Bài 21. Vượt thác

PHÒNG GIÁO DỤC DẦU TIẾNG
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP 6
TIẾT 85 – VĂN BẢN: VÖÔÏT THAÙC
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: PHẠM TRUNG KIÊN
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 5 : Em hãy nêu cảm nhận của mình về cô bé Kiều Phương trong truyện “Bức tranh của em gái tôi”?
- Hồn nhiên,hiếu động,tài năng hội hoạ hiếm có,tình cảm trong sáng và tấm lòng nhân hậu.
BÀI MỚI
Nhạc phẩm :
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
(Võ Quảng)
I. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ - TÁC PHẨM:
1. Tác giả:
- VOÕ QUAÛNG (1920-2007) tại Đại Hòn - Đại Lộc - Quảng Nam
- Ông là nhà văn viết nhiều cho thiếu nhi như “Quê nội”(1974), ”Tảng sáng”(1976) ngoài ra ông còn sáng tác thơ,kịch bản phim truyền hình và dịch truyện nước ngoài.
2. Tác phẩm:
Văn bản “Vượt thác” được trích từ chương XI tập truyện “Quê nội” (1974)
“Quê nội” viết về cuộc sống ở làng quê ven sông Thu Bồn (làng Hoà Phước) những ngày đầu CMT8
VƯỢT THÁC

Gió nồm vừa thổi,dượng Hương nhổ sào.cánh buồm nhỏ căng phồng.Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
Chỉ một chốc sau,chúng tôi đã đến ngã ba sông,chung quanh là những bải dâu trải ra bạt ngàn đến tận những làng xa tít.
Thỉnh thoảng chúng tôi gặp những thuyền chất đầy cau tươi ,dây mây,dầu rái,những thuyền chở mít,chở quế.Thuyền nào cũng xuôi chậm chậm.càng về ngược, vườn tược càng um tùm .Dọc sông ,những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước.Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. Đã đến phường Rạnh.Thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước.
Đến phường Rạnh,dượng Hương sai nấu cơm ăn để được chắc bụng.Mùa nước còn to,có khi suốt buổi phải chống liền tay không phút hở.Ba chiếc sào bằng tre đầu bịt sắt đã sẵn sàng.Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn.Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng chiếc sào xuống lòng sông nghe một tiếng “soạc”! Thép đã cắm vào sỏi ! Dượng Hương ghì chặt trên đầu sào,lấy thế trụ lại,giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước.Chiếc sào của Dượng Hương dưới sức chống bị cong lại .Nước bị cản văng bọt tứ tung,thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống,quay đầu chạy về lại Hoà Phước.

Võ Quảng
Những động tác thả sào,rút sào rập ràng nhanh như cắt.Thuyền cố lấn lên.Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc,các bắp thịt cuồn cuộn,hai hàm răng cắn chặt,quai hàm bạnh ra,cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà,nói năng nhỏ nhẻ,tính nết nhu mì,ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.
Cho đến chiều tối,thuyền vượt qua khỏi thác Cổ Cò.
Chú Hai vứt sào,ngồi xuống thở không ra hơi.Dòng sông cứ chảy quanh co dọc những núi cao sừng sững.Dọc sườn núi,những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.Qua nhiều lớp núi, đồng ruộng lại mở ra. Đã đến Trung Phước.
(Võ Quảng,Quê nội,NXB Kim Đồng,Hà Nội,1974)
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
II. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:
* Đọc văn bản
* Phương thức biểu đạt: Tự sự,có đan xen yếu tố tả cảnh thiên nhiên,tả hoạt động con người
Phần 3: Còn lại (Cảnh vật sau cuộc vượt thác)
(Võ Quảng)
* Bố cục: 3 phần
Phần 1: Từ “ Gió nồm……vượt nhiều thác nước” (Cảnh trước khi thuyền vượt thác)
Phần 2: Từ “đến phường Rạnh…….Thác Cổ Cò” (Cuộc vượt thác)
Người miêu tả :Tác giả
Vị trí miêu tả : Từ con thuyền tác giả đồng hành cùng cuộc vượt thác nên đã quan sát được cảnh trực tiếp,người trên thuyền,dòng thác dữ nên có những rung động rất cụ thể và chia sẻ với người vượt thác
* Chú thích : SGK
? Theo em ai là người miêu tả?vị trí miêu tả?Phương thức biểu đạt của văn bản là gì?
