Bài 22. Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Di truyền y học là gì?
Câu 2: Trong các bệnh di truyền sau đây bệnh nào là bệnh di truyền phân tử
A. Hội chứng Đao
C. Hội chứng Tơc nơ
B. Hội chứng Claiphentơ
D. Bệnh Bạch tạng
Câu 3: Trong các bệnh di truyền sau đây bệnh nào là hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST:
A. Ung thư máu
C. Mù màu
B. Phêninkêtô niệu
D. Máu khó đông
BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI
CỦA DI TRUYỀN HỌC
Bài 22:
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI:
Việc sử dụng thuốc trừ sâu, chất diệt cỏ, chất phóng xạ, hoá chất độc hại,... có tác động như thế nào đến môi trường và con người?
Tại sao cần phải bảo vệ vốn gen của loài người?
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI:
- Nhiều loại gen đột biến được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác là gánh nặng di truyền cho loài người.
Có cách gì hạn chế bớt gánh nặng di truyền?
1. Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế các tác nhân đột biến
2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước sinh
3. Liệu pháp gen - kĩ thuật của tương lai
1. Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế các tác nhân đột biến
- Hạn chế tiếp xúc tác nhân gây đột biến: tia phóng xạ, hóa chất…
- Công nghệ hiện đại giúp chống ô nhiễm môi trường
- Tích cực trồng cây bảo vệ rừng……
2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước sinh:
Nhiệm vụ:
- Xây dựng, phân tích phả hệ.




+ Chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở đời con của các gia đình đã có bệnh này.
+ Cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ để phòng và hạn chế hậu quả xấu ở đời sau.
a. Tư vấn DT:
- Chuyên gia tư vấn di truyền: bác sĩ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
b. Sàng lọc trước sinh:
+ Chọc dò dịch ối.
+ Sinh thiết tua nhau thai.
Thế nào là sàng lọc trước sinh? Phương pháp?
Nhau thai
Gai nhau
Nhau thai
Tế bào người
bình thường
Hãy mô tả quy trình tạo chủng vi sinh vật mang gen tổng hợp insulin của người?
Liệu pháp gen là gì? Kĩ thuật của liệu pháp gen?
Liệu chúng ta có thể chữa trị cho người bị tiểu đường mà không cần tiêm insulin? Phương pháp như thế nào?
3. Liệu pháp gen - kĩ thuật của tương lai
*Nội dung:
- Là kỹ thuật chữa bệnh thay thế gen bệnh bằng gen lành.
*Phương pháp:
- Là kỹ thuật chuyển gen, dùng thể truyền là virus.
* biện pháp:
đưa bổ sung gen lành vào cơ thể người bệnh.
thay thế gen bệnh bằng gen lành.
*Khó khăn:
- Có thể gây hư hỏng các gen khác do không chèn đúng vị trí.

- Dự án “Bản đồ hệ gen người” khởi đầu vào năm 1990 với sự đứng đầu của James Watson.
- Bản phác thảo đầu tiên của bộ gen đã được cho ra đời vào năm 2000 và hoàn thiện vào năm 2003. Xác định được khoảng trên 30.000 gen trong bộ gen của con người.
- Chi phí trên 3 tỉ đôla.
- Tham gia của các nhà di truyền học từ Trung Quốc, Pháp, Đức, Nhật và Anh.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gene người:
Hãy cho biết ích lợi của việc giải mã bộ gen người?
- Tích cực: giúp xác định các gen gây bệnh, giải thích một số hiện tượng bất thường, chữa trị các bệnh di truyền, xác định huyết thống, điều tra tội phạm,...
Hồ sơ di truyền cần đi kèm với túi hồ sơ khi xin việc?
Em hãy nêu một số mặt trái của việc xác định được bộ gen người?
Tiêu cực: Làm xuất hiện một số vấn đề tâm lí xã hội
+ Thông báo về cái chết sớm không thể tránh khỏi.
+ Bị xã hội chống lại. (Xin việc, hôn nhân,…)
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào:
Vấn đề đáng lo ngại là gì?
Vi khuẩn E.coli tổng hợp insulin chữa bệnh tiểu đường ở người.
Vấn đề đáng lo ngại ở đây là gì?
Con người có sử dụng kĩ thuật nhân bản vô tính để tạo ra con người nhân bản không?
a. Hệ số thông minh (IQ):
3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ:
- IQ (Intelligence Quotient) là chỉ số thông minh và được dùng để xác định giá trị thông minh của con người.
Công thức tính IQ: IQ  = Tuổi trí tuệ/Tuổi sinh học x 100
Khả năng trí tuệ có di truyền hay không?
2. Khả năng trí tuệ và sự di truyền:
- Chỉ số IQ còn bị chi phối bởi yếu tố môi trường.
- Một số biện pháp bảo vệ tiềm năng di truyền trí năng:
+ Tránh các tác nhân gây đột biến.
+ Đảm bảo cuộc sống đầy đủ về vật chất và tinh thần, được tiếp cận với nền văn minh nhân loại.
4. DI TRUYỀN HỌC VỚI BỆNH AIDS
Di truyền học vận dụng như thế nào để chữa, trị căn bệnh thế kỉ?
Để làm chậm sự tiến triển của bệnh AIDS, người ta sử dụng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát triển của virut HIV.
Virut HIV lây nhiễm qua những con đường nào?
Hậu quả của bệnh AIDS như thế nào?
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
Bài tập: Ở người bệnh bạch tạng do đột biến gen lặn b quy định, gen B quy định da bình thường. Một cặp vợ chồng đều bình thường về bệnh này. Khi cặp vợ chồng này đến tư vấn di truyền và hỏi xác suất để họ sinh ra một người con mắc bệnh bạch tạng là bao nhiêu?Đóng vai trò là bác sĩ tư vấn. Em trả lời câu hỏi trên?
P: Aa x Aa
F1 : 3/4 bình thường : 1/4 bệnh bạch tạng
- Vậy xác suất để sinh một người con mắc bệnh bach tạng là:
1/2 x 1/2 x 1/4 = 1/16
Kiểu gen của cặp vợ chồng trên có thể là AA hoặc Aa với xác suất là AA = Aa= 1/2
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
CỦNG CỐ
Câu 1: Những biện pháp để bảo vệ vốn gen của loài người là:
A. Hạn chế sử dụng các loại hoá chất trong bảo quản thực phẩm.
B. Sử dụng tư vấn di truyền y học và sàng lọc trước sinh.
C. Không nên sinh con.
D. Câu A và B đúng.
Câu 2: Di truyền y học phát triển sử dụng phương pháp và kỹ thuật hiện đại cho phép chuẩn đoán xác định một số bệnh, tật di truyền từ giai đoạn:
A. Trước sinh.
B. Sơ sinh.
C. Trước khi có biểu hiện rõ ràng ở cơ thể trưởng thành.
D. Thiếu niên.
CỦNG CỐ
Câu 3: Mục đích của di truyền y học tư vấn là:
A. Chẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên về khả năng mắc một loại bệnh ở thế hệ sau.
B. Cho lời khuyên trong kết hôn giữa những người có nguy cơ mang gen bệnh ở trạng thái dị hợp.
C. Định hướng trong sinh đẻ để dự phòng và hạn chế những hâu quả xấu.
D. Tất cả đều đúng.
CỦNG CỐ
Câu 4. Virut HIV lây nhiễm qua những con đường nào? Nêu các biện pháp phòng ngừa?
CỦNG CỐ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài
Xem trước bài  Trả lời các lệnh .
Trả lời câu hỏi và BT cuối bài.
- Chuẩn bị bài ôn tập.