Bài 21. Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954 - 1965)

CHƯƠNG IV: VIỆT NAM TỪ 1954 - 1975
Bài 21
XÂY DỰNG XHCN Ở MIỀN BẮC, ĐẤU TRANH CHỐNG ĐQ MĨ
VÀ CHÍNH QUYỀN SÀI GIÒN Ở MIỀN NAM
(1954 – 1965)
1. Tình hình nước ta
- 7/1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ …
- 1/1955, … trở về tiếp quản thủ đô Hà Nội.
- 16/5/1955, … Hải Phòng, miền Bắc hoàn toàn giải phóng
- 5/1956, Pháp rút hỏi miền Nam, trong khi Mỹ thay chân Pháp lập nên chính quyền Ngô Đình Diệm, …
- Như vậy, nước ta bị chia cắt thành hai miền với hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau
I. TÌNH HÌNH VÀ NHIỆM VỤ CÁCH MẠNG NƯỚC TA SAU NĂM 1954 VỀ ĐÔNG DƯƠNG
2. Nhiệm vụ cách mạng của 2 miền

- Miền Bắc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, xây dựng CNXH, chi viện cho miền Nam

- Miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân, thống nhất nước nhà.
3. Mối quan hệ cách mạng của 2 miền
- Miền Bắc là hậu phương, còn miền Nam là tiền tuyến có vai trò quyết định trực tiếp trong việc thực hiện nhiệm vụ chung, trước hết là đánh bại Mĩ, giải phóng miền Nam

- Cách mạng hai miền có quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau, tác động lẫn nhau. Đó là quan hệ giữa hậu phương và tiền tuyến.
II. MIỀN BẮC HOÀN THÀNH CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT (1954- 1965)
- Căn cứ vào hoàn cảnh thực tế của miền Bắc …

Từ cuối 1953 – 1956, tiến hành 5 đợt cải cách ruộng đất, …

- Tuy nhiên, chúng ta cũng mắc phải những sai lầm nghiêm trọng: …
III. MIỀN NAM ĐẤU TRANH CHỐNG CHẾ ĐỘ MỸ- DIỆM, GIỮ GÌN VÀ PHÁT TRIỂN LỰC LƯỢNG CÁCH MẠNG, TIẾN TỚI CUỘC “ĐỒNG KHỞI” (1954 – 1965)
PHONG TRÀO “ĐỒNG KHỞI” (1959 – 1960)
a. Hoàn cảnh lịch sử (nguyên nhân)
- Từ 1957-1959, …
- Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 (đầu 1959) …
- Phương hướng cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân bằng con đường đấu tranh chính trị là chủ yếu, kết hợp với đấu tranh vũ trang
PHONG TRÀO “ĐỒNG KHỞI” (1959 – 1960)
a. Hoàn cảnh lịch sử (nguyên nhân)
b. Diễn biến
- Trong 2 năm 1959-1960, …
- Tại Bến Tre, 17/1/1960, “Đồng khởi” nổ ra ở Mỏ Cày, …
- Từ Bến Tre, “Đồng khởi” nhanh chóng lan rộng …
- Thắng lợi của phong trào Đồng khởi dẫn đến sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1960)…
PHONG TRÀO “ĐỒNG KHỞI” (1959 – 1960)
a. Hoàn cảnh lịch sử (nguyên nhân)
b. Diễn biến
c. Ý nghĩa
- Giáng một đòn mạnh vào chính sách thực dân mới, làm lung lay tận gốc chính quyền Ngô Đình Diệm.
- Đánh dấu bước phát triển mới của CM miền Nam, chuyển từ thế giữ gìn lực lượng sang tấn công
1. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9-1960)
a. Hoàn cảnh
- Đất nước tạm thời bị chia cắt thành 2 miền với 2 nhiệm vụ khác nhau.
- Cách mạng ở 2 miền đã có những thắng lợi đáng kể
- 9/1960, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng họp ở Hà Nội.
VI. MIỀN BẮC XÂY DỰNG BƯỚC ĐẦU CƠ SỞ VẬT CHẤT KĨ THUẬT CỦA CNXH (1961-1965)
b. Nội dung
- Đại hội đề ra nhiệm vụ chiến lược của CM cả nước và nhiệm vụ CM của từng miền; nêu rõ vị trí, vai trò và mối qua hệ giữa CM 2 miền, đó là:
+ CM XHCN ở MB có vai trò quyết định nhất đến sự phát triển của CM cả nước.
+ CM dân tộc dân chủ nhân dân ở MN có vai trò quyết định trực tiếp đến sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
+ CM 2 miền có mối quan hệ mật thiết, gắn bó và tác động lẫn nhau nhằm hoàn thành CM dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thống nhất đất nước.