Hiệp sĩ :Người có sức mạnh và lòng hào hiệp,hay bênh vực kẻ yếu và cứu giúp người gặp nạn.
Cù Lao :đảo nhỏ ở đây là tên một nhân vật thiếu niên trong truyện.
Chảy đứt đuôi rắn:(nước)chảy mạnh và nhanh từ trên cao xuống,dòng nước như bị ngắt ra
Nhanh như cắt: (động tác)rất nhanh và dứt khoát,ví với sự nhanh nhẹn của chim cắt
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
1. Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng :
? Cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ dòng sông Thu Bồn vùng đồng bằng có gì đẹp?
Bãi dâu trải ra bạt ngàn…
-Thuyền chất đầy cau tươi…..xuôi chầm chậm
-Dọc sông :những chòm cổ thụ…..
Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú
? Em có nhận xét gì về cảnh thiên nhiên sông Thu Bồn vùng đồng bằng ?
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
? Cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ dòng sông Thu Bồn vùng có thác có gì khác với vùng đồng bằng?
1. Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng :
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú
* Vùng có thác :
Núi cao đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt……
Nước từ trên cao phóng xuống….
Nước văng bọt tứ tung….
Dòng sông vùng có thác trở nên dữ dội và đầy hiểm trở
? Em có nhận xét gì về dòng sông vùng có thác?
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
? Vùng đất sau cuộc vượt thác có gì đặc biệt?
* Vùng đồng bằng :
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú
* Vùng có thác :
- Dòng sông vùng có thác trở nên dữ dội và đầy hiểm trở
1. Bức tranh thiên nhiên
* Sau vùng có thác :
- Dòng sông chảy quanh co…..Dọc sườn núi cây to mọc…. Đồng ruộng lại mở ra.
Dòng sông lại trở lại hiền hoà,cảnh vật hùng vĩ
TIẾT 85
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
?Tác giả đã miêu tả theo trình tự có hợp lí không?trình tự đó là gì?
- Hợp lí,tác giả,(con thuyền) đi đến đâu quan sát,miêu tả đến đó.
? Nét đặc sắc trong miêu tả của tác giả thể hiện ở những biện pháp nghệ thuật nào?
- Hình ảnh so sánh và nhân hoá làm cho sự vật cụ thể sinh động hơn.
Việc miêu tả hợp lí kết hợp với những biện pháp nghệ thuật đặc sắc tác giả đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên đa dạng phong phú: Vừa thơ mộng êm đềm lại vừa hùng vĩ,hiểm trở
1.Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng :
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú
* Vùng có thác :
Dòng sông vùng có thác trở nên dữ dội và đầy hiểm trở
* Sau vùng có thác :
- Dòng sông lại trở lại hiền hoà,cảnh vật hùng vĩ
? Bức tranh thiên nhiên sông Thu Bồn hiện lên như thế nào qua ngòi bút của tác giả?
- Bức tranh thiên nhiên đa dạng và phong phú : vừa êm đềm thơ mộng lại vừa hùng vĩ,hiểm trở.
TIẾT 85
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
2. Hình ảnh Dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác:
?Hình ảnh dòng sông được tả như thế nào?
? Hình ảnh dượng Hương Thư được miêu tả với nét ngoại hình và hành động như thế nào?
