Bài 21. Vượt thác

Sở giáo dục và đào tạo đăk lăk
Cuộc thi thiết kế hồ sơ bài giảng điện tử
Bài giảng:
VƯỢT THÁC
Tiết 85
Chương trình Ngữ Văn, lớp 6
Giáo viên: Nguyễn Thị Nhung
Trường THCS Nguyễn Huệ,
Huyện Cưm’gar, tỉnh ĐăkLăk
Tháng 12/2015
1. Kiến thức:
- Tình cảm của tác giả đối với cảnh vật quê hương, với người lao động.
- Một số phép tu từ được sử dụng trong văn bản nhằm miêu tả thiên nhiên và con người.
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm: Giọng đọc phải phù hợp với sự thay đổi trong cảnh sắc thiên nhiên.
- Cảm nhận vẻ đẹp của hình tượng con người và thiên nhiên trong đoạn trích.
3. Thái độ:
- Giáo dục tinh thần dũng cảm vượt qua mọi hoàn cảnh khó khăn, tinh thần yêu lao động.
YÊU CẦU BÀI HỌC:
MỤC 1: KiỂM TRA BÀI CŨ
-Truyện “ Bức tranh của em gái tôi” được kể bằng ngôi thứ nhất. Với ngôi kể này giúp cho người đọc cảm nhận được tính chân thật của câu chuyện.
- Ý nghĩa: Tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét đố kị.
Truyện “ Bức tranh của em gái tôi” được kể bằng ngôi thứ mấy? Nêu tác dụng của ngôi kể này?
Em hãy nêu ý nghĩa truyện “ Bức tranh của em gái tôi”?
Hoàn tất những thông tin về văn bản “Bức tranh của em gái tôi” trong đoạn văn sau bằng cách điền vào chỗ trống.
Đúng rồi! - Click chuột để tiếp tục
Sai rồi! - Click chuột để tiếp tục
You answered this correctly!
Câu trả lời của bạn:
The correct answer is:
Bạn đã trả lời chưa đúng
Bạn phải trả lời câu hỏi này!

MỤC 2- HOẠT ĐỘNG 1: GiỚI THIỆU BÀI MỚI

- Sông Thu Bồn bắt nguồn từ vô số những con suối nhỏ róc rách chảy xuống từ ngọn núi Ngọc Linh ở chỗ giáp ranh giới hai tỉnh Quảng Nam – Kon Tum (thuộc huyện Duy Xuyên). Sông Thu Bồn như một nguồn mạch tràn đầy sinh lực của mảnh đất Quảng Nam - Đà Nẵng, len lỏi qua những vùng núi non hiểm trở mạn tây Quảng Nam rồi đổ xuống các cánh đồng phì nhiêu.
- Trong suốt hành trình viễn du trên sông Thu Bồn, du khách sẽ đi qua nhiều làng quê nổi tiếng với nghề trồng dâu, nuôi tằm; ươm tơ dệt lụa với những bãi bắp, biển dâu xanh tốt, những hàng tre rợp bóng đôi bờ, những làng vạn đò ven sông tấp nập, những danh lam thắng cảnh nổi tiếng như Hòn kẽm, Đá Rừng, mỏ than Nông Sơn, làng trái cây Đại Bìn…
- Sông Thu Bồn có vai trò rất quan trọng đối với đời sống và tâm hồn con người Quảng Nam. Sông nằm ở gần bên phố cổ Hội An. Nơi đây còn gắn liền với hai nền văn hóa lớn: Văn hóa Sa Huỳnh và văn hóa Chăm Pa.
- Sông Thu Bồn có khá nhiều vàng sa khoáng. Hằng năm sông Thu Bồn cung cấp một lượng lớn thủy sản cho người dân nơi đây. Người ta còn phát hiện ra giá trị thủy điện to lớn trên hệ thống sông này.
- Ngoài dòng sông Thu Bồn, Quảng Nam còn nổi tiếng với nhiều danh lam thắng cảnh . Slide sau là một số hình ảnh về dòng sông Thu Bồn và những địa danh nơi đây…


