Bài 22. Buổi học cuối cùng

Kiểm tra bài cũ
Qua bài văn “ Vượt thác ” của Võ Quảng, em cảm nhận như thế nào về thiên nhiên và con người lao động đã được miêu tả ?
Thiên nhiên được miêu tả: Cảnh dòng sông Thu Bồn và hai bên bờ đó là cảnh thiên nhiên hùng vĩ, rộng lớn vừa thơ mộng vừa dữ dội.
Hướng trả lời:
Con người lao động ( Dượng Hương Thư ): Hình ảnh con người lao động quả cảm, dũng mãnh, nhanh nhẹn trong công việc, khiêm nhường, giản dị trong cuộc sống.
Tiếng mẹ đẻ
Mơ hồ thấm từng âm thanh tiếng mẹ
Tôi bỗng tỉnh ra. Tới giây phút lạ lùng
Tôi chợt hiểu, người chữa tôi khỏi bệnh
Chẳng thể là ai, ngoài tiếng mẹ thân thương

Những tiếng khác dành cho dân tộc khác
Cũng sẽ khiến cho lành bệnh bao người
Tôi chỉ biết nếu tiếng tôi biến mất
Thì tôi sẵn sàng nhắm mắt buông xuôi.
(R.Gam-da-tốp)
Tiết 89:
Văn bản


(Chuyện của một em bé người An-dát)
- An-phông-xơ Đô-đê-
BUỔI HỌC CUỐI CÙNG
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
Đọc và tìm hiểu chú thích
1. Đọc, tóm tắt
- Trên đường đến trường, Phrăng thấy có những điều khác hẳn mọi ngày.
- Vào lớp, Phrăng ngạc nhiên hơn khi thấy thầy Ha-men dịu dàng và ăn mặc chỉnh tề.
- Không khí lớp học trang nghiêm. Cuối lớp có nhiều người lớn tuổi cũng đến học đầy đủ.
- Khi biết đó là buổi học cuối cùng, Phrăng ân hận vì mình không thuộc bài và trước đây học hành không nghiêm túc.
- Bài học cuối cùng thầy Ha-men giảng thật say sưa và xúc động. Thầy nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp, Phrăng chăm chú nghe giảng và cảm thấy rất hiểu bài.

- Kết thúc buổi học, thầy Ha-men nghẹn ngào không nói thành lời, thầy cố viết lên bảng dòng chữ thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.
Tóm tắt
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
Đọc và tìm hiểu chú thích
1. Đọc, tóm tắt

- An- phông –xơ Đô- đê sinh ở Ni-mơ miền Prô-văng-xơ. Thuở nhỏ sống ở Li-ông. Vì gia đình nghèo túng ông phải bỏ học giữa tuổi thiếu niên để đi dạy học giúp gia đình.

- Ông đến Pari, bước vào sự nghiệp văn chương và trở thành nhà văn nổi tiếng được đánh giá là bậc thầy về sự rung cảm, duyên dáng và trào lộng.

Ông là tác giả của nhiều truyện ngắn nổi tiếng.
2. Chú thích

a.Tác giả:
An-phông-xơ Đô-đê là nhà văn hiện thực lỗi lạc của nước Pháp nửa cuối thế kỉ XIX.
Văn chương của ông nhẹ nhàng, trong sáng, diễn tả cảm động những nỗi đau và tình thương, đặc biệt là tình yêu quê hương, đất nước.
b. Tác phẩm:
Sáng tác sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ (1870-1871).
Nêu những hiểu biết của em về tg?
Nêu những hiểu biết của em về tp?
Hoàn cảnh sáng tác:
Truyện “ Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử : Sau cuộc chiến tranh Pháp - Phổ năm 1870 – 1871 , nước Pháp thua trận, hai vùng An – dát và Lo- ren giáp biên giới với Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An- dát.
II. Tìm hiểu văn bản
1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt
Em hãy xác định kiểu VB, PTBĐ và thể loại của văn bản
Tự sự
Kể kết hợp với miêu tả
Thể loại: truyện ngắn
2. Bố cục
Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
2. Bố cục : 3 phần