- Khẳng định phải đưa miền Bắc tiến nhanh, mạnh, vững chắc lên CNXH.

- Thông qua kế hoạch nhà nước 5 năm lần I (1961-1965), bầu Ban chấp hành mới do Lê Duẩn làm bí thư
2. MB thực hiện kế hoạch nhà nước 5 năm (1961 - 1965)
 Nhiệm vụ cơ bản là phát triển công nghiệp, nông nghiệp, đẩy mạnh cải tạo XHCN, cải thiện đời sống nhân dân, củng cố quốc phòng,…
 Thành tựu
+ NN: xây dựng hợp tác xã sản xuất bậc cao, năng suất đạt trên 5 tấn/ha.
+ CN: giá trị sản lượng công nghiệp nặng tăng 3 lần (1960-1965), xây dựng và mở rộng 100 cơ sở sản xuất mới mới, …
+ Thương nghiệp quốc doanh được ưu tiên phát triển, ổn định cho sản xuất và đời sống.
+ Hệ thống giao thông vận tải ngày càng được củng cố và mở rộng.
+ Giáo dục, y tế, văn hóa có bước phát triển.
+ MB còn làm nghĩa vụ chi viện cho tiền tuyến miền Nam
V. MIỀN NAM CHIẾN ĐẤU CHỐNG CHIẾN LƯỢC “CHIẾN TRANH ĐẶC BIỆT” CỦA ĐQ MĨ (1961-1965)
1. Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mị ở MN.
a). Hoàn cảnh
- Cuối 1960, Mĩ - Diệm thất bại trong chính sách thống trị, phong trào CM miền Nam lớn mạnh cùng với phong trào giải phóng dân tộc trên TG dâng cao. Do đó, Mĩ tiến hành chiến lược “CTĐB” (1961-1965)
b). Âm mưu
- CTĐB = N + cố vấn

Dựa vào vũ khí, trang bị Mĩ …
- Âm mưu cơ bản là “dùng người Việt đánh người Việt”
- Để thực hiện chiến lược CTĐB, Mĩ đề ra kế hoạch Xtalây- Taylo và Giôn-xơn Macnamara
- Viện trợ quân sự cho Diệm, đưa cố vấn quân sự, phương tiện chiến tranh hiện đại vào miền Nam
- Tăng cường ngụy quân, tiến hành dồn dân lập “ấp chiến lược”, bình định miền Nam.
- Thực hiện chiến thuật “Trực thăng vận, thiết xa vận”
2. MN chiến đấu chống chiến lược “CTĐB” của Mĩ
a. Chủ trương của Đảng
- Đầu 1961, Trung ương Cục miền Nam thành lập.
- 2/1961, Quân giải phóng miền Nam VN ra đời.
- Kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, nổi dậy tiến công địch bằng 3 mũi giáp công (Chính trị, quân sự, binh vận) trên cả 3 vùng chiến lược (miền núi, đồng bằng, đô thị).
b. Đấu tranh của quân và dân MN

 Chính trị

- Phong trào đấu tranh chính trị trong các đô thị (Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng) phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là cuộc đấu tranh của tăng ni phật tử và đội quân tóc dài.

- 11/1963, chính quyền Ngô Đình Diệm bị lật đổ.
 Quân sự

- Chống “bình định”, đấu tranh giằng co giữa ta và địch trong việc phá “ấp chiến lược”, đến cuối 1962 ta kiểm soát ½ tổng số ấp vối gần 70% nông dân
- Chiến thắng Ấp Bắc- Mĩ Tho (1/1963), đánh bại cuộc càn quét 2000 quân ngụy, đã chứng minh khả năng nhân dân MN đánh bại được chiến lược “CTĐB”, dấy lên phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công”.
- Cùng với chiến thắng Bình Giã (Bà Rịa) 12/1964, An Lão (Bình Định), Ba Gia (Quảng Ngãi),…làm chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” có nguy cơ bị phá sản.