Giới thiệu về dòng sông Thu Bồn
Hình ảnh sông Thu bồn
Phố cổ Hội An
Bãi biển Cửa Đại
Bãi biển Hà My(Điện Dương)
Di tích Mĩ Sơn
Một số địa danh nổi tiếng ở Quảng Nam
Khe Lim
Suối mơ
Đền tưởng niệm Trường An
Khe Tân
Một số địa danh nổi tiếng ở Quảng Nam
Thông tin tham khảo về tác giả




Võ Quảng viết nhiều thể loại như thơ, viết văn xuôi, kịch bản phim hoạt hình, viết cả tiểu luận, phê bình, kinh nghiệm và sáng tác văn học thiếu nhi .
Võ Quảng được biết đến trên tư cách một nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi. Gần nửa thế kỉ cầm bút, ông đã có nhiều đóng góp vào sự phát triển của nền văn học thiếu nhi nước nhà. Ngoài tiểu thuyết và thơ, Võ Quảng còn là tác giả của nhiều truyện đồng thoại rất được bạn đọc nhỏ tuổi yêu mến.
Toàn bộ truyện đồng thoại của Võ Quảng được tập hợp trong ba tập: Cái Mai (1967), Bài học tốt (1982), Những chiếc áo ấm (1987), với nhiều tác phẩm tiêu biểu như: Chuyến đi thứ hai, Trong một hồ nước, Mắt Giếc đỏ hoe, Những chiếc áo ấm, Đò ngang, Anh Cút lủi, Đêm biểu diễn... Những sáng tác này, từ nhiều năm nay đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc tuổi thơ.
Ông còn giữ nhiều chức vụ quan trọng trong lĩnh vực chính trị và văn hóa. Năm 2007 ông được trao giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật.
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
TiẾT 85- Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Qua phần chú thích, em hãy nêu một số nét về tác giả Võ Quảng?
Võ Quảng ( 1920-2007), quê ở tỉnh Quảng Nam .
Là nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi .
- Năm 2007 ông được nhà nước trao tặng giải thưởng về văn học nghệ thuật.
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
b.Tác phẩm
-Văn bản “ Vượt thác” được trích từ chương XI của truyện “Quê nội”- 1974.
- Đại ý: Truyện viết về cuộc sống ở một làng quê ven sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam vào những ngày sau Cách mạng tháng Tám 1945 và những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Dựa vào phần chú thích em hãy nêu vài nét chính về tác phẩm?
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
b.Tác phẩm
2. Đọc, tìm hiểu từ khó
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Gió nồm vừa thổi, dượng Hương nhổ sào. Cánh buồm nhỏ căng phồng. Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
Chỉ một chốc sau, chúng tôi đã đến ngã ba sông, chung quanh là những bãi dâu trải ra bạt ngàn đến tận những làng xa tít.
Thỉnh thoảng chúng tôi gặp những thuyền chất đầy cau tươi dây mây, dầu rái, những thuyền chở mít, chở quế. Thuyền nào cũng xuôi chậm chậm. Càng về ngược, vườn tược càng um tùm. Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. Đã đến Phường Rạnh. Thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước.
Đến Phường Rạnh, dượng Hương sai nấu cơm ăn để được chắc bụng. Mùa nước còn to, có khi suốt buổi phải chống liền tay không phút hở. Ba chiếc sào bằng tre đầu bịt sắt đã sẵn sàng. Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn. Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng chiếc sào xuống lòng sông nghe một tiếng “soạc”! Thép đã cắm vào sỏi! Dượng Hương ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ lại, giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước. Chiếc sào của dượng Hương dưới sức chống bị cong lại. Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống., quay đầu chạy về lại Hòa Phước.
Những động tác thả sào, rút rào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sỹ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.
Cho đến chiều tối, thuyền vượt qua khỏi thác Cổ Cò.
Chú Hai vứt sào, ngồi xuống thở không ra hơi. Dòng sông cứ chảy quanh co dọc những núi cao sừng sững. Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. Qua nhiều lớp núi, đồng ruộng lại mở ra. Đã đến Trung Phước.
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
b.Tác phẩm
2. Đọc, tìm hiểu từ khó.
- Gió nồm: Gió thổi từ phía đông nam ngoài biển vào đất liền nước ta, dịu mát và ẩm ướt, thường có vào mùa hạ.
- Mãnh liệt: Mạnh mẽ và dữ dội.
- Chảy đứt đuôi rắn: Nước chảy mạnh và từ trên cao xuống.
- Rập ràng: Động tác nhịp nhàng, nhanh và đều.
- Hiệp sĩ:Người có sức mạnh và lòng hào hiệp hay bênh vực kẻ yếu và cứu giúp người hoạn nạn.
- Lúp xúp: Nhiều cái ở gần nhau, thấp và sàn sàn như nhau.


TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
b.Tác phẩm
2. Đọc, tìm hiểu từ khó.
3. Thể loại và phương thức biểu đạt
-Thể loại: Truyện dài
- PTBĐ: Tự sự kết hợp với miêu tả
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
b.Tác phẩm
2. Đọc, tìm hiểu từ khó.
3. Thể loại và phương thức biểu đạt
4. Bố cục
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Dựa vào cuộc hành trình vượt thác của con thuyền, chúng ta có thể chia văn bản thành mấy phần?
3 đoạn
+ Đoạn 1: Từ đầu… “thác nước”
+ Đoạn 2: Tiếp theo… “thác Cổ Cò”
+ Đoạn 3: phần còn lại.
-> Cảnh dòng sông và hai bên bờ trước khi thuyền vượt thác.
-> Cuộc vượt thác của con thuyền và dượng Hương Thư.
->Cảnh sau khi vượt thác.
Dùng chuột và kéo thả dữ liệu giữa hai cột sao cho đúng nhất.
Cột 1
Cột 2
Đúng rồi! - Click chuột để tiếp tục
Sai rồi! - Click chuột để tiếp tục
Câu trả lời của bạn đã đúng!
Câu trả lời của bạn là
Câu trả lời đúng là
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi này
Bạn phải trả lời câu hỏi này!
I.Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1.Cảnh thiên nhiên
a.Cảnh ở đoạn sông phẳng
lặng
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Theo em, vị trí quan sát để miêu tả của người kể chuyện trong bài này là chỗ nào? Vị trí ấy có thích hợp không? Vì sao?
Có 2 đối tượng được miêu tả trong đoạn trích đó là cảnh thiên nhiên và hình ảnh con người.
Theo em, có mấy đối tượng được tác giả tập trung miêu tả trong đoạn trích này? Đó là những đối tượng nào?
Vị trí quan sát trên con thuyền đang chuyển động theo dòng nước. Vị trí này rất thích hợp vì có thể bao quát được những hoạt động đang diễn ra với con thuyền và những cảnh sắc thiên nhiên thay đổi qua từng đoạn sông
Cảnh dòng sông và hai bên bờ được miêu tả như thế nào trước khi vượt thác?
- Những bãi dâu trải ra bạt ngàn
Vườn tược um tùm
Những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt, đứng
trầm ngâm lặng nhìn xuống nước.
Núi cao như đột ngột hiện ra….
Sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa , từ láy
làm nổi bật bức tranh thiên nhiên rộng lớn, bát ngát, cảnh vật êm đềm, thơ mộng và trù phú giàu sức sống được bao trùm bởi màu xanh của cây và sông nước.
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả cảnh sắc thiên nhiên trước lúc vượt thác?
Biện pháp nghệ thuật này gợi cho em cảm nhận gì về thiên nhiên nơi đây?
I.Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1.Cảnh thiên nhiên
b.Cảnh ở đoạn sông có
nhiều thác dữ
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Hình ảnh “Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt” ở cuối đoạn 1 đã dự báo điều gì?
Thuyền chuẩn bị vượt thác
Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn…
Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống....
Tìm một số từ ngữ, hình ảnh miêu tả dòng sông ở đoạn văn này?
Em có nhận xét gì về giọng văn ở đây? Nó có tác dụng như thế nào đối với việc tả cảnh lúc này?
Giọng văn nhanh, dồn dập gợi ra cảnh thiên nhiên đoạn có thác vừa hùng vĩ vừa dữ dội.
I.Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1.Cảnh thiên nhiên
c. Cảnh ở đoạn sông đã
qua thác dữ
-Dọc sườn núi, những cây to
mọc giữa những bụi lúp xúp,
nom xa như những cụ già…
- Đồng ruộng lại mở ra….
Sử dụng biện pháp so sánh, nhân
hóa gợi cho ta thấy dòng sông trở
nên phẳng lặng, hiền hòa, như chào
đón con người.
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Sau khi vượt thác, cảnh thiên nhiên được miêu tả như thế nào?
Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của những biện pháp nghệ thuật ấy trong đoạn văn này là gì?
Chốt ý 1
Bằng những biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, tác giả đã miêu tả bức tranh thiên nhiên có hồn, sinh động và gợi cảm với những nét tiêu biểu, đặc sắc nhất của từng vùng con thuyền đã đi qua: vùng đồng bằng êm đềm thơ mộng, vùng có nhiều thác dữ và vùng con thuyền vượt qua thác dữ.
I.Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1.Cảnh thiên nhiên
2. Hình ảnh Dượng Hương Thư.
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Trong đoạn trích, hình ảnh Dượng Hương Thư vượt thác được miêu tả qua những hành động nào?