Phần 1: Từ đầu – “ mà vắng mặt con” :Quang cảnh trên đường đến trường và cảnh ở trường qua sự quan sát của Phrăng.
Phần 2: Tiếp – “ buổi học cuối cùng này” : Diễn biến của buổi học cuối cùng.
Phần 3: Còn lại : Cảnh kết thúc buổi học cuối cùng




Truyện được kể theo ngôi kể thứ mấy? Kể như thế có tác dụng gì?
Nhân vật chính trong truyện là ai? Ngoài ra còn có những nhân vật nào khác?

- Ngôi kể : Ngôi thứ nhất ->Nhân vật Phrăng. Tác dụng : cách kể tạo ấn tượng về một câu chuyện có thật, đồng thời cũng thể hiện được tâm trạng, ý nghĩ của nhân vật kể chuyện
+ Nhân vật chính : Cậu bé Prăng và thầy giáo Ha-men. Ngoài ra còn một số nhân vật phụ khác.( cụ Hô-de, các học trò, dân làng)
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
3. Phân tích
a. Nhân vật Phrăng :
a1. Tâm trạng Phrăng trước buổi học
(?) Vào buổi sáng hôm ấy, Phrăng có ý định gì? Lý do?
* ý định: trốn học
(?) Vì sao chú bé lại có ý định ấy?
Lí do : +Giờ lên lớp đã trễ, chú bé sợ thầy Ha- men quở trách, càng sợ thầy hỏi bài về các phân từ mà cậu “chẳng thuộc lấy một chữ”.
(?) Phrăng có thực hiện được ý định đó không? Cậu có hành động gì?
Cậu đã cưỡng lại được ý nghĩ đó
+ Thiên nhiên lại rất đẹp : “ Sáo hót ven rừng và trên cánh đồng cỏ, lính Phổ tập sau xưởng cưa”.
+Hành động: Cậu vội vã chạy đến trường
(?) Trên đường đến trường, Phrăng đã thấy những gì?
* Trên đường đến trường :
-Qua trụ sở xã : thấy nhiều người xem dán cáo thị.
- Đến gần lớp học :
chú thấy mọi sự đều bình lặng y như một buổi sáng chủ nhật, không có tiếng ồn ào như mọi khi.
- Khi đến lớp học :
+ Không khí thật bình tĩnh, trang nghiêm.
+ Thấy thầy Ha-men mặc trang phục như trong dịp đại lễ, Phrăng đến muộn mà thầy không la mắng, quở trách.
+ Thấy cuối lớp có cả dân làng ngồi lặng lẽ như chúng tôi.
Qua đó em thấy tâm trạng của Phrang là gi? Phrang cảm nhận được điều gì?
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
a. Nhân vật Phrăng
a1.Tâm trạng Phrăng trước buổi học
(?) Qua những điều quan sát thấy cậu cảm nhận được điều gì?
Phrăng ngạc nhiên, dường như báo hiệu một cái gì nghiêm trọng, khác thường.
Tiết 90: Buổi học cuối cùng ( tiết 2)
( An-phông- xơ Đô- đê )
Tiết 89: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
a. Nhân vật Phrăng
a1.Tâm trạng Phrăng trước buổi học
a2. Tâm trạng Phrăng trong buổi học cuối cùng
(?) Khi nghe thầy Ha-men thông báo đây là buổi học cuối cùng, thái độ của Phrăng diễn biến ra sao?
* Khi nghe thầy thông báo:
+ Lúc đầu thấy choáng váng vì đột ngột.
+ Thấy tiếc nuối vì mình mới chỉ biết viết tiếng Pháp “tập toạng”
+ Thấy ân hận về sự lười học, ham chơi của mình.
(?) Khi bị thầy giáo gọi lên đọc bài hình ảnh của Phrăng hiện lên như thế nào?
* Khi thầy gọi đọc bài:
+ Lúng túng, đung đưa người trước ghế dài vì không thuộc bài.
+ Lòng rầu rĩ không dám ngẩng đầu lên.
(?) Với những hình ảnh trên cho ta thấy tâm trạng của Phrăng lúc này như thế nào?
=> Xấu hổ, giận mình đã không thuộc quy tắc phân từ.
Tiết 90: Buổi học cuối cùng ( tiết 1)
( An-phông- xơ Đô- đê )
a. Nhân vật Phrăng
a1.Tâm trạng Phrăng trước buổi học
a2. Tâm trạng Phrăng trong buổi học cuối cùng
* Khi thầy đọc và giảng bài
- Thấy dễ hiểu và rõ ràng đến thế, thấy chưa bao giờ mình lại chăm chú nghe đến thế.
(?) Nguyên nhân nào dẫn đến cảm giác đó của Phrăng?
- Nguyên nhân : Tình yêu tiếng Pháp, tình yêu nước Pháp được bùng lên khi nghe tiếng Pháp bị cấm đoán, bị thay thế bằng thứ tiếng khác.
(?) Qua phần vừa phân tích giúp em cảm nhận và hình dung Phrăng là một chú bé như thế nào?
=> Hồn nhiên, chân thật, biết lẽ phải, yêu tiếng Pháp, quý trọng và biết ơn thầy .
(?) Trong tâm trạng đó khi nghe thầy đọc bài học về ngữ pháp ,Phrăng có cảm giác như thế nào?
b. Nhân vật thầy giáo Ha-men:
* Trang phục:

- Chiếc áo màu xanh lục, diềm lá sen, gấp nếp mịn.
- Cái mũ tròn, bằng lụa đen.

? Rất đẹp đẽ và trang trọng.

b. Nh©n vËt thÇy gi¸o Ha-men:
*Lêi nãi:
- Víi Phrăng: kh«ng m¾ng, ph¹t, quë tr¸ch mµ nh¾c nhë dÞu dµng.
- Trong giê häc: kiªn nhÉn, ®Çy nhiÖt huyÕt.
 Lêi nãi dÞu dµng thiÕt tha
b. Nh©n vËt thÇy gi¸o Ha-men:
* Hµnh ®éng, cử chỉ:





đứng lặng im, đăm đăm nhìn, đứng dậy bên bục, người tái nhợt, ngẹn ngào xúc động ,dằn mạnh hòn phấn viết, giơ tay ra hiệu.
Nhiệt tình, kiên nhẫn
Câu văn:
"Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khoá chốn lao tù"
(Trích Ngữ văn 6 - tập 2 - "Buổi học cuối cùng")
Em hiểu câu nói trên như thế nào?
Câu văn:
"Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khoá chốn lao tù"
(Trích Ngữ văn 6 - tập 2 - "Buổi học cuối cùng")
? khẳng định chân lý: sức sống của một dân tộc nằm trong tiếng nói của mình.
Thầy giáo Ha-men là người rất yêu tổ quốc, yêu tiếng mẹ đẻ của mình. Thầy muốn truyền tình cảm thiêng liêng ấy cho những người học sinh yêu quý của mình.
Qua đó em thấy thầy Ha –men là người như thế nào?
III.Tổng kết
Nghệ thuật:
- Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật sâu sắc
- Ngôn ngữ chân thành, xúc động.
Nội dung :
Qua câu chuyện buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở vùng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng, Phrăng hiện lên là một chú bé hiếu động, thông minh, nhạy cảm, có tình yêu chân thành với người thầy, yêu nước sâu sắc.
Hướng dẫn học ở nhà
Yêu cầu:
Tóm tắt truyện “Buổi học cuối cùng”.
2. Viết một đoạn văn nêu cảm nhận của em về cậu bé Phrăng.
3. Học, tìm hiểu cách viết, sử dụng các phương thức biểu đạt nhuần nhuyễn, tinh tế của tác giả.