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
1. Bức tranh thiên nhiên
- Dòng sông như dựng đứng lên.nước không chảy mạnh,chảy xiết mà từ trên cao phóng xuống hết sức nhanh và mạnh như chặt đứt dòng sông,chảy đứt đuôi rắn.
Đây là cảnh thác dữ khó vượt,nguy hiểm
- Ngoại hình:
Nét ngoại hình gân guốc,chắc khoẻ,vững chãi
- Hành động :
- Đánh trần,như một pho tượng đồng đúc,các bắp thịt cuồn cuộn ,hàm răng cắn chặt,quai hàm bạnh ra,cặp mắt nảy lửa
- Co người phóng chiếc sào xuống lòng sông,ghì chặt lên đầu sào,thả sào,rút sào nhanh như cắt.
Nhanh,mạnh,dứt khoát.
? Nghệ thuật so sánh dượng Hương Thư lúc vượt thác với lúc ở nhà có tác dụng gì?
Làm cho Dượng Hương Thư nổi bật lên với vẻ đẹp khoẻ khoắn,dũng mãnh can trường của người chỉ huy con thuyền.
? Em có nhận xét gì về ngoại hình và hành động của Dượng Hương Thư?
? Ở đoạn cuối tác giả không tả Dượng Hương Thư mà tả chú Hai,tả như vậy có tác dụng gì?
- Nghệ thuật đòn bẩy tả nhận vật phụ làm nổi bật nhân vật chính
TIẾT 85
III. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
? Trong cuộc vượt thác,bên cạnh khắc hoạ hình ảnh của Dượng Hương Thư,tác giả còn miêu tả hình ảnh gì ?
- Hình ảnh con thuyền :
? Từ Hình ảnh con thuyền cố lấn lên vượt thác gợi cho em những suy nghĩ gì về những con người nơi đây?
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
- Thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống, quay đầu chạy về lại Hoà Phước…Thuyền lại cố lấn lên….
1. Bức tranh thiên nhiên
2. Hình ảnh Dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác:
Nét ngoại hình :Gân guốc,chắc khoẻ, vững chắc
Hành động :Nhanh,mạnh,dứt khoát.
Dượng Hương Thư nổi bật lên với vẻ đẹp khoẻ khoắn,dũng mãnh can trường của người chỉ huy con thuyền.
- Thiên nhiên hung dữ,ghê gớm đến bao nhiêu, con người ở đây với sức mạnh của ý chí và lòng quả cảm vẫn có thể chống chọi và chiến thắng
TIẾT 85
IV. TỔNG KẾT:
? Tác giả đã sử dụng thành công biện pháp nghệ thuật gì để tả cảnh,tả người?
1. Nghệ thuật:
? Qua bài văn em cảm nhận được gì về cảnh thiên nhiên và hình ảnh con người lao động được miêu tả trong bài?
2. Nội dung:
Văn bản: Vöôït thaùc
(Voõ Quaûng)
- Kết hợp miêu tả thiên nhiên với hoạt động của con người
- Phép nhân hoá,phép so sánh
- Đoạn văn miêu tả dòng sông Thu Bồn và quang cảnh hai bên bờ cùng với cuộc vượt thác của con thuyền làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh của thiên nhiên rộng lớn,hùng vĩ.
LUYỆN TẬP
? Em có suy nghĩ gì sau khi đọc xong bài văn ?
Mời các em thưởng thức nhạc phẩm : Tiếng hát bên dòng sông
BÀI TẬP Ở NHÀ
- Học thuộc lòng đoạn thơ Thác trong mục đọc thêm
- Cho biết cảnh trong SGK là cảnh nào?nếu vẽ minh hoạ cho văn bản này,em vẽ như thế nào?(vẽ minh hoạ)
- Đọc một cảnh xuôi thác trong”Người lái đò Sông Đà” của Nguyễn Tuân(sgk Văn 12 tập 1)
- Soạn bài “Buổi học cuối cùng”
KẾT THÚC BÀI HỌC