Bài 22. Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bệnh ung thư là gì? Nguyên nhân ? Những hiểu biết về bệnh ung thư và cách phòng ngừa ?
KHÔNG KHÍ BỊ Ô NHIỄM
NƯỚC BỊ Ô NHIỄM
PHUN THUỐC TRỪ SÂU
PHUN THUỐC DIỆT CỎ
Rác thải trên sông
Cho biết hậu quả của nó?
bệnh và tật di truyền ở người
B?nh b?ch t?ng
Dị tật bẩm sinh do ĐBG gây ra
UNG THƯ THANH QUẢN
UNG THƯ PHỔI
HỘI CHỨNG ĐAO
Sự phát triển của khoa học công nghệ đem lại nhiều mặt tích cực cho xã hội , đồng thời việc phát hiện, phòng và chữa 1 số bệnh nhiễm trùng, bệnh suy dinh dưỡng… có xu hướng giảm, thì các bệnh do nguyên nhân di truyền có khuynh hướng tăng cao  Gánh nặng di truyền cho loài người. Có cách gì hạn chế bớt gánh nặng di truyền? Mặc khác, sự phát triển mạnh mẽ của Di truyền học bên cạnh những lợi ích cho khoa học và đời sống cũng còn có những vấn đề đang cần xem xét hay gây tâm lí lo ngại cho xã hội.

BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI
CỦA DI TRUYỀN HỌC
Tiết 24 – Bài 22
+ Đột biến không ngừng phát sinh.
+ Thường gây hại.
+ Khi đã phát sinh thì khó bị loại bỏ.
Các đột biến có hại tích lũy, lan tràn trong quần thể di truyền qua các thế hệ => Gánh nặng di truyền cho loài người.
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
Tại sao cần phải bảo vệ vốn gen của loài người?
Có cách gì hạn chế bớt gánh nặng di truyền?
- Chúng ta phải bảo vệ vốn gen của loài người:
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Vậy thế nào là gánh nặng di truyền?
- Gánh nặng di truyền: là sự tồn tại trong vốn gen của QT người các đột biến gen gây chết hoặc nửa gây chết... được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Nhóm 1: Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế các tác nhân độ biến
Chúng ta cần phải làm gì để tạo môi trường trong sạch
- Nhóm 2: Tư vấn di truyền
Thế nào là Tư vấn di truyền y học – Nhiệm vụ - Kỹ thuật ?
- Nhóm 3: Sàn lọc trước sinh
Sàng lọc trước sinh là gì? Các phương pháp?
- Nhóm 4: Liệu pháp gen
Khái niệm, biện pháp, quy trình, khó khăn
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Nội dung hoạt động nhóm (7 phút)
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
1.Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế các tác nhân đột biến
Không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc diệt cỏ, các chất kích thích sinh trưởng.
Không sản xuất và thử vũ khí hạt nhân
- Trồng cây xanh
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Làm môi trường sống bị ô nhiễm, làm xuất hiện nhiều dạng đột biến ở người cũng như các sinh vật khác.
Nạn nhân: CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
HẬU QUẢ
Nạn nhân: CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
Nạn nhân: CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
2.Tư vấn di truyền y học và sàng lọc trước khi sinh
1.Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế tác nhân đột biến
a.Tư vấn di truyền
* Di truyền y học tư vấn là một lĩnh vực chuẩn đoán Di truyền Y học hình thành trên cơ sở những thành tựu về Di truyền người và Di truyền Y học.
* Nhiệm vụ: chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở đời con của các gia đình đã có bệnh này, từ đó cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ, đề phòng và hạn chế hậu quả xấu ở đời sau.
*Kỹ thuật: chẩn đoán đúng bệnh, xây dựng phả hệ ngườibệnh, chẩn đoán trước sinh.
1 cặp vợ chồng có ý định sinh con, tuy nhiên họ sợ mình có thể có nguy
cơ sinh con bị mắc hội chứng Đao. Họ tìm đến các nhà tư vấn di truyền,
là nhân viên của một bệnh viện lớn để xin ý kiến hướng dẫn. Nếu em
là nhà tư vấn di truyền em sẽ làm gì để giúp cặp vợ chồng này?
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
2.Tư vấn di truyền y học và Sàng lọc trước khi sinh
1.Tạo môi trường sạch nhằm hạn chế tác nhân đột biến
a.Tư vấn di truyền
b. Sàn lọc trước sinh
* Xét nghiệm trước sinh là những xét nghiệm giúp chẩn đoán sớm
nhiều bệnh di truyền nhằm hỗ trợ tích cực cho tư vấn di truyền,
trên cơ sở đó nếu vẫn sinh con thì sau khi sinh có thể áp dụng
các biện pháp ăn kiêng hợp lí hoặc các biện pháp kĩ thuật thích
hợp giúp hạn chế tối đa hậu quả xấu của trẻ bị bệnh.
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC

Hút 10 – 20 ml dịch ối
Li tâm
TB phôi
Phân tích hoá sinh
Sau vài tuần
Nuôi cấy TB
Phát hiện các dị dạng NST


a. Chọc dò dịch ối
b. Sinh thiết tua nhau thai
Tách tua nhau thai
Phát hiện các dị dạng NST
Phân tích hoá sinh
* Phương pháp chọc dò dịch ối:(thực hiện lúc thai 16-18 tuần)
+ Dùng bơm tiêm đưa kim vào vùng dịch ối,
+ Hút ra 10-20 ml dịch (trong đó có các tế bào phôi),
+ Li tâm để tách tế bào phôi, nuôi cấy tế bào  phân tích NST và ADN. * Phương pháp sinh thiết tua nhau thai: (thực hiện lúc phôi 6-8 tuần)
+ Dùng ống nhỏ để tách tua nhau thai để tách tế bào thai
+ Làm tiêu bản phân tích NST
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
3. Liệu pháp gen – kĩ thuật của tương lai.
- Khái niệm: Liệu pháp gen là việc chữa trị các bệnh di truyền bằng cách phục hồi chức năng của các gen bị đột biến.
- Liệu pháp gen bao gồm 2 biện pháp : Đưa bổ sung gen lành vào cơ thể người bệnh và thay thế gen bệnh bằng gen lành.
- Mục đích : hồi phục chức năng bình thường của tế bào hay mô, khắc phục sai hỏng di truyền, thêm chức năng mới cho tế bào.
- Quy trình:
+ Tách tế bào đột biến ra từ người bệnh.
+ Các bản sao bình thường của gen đột biến được cài vào virut rồi đưa vào các tế bào đột biến ở trên.
+ Chọn các dòng tế bào có gen bình thường lắp đúng thay thế cho gen đột biến rồi đưa trở lại bệnh nhân.
- Khó khăn: virut có thể gây hư hỏng các gen khác (không chèn gen lành vào vị trí của gen vốn có trên NST)
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
- Thông báo về cái chết sớm không thể tránh khỏi.
- Bị xã hội chống lại. (Xin việc, hôn nhân,…)
Việc giải mã bộ gen người ngoài những lợi ích thiết thực còn gây tâm lí lo ngại gì ?
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người

- Dự án “bản đồ hệ gen người” khởi đầu
vào năm 1990 với sự đứng đầu của
James Watson
Chi phí trên 3 tỉ đô la
Tham gia của các nhà khoa học
từ Trung Quốc, Pháp, Đức, Nhật
và Anh
Bản phác thảo đầu tiên của bộ gen
đã được cho ra đời vào năm 2000 và
hoàn thiện vào năm 2003.Xác định
được khoảng trên 30.000 gen trong
bộ gen của con người
Bản đồ hệ gen người
Giúp xác định được các gen gây bệnh,
giải thích một số hiện tượng bất thường,
chữa trị các bệnh di truyền, xác định
huyết thống, điều tra tội phạm
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người.
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào.

Hãy nêu những mặt tiêu cực do công nghệ gen và công nghệ tế bào gây lo lắng cho loài người?
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào:
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người.
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào.

- Vi sinh vật mang gen kháng chất kháng sinh phát tán sang vi sinh vật gây
bệnh cho người ?
- Gen sản sinh protein độc tố trong cây trồng phát tán sang cỏ dại
và gây hại cho côn trùng có ích ?
- Có khả năng ảnh hưởng tới hệ gen của người, tới an toàn sức khỏe
của con người?
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Bằng công nghệ tế bào con người đã sử dụng kĩ thuật nhân bản vô tính để tạo ra những sinh vật mà người ta mong muốn.
Con người có sử dụng kĩ thuật nhân bản vô tính để tạo ra con người nhân bản không?
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người.
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào.