a.Động tác:- Co người, phóng sào xuống nước
- Dượng Hương Thư ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ lại….
-Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt….


b Ngoại hình:
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa…như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
- Hiền lành, nói năng nhỏ nhẻ, nhu mì...
Biện pháp so sánh,đã miêu tả xuất sắc hình ảnh đẹp về con người lao động làm chủ thiên nhiên. Anh vừa là người chỉ huy dũng cảm, dày dặn kinh nghiệm vừa là người hết sức khiêm tốn trong cuộc sống đời thường.

Tìm các từ ngữ miêu tả ngoại hình của DHT?
Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả về hình ảnh Hượng Hương Thư?
Qua việc miêu tả Dượng Hương Thư lúc vượt thác và lúc ở nhà đã gợi cho em có cảm nhận gì về nhân vật này?
DHT lúc ở nhà có khác gì so với DHT lúc vượt thác?
Chốt ý 2
Nhà văn đã dùng biện pháp nghệ thuật so sánh để đặc tả nhân vật Dượng Hương Thư với những chi tiết đầy ấn tượng, thể hiện một quyết tâm lớn, một sức mạnh phi thường để chiến thắng hoàn cảnh.
Cách so sánh đó khiến người đọc liên tưởng tới những hình ảnh huyền thoại anh hùng xưa với tầm vóc phi thường của những chàng Đăm Săn, Xinh Nhã…
I.Tìm hiểu chung
II. Phân tích
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật




2. Ý nghĩa văn bản
-“Vượt thác” là một bài ca về thiên
nhiên, đất nước quê hương, về lao
động; từ đó kín đáo nói lên tình yêu
đất nước, dân tộc của nhà văn.
TiẾT 85: Văn bản: VƯỢT THÁC
- Võ Quảng-
Văn bản đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào?
Qua nội dung vừa tìm hiểu, chúng ta rút ra được ý nghĩa gì cho văn bản này?
Sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa phong phú và có hiệu quả.
Kết hợp miêu tả cảnh và con người.
Lựa chọn chi tiết đặc tả, chọn lọc.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm và gợi nhiều liên tưởng.
IV. LUYỆN TẬP
Ở đoạn đầu và đoạn cuối bài có hai hình ảnh miêu tả những cây cổ thụ trên bờ sông .Em hãy chỉ ra hai hình ảnh ấy và cho biết tác giả đã sử dụng cách chuyển nghĩa nào ở mỗi hình ảnh ? Nêu ý nghĩa của từng trường hợp ?
Ở đoạn đầu những cây cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước => Nhân hóa=>Như báo trước một khúc sông dữ hiểm,vừa mách bảo con người dồn sức mạnh chuẩn bị vượt thác
Đoạn cuối, những cây cổ thụ mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già…=>So sánh, hình ảnh cây nhỏ mọc lúp xúp xung quanh cây to, thể hiện tâm trạng phấn khởi của con người vừa qua thác ghềnh hiểm trở , đưa con thuyền tiến về phía trước .
Văn bản " Vượt thác" trích từ tác phẩm "Quê nội" đúng hay sai?
Đúng rồi! - Click chuột để tiếp tục
Sai rồi! - Click chuột để tiếp tục
You answered this correctly!
Your answer:
The correct answer is:
You did not answer this question completely
Bạn phải trả lời câu hỏi này!
Cảnh thiên nhiên đôi bờ và dòng sông được miêu tả theo trình tự nào?
Đúng rồi! - Click chuột để tiếp tục
Sai rồi! - Click chuột để tiếp tục
You answered this correctly!
Your answer:
The correct answer is:
You did not answer this question completely
Bạn phải trả lời câu hỏi này!

Đoạn văn sau đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
" Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ".
Đúng rồi! - Click chuột để tiếp tục
Sai rồi! - Click chuột để tiếp tục
You answered this correctly!
Your answer:
Câu trả lời đúng là
You did not answer this question completely
Bạn phải trả lời câu hỏi này!
Quiz
Question Feedback/Review Information Will Appear Here



Hình ảnh Hượng Hương Thư được miêu tả lúc vượt thác đã khắc họa vẻ đẹp rắn chắc, dũng mãnh của nhân vật, biểu thị sức mạnh, sự cố gắng hết sức tập trung tất cả tinh thần và nghị lực để chiến đấu với dòng thác. Nhưng trong cuộc sống đời thường, DHT lại là một người hiền lành, nhu mì, khiêm tốn. Đó là hình ảnh rất đẹp về con người lao động. Vậy em học tập được những nét đẹp nào qua nhân vật này?

Có thể mỗi chúng ta sẽ có những suy nghĩ khác nhau. Tuy nhiên ai cũng có thể nhận thấy được những nét đẹp đáng để học tập ở Hượng Hương Thư đó là tinh thần tập trung cao độ, nghiêm túc khi làm việc, sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách trong đời sống. Đồng thời đức tính khiêm tốn rất cần cho mỗi người , nó giúp chúng ta dễ hòa nhập và được mọi người xung quanh yêu mến hơn.
Liên hệ, giáo dục
Liên hệ, giáo dục
Thác nước là điểm đến thu hút rất nhiều khách du lịch. Đây là một tiềm năng để phát triển ngành du lịch của đất nước nói chung và khu vực Tây Nguyên nói riêng. Tuy nhiên, tại các khu vực thác nước, sông hồ thường xảy ra tai nạn đuối nước.
Vậy làm gì để tránh rủi ro trên xảy ra? Các em cần phải học bơi và biết bơi. Trong trường hợp không biết bơi chúng ta không nên đi chơi thác, tắm ao, hồ hoặc đến gần khu vực có sông, suối nước sâu.
Ca khúc: Thu Bồn ơi!
-Sáng tác: Lê Anh-
- Nắm vững được ý nghĩa của văn bản và một số biện pháp nghệ thuật đã sử dụng trong bài.
- Hai bài Sông nước Cà Mau và Vượt thác đều miêu tả cảnh sông nước. Hãy nêu lên những nét đặc sắc về nghệ thuật miêu tả của mỗi tác giả. Em hãy viết đoạn văn nêu lên cảm nhận của em về phong cảnh thiên nhiên được miêu tả ở hai văn bản nêu trên.
Mục 3: Dặn dò
Mục 4: Tài liệu tham khảo
- Sách chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ văn THCS tập I.
Sách giáo viên.
Thiết kế Ngữ văn 6, tập 2.
- Website:
+ google.com
+ youtube.com
+ Baigiangbachkim.com