Bài 21. Từ trường của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt

BÀI GIẢNG VẬT LÍ 9


KIỂM TRA BÀI CŨ
- Nêu qui ước về chiều đường sức từ theo sự định hướng của nam châm thử?
-Với một thanh nam châm thì chiều đường sức từ có chiều đi vào cực nào và đi ra từ cực nào?
-Chiều đường sức từ là chiều đi từ cực Nam đến cực Bắc xuyên dọc kim nam châm được đặt cân bằng trên đường sức đó.
-Bên ngoài thanh nam châm,các đường sức từ đều có chiều đi ra từ cực Bắc,đi vào cực Nam.
2.Hình dưới đây cho biết đường sức từ và sự định hướng của kim nam châm trên đường sức từ. Em hãy xác định chiều của đường sức từ và các cực của kim nam châm?
N
S
TIẾT 26-BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
Chúng ta đã biết từ phổ và các đường sức từ biểu diễn từ trường
của thanh nam châm thẳng, còn từ trường của ống dây có dòng
điện chạy qua thì được biểu diễn như thế nào?
Chúng ta cùng tìm hiểu.
I.TỪ PHỔ, ĐƯỜNG SỨC TỪ CỦA
ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN
CHẠY QUA
1. Thí nghiệm:
-Rắc đều mạt sắt lên tấm nhựa
có luồn sẵn các vòng dây, cho
dòng điện chạy qua.
Gõ nhẹ tấm nhựa.
-Quan s�t t? ph? v?a t?o th�nh b�n
trong v� b�n ngồi ?ng d�y.
C1:So sánh với từ phổ của thanh nam
châm và cho biết chúng có gì
giống nhau, khác nhau?
Từ phổ của ống dây có dòng điện
Từ phổ của nam châm
-Gi?ng nhau: Ph?n t? ph? ? b�n
ngồi ?ng d�y cĩ dịng di?n ch?y qua
v� b�n ngồi nam ch�m gi?ng nhau..
-Khác nhau: Trong lòng ống dây cũng có các
đường mạt sắt sắp xếp gần như song song
với nhau
b) Dựa vào các đường mạt sắt, hãy vẽ
một vài đường sức từ của ống dây
ngay trên tấm nhựa.
+
-
C2: Nhận xét về hình dạng của các đường sức từ?
TLC2: Đường sức từ ở trong và ở ngoài ống
dây tạo thành những đường cong khép kín.
c) Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên một
trong các đường sức từ vừa vẽ.
Vẽ mũi tên chỉ chiều của đường sức từ.
C3: Cho nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây
so với chiều các đường sức từ ở hai cực của nam châm?
Từ phổ của nam châm thẳng
Từ phổ của ống dây có dòng điện
Hình dạng và chiều các đường
sức từ của nam châm
Hình dạng và chiều của các
đường sức từ của ống dây có dòng điện
TL C3: Giống như thanh nam châm,tại hai đầu ống dây, các
đường sức từ cùng đi vào ở một đầu và đi ra ở đầu kia.
TIẾT 26-BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I.TỪ PHỔ, ĐƯỜNG SỨC TỪ CỦA ỐNG DÂY
CÓ DÒNG ĐIỆNCHẠY QUA
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
-Phần từ phổ bên ngoài của ống
dây có dòng điện chạy qua và bên
ngoài của thanh nam châm giống nhau.
Trong lòng ống dây cũng có các đường
sức từ, được sắp xếp gần như song
song với nhau.
-Đường sức từ của ống dây là
những đường cong khép kín
-Giống như thanh nam châm,tại
hai đầu ống dây, các đường sức từ có
chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi
ra ở đầu kia.
*Đầu có đường sức từ đi ra là cực
Bắc, đầu có đường sức từ đi vào
là cực Nam của ống dây.
S
N
TIẾT 26-BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I.TỪ PHỔ, ĐƯỜNG SỨC TỪ CỦA
ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN
CHẠY QUA
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
II.QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
1)Chiều của đường sức từ của ống
dây có dòng điện chạy qua phụ
thuộc vào yếu tố nào?
a)Em hãy dự đoán xem nếu đổi chiều
dòng điện thì chiều của đường sức
từ có thay đổi không?
b)Hãy làm TN để kiểm tra dự đoán
của em.
Các em cùng xem thí nghiệm
A
Em có nhận xét gì?
TIẾT 26-BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I.TỪ PHỔ, ĐƯỜNG SỨC TỪ CỦA
ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN
CHẠY QUA
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
II.QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
1)Chiều của đường sức từ của ống
dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc
vào yếu tố nào?
*Kết luận: Chiều của đường sức từ của
ống dây phụ thuộc vào chiều dòng điện
qua các vòng dây.
2.Quy tắc nắm tay phải:
2. Qui tắc nắm tay phải
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
2. Qui tắc nắm tay phải
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
Ta hãy quan sát chiều của đường sức từ
b. Ta hãy quan sát chiều của đường sức từ khi đổi chiều dòng điện
N
S
A
B
C4. Cho ống dây AB có dòng điện chạy qua. Một nam châm thử đặt ở đầu B của ống dây, khi đứng yên nằm định hướng như hìnhvẽ dưới đây. Xác định tên các từ cực của ống dây.
C5. Hình dưới có một kim nam châm bị vẽ sai chiều. Hãy chỉ ra đó là kim nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây
5
1
2
3
4
A
B
KNC 5 sai
Đúng
+
-
C6 Hình dưới cho biết chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Hãy dùng quy tắc nắm tay phải để xác định tên các từ cực của ống dây.
A
B
Bài tập vận dụng: Hãy xác định tên của các từ cực chưa biết của nam châm thẳng trên đặt bên cạnh ống dây có dòng điện như hình vẽ.
N
S
Ghi nhớ
Từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua rất giống phần từ phổ ở bên ngoài thanh nam châm.
Quy tắc nắm tay phải: Nắm tay bàn phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
Nam cực
Bắc cực
Ta hãy quan sát một ống dây khác có dòng điện chạy qua.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
1. Bài vừa học :
Học thuộc ghi nhớ.
Tập vẽ các đường sức từ trong lòng ống dây có dòng điện.
Làm bài tập 24.1 đến 24.9 sách bài tập .
2. Bài chuẩn bị học:
SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT VÀ THÉP
- NAM CHÂM ĐIỆN
Tìm những ví dụ ứng dụng nam châm điện trong đời sống.