- Vi sinh vật mang gen kháng chất kháng sinh phát tán sang vi sinh vật gây
bệnh cho người ?
- Gen sản sinh protein độc tố trong cây trồng phát tán sang cỏ dại
và gây hại cho côn trùng có ích ?
- Có khả năng ảnh hưởng tới hệ gen của người, tới an toàn sức khỏe
của con người?
Con người có sử dụng kĩ thuật nhân bản vô tính để tạo ra con người nhân
bản không?
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người.
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào.
3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ:
a. Hệ số thông minh (IQ)
IQ là chỉ số thông minh và được dùng để xác định giá trị thông minh của con người.
Công thức tính IQ: IQ  = Tuổi trí tuệ/Tuổi sinh học x 100
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ:
a. Hệ số thông minh (IQ)
VD. Trẻ 6 tuổi trả lời được các câu hỏi của trẻ 7 tuổi thì
IQ = ( 7 : 6 ) x 100 = 117
b. Khả năng trí tuệ và sự di truyền:
- Khả năng trí tuệ được di truyền không ?
Chỉ số IQ còn bị chi phối bởi yếu tố nào ?
Một số biện pháp bảo vệ tiềm năng di truyền trí năng?
- Khả năng trí tuệ được di truyền.
Chỉ số IQ còn bị chi phối bởi yếu tố môi trường như:chế độ dinh dưỡng và tâm lý người mẹ lúc mang thai, quan hệ tình cảm gia đình và xã hội,…
Một số biện pháp bảo vệ tiềm năng di truyền trí năng:
+ Tránh các tác nhân gây đột biến.
+ Đảm bảo cuộc sống đầy đủ về vật chất và tinh thần, được tiếp cận với nền văn minh nhân loại.
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
4. Di truyền học với bệnh AIDS
HIV/AIDS đã trở thành đại dịch làm kinh hoàng cả nhân loại. 95% người nhiễm HIV thuộc các nước đang phát triển.
Nêu khái niệm HIV, AIDS
Các con đường lây nhiễm HIV
Hậu quả
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
4. Di truyền học với bệnh AIDS
- Khái niệm:
+ HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người.
+ AIDS là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải do virut HIV gây ra.
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Con đường lây nhiễm Virut HIV
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
4. Di truyền học với bệnh AIDS
- Khái niệm:
+ HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người.
+ AIDS là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải do virut HIV gây ra.
- Các con đường lây truyền HIV :
+ Qua đường máu
+ Qua đường tình dục
+ Mẹ sang con
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Bệnh nhân AIDS
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
4. Di truyền học với bệnh AIDS
- Khái niệm:
+ HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người.
+ AIDS là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải do virut HIV gây ra.
- Các con đường lây truyền HIV :
+ Qua đường máu
+ Qua đường tình dục
+ Mẹ sang con
Hậu quả: Trong quá trình lây nhiễm virut có thể sống tiềm sinh
vô hạn trong tế bào bạch cầu T4 và tiêu diệt tế bào bạch cầu T4.
Sự giảm số lượng tế bào T4 làm mất khả năng miễn dịch của cơ thể
gây ra 1 số bệnh: sốt, tiêu chảy, lao, ung thư, viêm màng não, mất
trí,… => chết.

Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
Di truyền học được vận dụng như thế nào để chữa, trị căn bệnh thế kỉ?
4. Di truyền học với bệnh AIDS
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
1. Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người.
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào.
3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ:
Để làm chậm sự tiến triển của bệnh AIDS, người ta sử dụng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát triển của virut HIV.
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC.
I. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI.
Tóm lại. Để bảo vệ vốn gen của loài người, đồng thời đề phòng những bệnh, tật di truyền, thì cách thiết thực nhất của mỗi học sinh chúng ta là phải làm gì ?
Bảo vệ môi trường
Hạn chế sử dụng chất hoá học, nghiêm cấm sử dụng chất phụ gia trong chế biến thực phẩm,
- Có thái độ phản đối chiến tranh hạt nhân, bom nguyên tử,
Tóm lại. Để bảo vệ vốn gen của loài người, đồng thời đề phòng những bệnh, tật di truyền,
Bài 22. BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
CỦNG CỐ
Câu 1: Những biện pháp để bảo vệ vốn gen của loài người là:
A. Hạn chế sử dụng các loại hoá chất trong bảo quản thực phẩm.
B. Sử dụng tư vấn di truyền y học và sàng lọc trước sinh.
C. Không nên sinh con.
D. Câu A và B đúng.
Câu 2: Di truyền y học phát triển sử dụng phương pháp và kỹ thuật hiện đại cho phép chuẩn đoán xác định một số bệnh, tật di truyền từ giai đoạn:
A. Trước sinh.
B. Sơ sinh.
C. Trước khi có biểu hiện rõ ràng ở cơ thể trưởng thành.
D. Thiếu niên.
CỦNG CỐ
Câu 3: Mục đích của di truyền y học tư vấn là:
A. Chẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên về khả năng mắc một loại bệnh ở thế hệ sau.
B. Cho lời khuyên trong kết hôn giữa những người có nguy cơ mang gen bệnh ở trạng thái dị hợp.
C. Định hướng trong sinh đẻ để dự phòng và hạn chế những hâu quả xấu.
D. Tất cả đều đúng.
CỦNG CỐ
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
- Học bài cũ và trả lời các câu hỏi trong SGK.
- Chuẩn bị giờ sau ôn tập phần di truyền học
Chúc các thầy cô dồi dào sức khỏe!
Chúc các em chăm ngoan học giỏi!
Hẹn gặp lại !