận xét tình hình tỷ suất sinh thô của Thế giới và ở các nước đang phát triển, các nước phát triển, thời kỳ 1950 - 2005
%0
Năm
- Tỷ suất sinh thô của Thế giới và ở các nước đang phát triển, các nước phát triển, thời kỳ 1950 – 2005 đang có xu hướng giảm mạnh
- Nhóm nước đang phát triển có tỷ suất sinh thô cao hơn các nước phát triển
+ Giai đoạn 1950 – 1955 các nước đang phát triển là 42‰, các nước phát triển là 23‰, Thế giới là 36 ‰.
+ Giai đoạn 2004 – 2005 các nước đang phát triển là 24‰, các nước phát triển là 11‰, Thế giới là 21‰.
Dựa vào nội dung SGK và sự hiểu biết của mình, em hãy giải thích vì sao tỉ suất sinh thô trên thế giới và giữa các nhóm nước có xu hướng giảm và giảm khác nhau ?
Nguyên nhân
+ Töï nhieân-sinh hoïc
+ Phong tuïc taäp quaùn vaø taâm lí xaõ hoäi
+ Caùc chính saùch phaùt trieån daân soá
+ Trình ñoä phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi
b. Tỉ suất tử thô

Dựa vào sách giáo khoa, và sự hiểu biết của mình, em hãy cho biết tỉ suất tử thô là gì?
Khái niệm: Là tương quan giữa số người chết trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm.
- Tỉ suất tử thô được tính theo đơn vị phần nghìn (‰)
Nhận xét
Tỉ suất tử thô của Thế giới, các nước phát triển, đang phát triển thời kỳ 1950 – 2005 có xu hướng giảm rõ rệt.
+ Giai đoạn 1950 – 1955: Tỉ suất tử thô của các nước đang phát triển là 28‰, các nước phát là 15‰, Thế giới là 25‰.
+ Giai đoạn 2004 – 2005: Các nước đang phát triển là 8‰, các nước phát triển là 10‰, Thế giới là 9‰.

- Mức chênh lệch tỉ suất tử thô giữa các nhóm nước không lớn như tỉ suất sinh thô
+ Giai đoạn 1950 – 1955 mức chênh lệch tỉ suất tử thô giữa hai nhóm nước là 13‰( mức chênh lệch tỉ suất sinh thô là 19‰)
+ Giai đoạn 2004 – 2005: mức chênh lệch tỉ suất tử thô giữa hai nhóm nước là 2‰( mức chênh lệch tỉ suất sinh thô là 13‰)
Dựa vào nội dung SGK và sự hiểu biết của mình, em hãy cho biết nguyên nhân ảnh hưởng tới tỉ suất tử thô là gì?
Nguyên nhân:
- Do đặc điểm kinh tế - xã hội như chiến tranh, đói kém, bệnh tật…
- Do thiên tai: động đất, núi lửa, hạn hán, bão lụt…
Dựa vào sách giáo khoa, và sự hiểu biết của mình, em hãy cho biết tỉ suất gia tăng tự nhiên là gì?
- Kh�i ni?m: Là sự chênh lệch giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô.


c. Tỉ suất gia tăng tự nhiên

Công thức
Đơn vị: %
Trong đó:
Tg : Tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên
S: Tỷ lệ sinh thô
T: Tỷ lệ tử thô

Tg = S - T
17
Dựa vào hình 22.3, em có nhận xét gì về tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thế giới hàng năm thời kỳ 2000 – 2005?
Nhận xét:
Có 5 nhóm nước có mức gia tăng tự nhiên khác nhau:
+ ≤ 0: Liên Bang Nga, một số quốc gia ở Đông Âu
+ 0,1 - 0,9%: Hoa Kỳ, Canada, Oxtraylia, Trung Quốc, Cadăcxtan, Tây Âu…
+ 1,0 - 1,9%: Ấn Độ, Việt Nam, Brazil, Mehico. Angieri…
+ 2,0 – 2,9%: Đa số các nước châu Phi, Arap Xeut, Pakixtan, Apganixtan, Veneduela, Bolivia…
+ ≥ 3%: Congo, Sat, Mali, Xoomali, Madagaxca…
d. Ảnh hưởng của tình hình tăng dân số đối với sự phát triển kinh tế-xã hội.
Sự gia tăng dân số quá nhanh và không hợp lí có ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế - xã hội và môi trường?
Tích cực:
Dân số là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội.
Dân số đông tạo nguồn lao động dồi dào
Là thị trường tiêu thụ rộng lớn.
Hậu quả dân số
Kinh tế
Xã hội
Môi trường
Lao
động
và
việc
làm
Tốc độ
phát
triển
kinh
tế
Tiêu
dùng
và
tích
Lũy
Giáo
Dục




Y tế
và
chăm
sóc
sức
khỏe
Thu
nhập,
mức
Sống

Cạn
kiệt
tài
nguyên

Ô
nhiễm
môi
trường

Phát
triển
bền
Vững

Dân số đông và những mặt thuận lợi của nó
21
22
Thiếu nguồn nước sạch
Ảnh hưởng tiêu cực
23
Thiếu cơ sở vật chất
24
Ô nhiễm môi trường
25
Kẹt xe
Em hãy nêu biện pháp hạn chế tình trạng gia tăng dân số nhanh?
Biện pháp:
- Thực hiện kế hoạch hóa gia đình
- Tuyên truyền giáo dục ý thức người dân
- Ban hành các văn bản pháp luật về vấn đề dân số
Tuyên truyền cho chị em phụ nữ về chính sách kế hoạch hóa gia đình của nhà nước
Thanh niên tham gia tuyên truyền
2. Gia tăng cơ học
Dựa vào SGK trang 86, em hãy cho biết gia tăng cơ học là gì?
- Khái niệm: Gia tăng cơ học là sự chênh lệch giữa số người xuất cư và số người nhập cư
- Trên phạm vi toàn thế giới, gia tăng cơ học không có ảnh hưởng lớn đến vấn đề dân số nói chung, nhưng đối với từng khu vực, quốc gia thì nó lại có ý nghĩa quan trọng.
3.Gia tăng dân số
Được thể hiện bằng tổng số giữa tỉ suất gia tăng tự nhiên và tỉ suất gia tăng cơ học.
Được tính bằng: %
Bài tập củng cố
Chọn câu trả lời đúng:
1. Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên là gì?
a. Sự chênh lệch giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô
b. Sự chênh lệch giữa tỉ suất tử thô và tỉ suất sinh thô
c. Cả hai đều đúng
d. Cả hai đều sai
2.
BÀI GIẢNG KẾT THÚC
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE
HẸN GẶP LẠI !