Bài 21. Thực hành: Đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người

Thực hành :

Đo một số chỉ tiêu
sinh lý ở người
Bài 21:

Kiểm tra bài cũ:
1- Thế nào là chu kì tim? Trình bày các giai đoạn của chu kì tim?
2- Thế nào là huyết áp? Huyết áp tâm trương? Huyết áp tâm thu? Vị trí đo huyết áp ở người, trâu bò?
Bài mới:
Thực hành :
Đo một số chỉ tiêu sinh lý ở người
I/. Mục tiêu bài học:
?Mục tiêu của bài học là gì?

Mục tiêu bài học là: biết cách đếm nhịp tim, đo huyết áp, thân nhiệt. Đo được nhịp tim, huyết áp, thân nhiệt của học sinh trong lớp
? Để đo được các chỉ tiêu trên, cần chuẩn bị những gì?
- Huyết áp kế điện tử hoặc huyết áp kế đồng hồ
Nhiệt kế
Đồng hồ bấm giây
II/. Chuẩn bị
? Quan sát hình và cho biết Thế nào là huyết áp, huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương?
Huyết áp là áp lực dòng máu từ tim chảy trong động mạch tác động lên thành mạch. Huyết áp tâm thu tạo ra khi tim co, huyết áp tâm trương tạo ra khi tim dãn
1- Cách Đo Huyết Áp
? Quan sát hình và nhắc lại hoạt động của hệ dẫn truyền tim?
Nút xoang nhĩ
Nút nhĩ thất
Bó his
Mạng puôckin
Nút xoang nhĩ
 tâm nhĩ co
Nút nhĩ thất
Bó his
Mạng puôckin
tâm thất co

Cách Đo Huyết Áp và Các Loại Máy Đo Huyết Áp
(Measuring Your Own Blood Pressure At Home)
Những điều cần biết khi đo huyết áp
Biết tự đo huyết áp cho mình giúp bạn theo dõi tiến triển bệnh cao huyết áp của bạn, nhất là khi bạn đang theo một chế độ ăn uống đặc biệt hay đang uống thuốc cao huyết áp hàng ngày.
Đo huyết áp thường xuyên giúp bác sĩ của bạn theo dõi bệnh tình và hiệu quả điều trị.
Tốt hơn hết ta nên chọn máy đo huyết áp với túi hơi có bề rộng vừa vặn với cánh tay của bạn.
Nếu túi hơi quá rộng, huyết áp đo được sẽ thấp hơn huyết áp thật, và ngược lại nếu túi hơi quá nhỏ, huyết áp đo được sẽ cao hơn huyết áp thật.
Nói chung khi đo vòng ở khoảng giữa cánh tay của bạn, nếu có số đo từ 9 đến 13 inches, bạn có thể dùng túi hơi tiêu chuẩn dùng cho người lớn có bề rộng từ 4.75 đến 5 inches.
Nếu số đo trên 15 inches nên mua túi hơi rộng bản từ 6.00 đến 6.25 inches; số đo nhỏ hơn 9 inches nên mua loại túi hơi nhỏ bản thường dùng cho trẻ em dưới 12 tuổi.

? Trình bày cấu tạo huyết áp kế và các bước đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ?
Các loại máy đo huyết áp và cách đo huyết áp
Máy đo huyết áp cổ điển:
Dụng cụ đo huyết áp cổ điển có 2 phần: Một túi hơi cao su có gắn đồng hồ áp lực hay cột thủy ngân và một ống nghe.
Khi túi hơi được quấn quanh cánh tay và được bơm lên, áp lực của không khí trong túi cao su ép động mạch chính của cánh tay vào xương cánh tay. Khi áp lực của túi hơi bằng hay lớn hơn áp lực của động mạch cánh tay, máu sẽ không đi qua động mạch và mạch ở cổ tay (phía ngón tay cái) sẽ không còn bắt được nữa. Xả bớt không khí nghĩa là làm giảm áp lực xuống, máu lưu thông trở lại.
Ống nghe đặt ngay trên động mạch giúp ta nghe được tiếng đập của động mạch khi máu đi ngang qua động mạch bị ép gây ra. Áp lực khi ta nghe tiếng đập đầu tiên là huyết áp tâm thu (số trên). Trong khi áp lực tiếp tục giảm, máu tiếp tục chảy qua động mạch chỗ bị ép, ta tiếp tục nghe tiếng đập. Đến khi áp lực trong túi hơi bằng hay thấp hơn huyết áp tâm trương (số dưới) thì ta không còn nghe tiếng đập nữa, như vậy ta đã hiểu nguyên lý của đo huyết áp.
Trước khi đo huyết áp nên ngồi nghỉ tương đối thoải mái ít nhất từ 3 đến 5 phút. Điều này tránh đo được huyết áp tạm thời đang lên cao, thường có sau một chập đi bộ nhanh, hút một điếu thuốc, hoặc uống một ly cà phê, hay sau khi có việc gì đó làm cho bạn giậân dữ, lo âu hay bối rối.
Trước hết bạn dùng ngón tay tìm trên lằn xếp của khớp cùi chỏ chỗ có nhịp đập của mạch cánh tay.
Bạn duỗi thẳng cánh tay và sẽ tìm thấy nó ngay bên trong của đầu cơ cánh tay.
Bạn đặt túi hơi chung quanh cánh tay sao cho mũi tên vẽ trên túi hơi chỉ vào động mạch cánh tay.
Để chừa khoảng cách chừng 1 inch từ lằn xếp cùi chỏ đến bờ dưới của túi hơi.
Đừng để vải tay áo nằm dưới túi hơi, nếu không sẽ cho kết quả sai.
Sau khi đặt túi hơi đúng chỗ cầm cái nắm bơm, vặn nút van cho thật kỹ và bơm hơi cho đến khi không còn bắt được mạch cổ tay. Đọc con số này trên đồng hồ và ghi nhớ. Điều này gợi ý cho bạn phải bơm lên bao nhiêu khi bạn đo huyết áp lần đầu.
- Bây giờ mở nút van để làm xẹp túi hơi cho đến khi đồng hồ chỉ áp lực chỉ số 0.
- Bây giờ là lúc bạn sẵn sàng để đo huyết áp. Trước hết bơm hơi cho áp lực lên quá 30 mmHg từ con số mà lúc nãy bạn đã ghi nhớ khi mạch cổ tay không còn bắt được.
- Ví dụ mạch cổ tay mất đi ở số 140 vậy bạn phải bơm lên đến 170.
- Đặt ống nghe vào tai cho vừa vặn, thoải mái .
- Đặt loa nghe gần mũi trên vùng động mạch cánh tay vừa phải, đừng đè nặng quá.
- Bơm hơi lên đến con số đã định, sau đó xả ra từ từ cho áp lực xuống khoảng 2 đến 5 mm/giây, ghi nhớ con số khi bạn nghe thấy tiếng đập đầu tiên và tiếp tục nghe cho đến khi nghe tiếng đập sau cùng.
- Tiếng đập đầu tiên là huyết áp tâm thu (số trên) và tiếng đập sau cùng là huyết áp tâm trương (số dưới).

Huyết áp kế thuỷ ngân
Huyết áp kế đồng hồ
Máy đo huyết áp điện tử:
Máy điện tử khác với máy cổ điển ở chỗ túi hơi được gắn liền với bộ phận điện tử, tự động xử lý những dữ kiện và cho các con số lên màn hình nhỏ. Máy này còn cho biết thêm nhịp tim. Có hai loại máy đo huyết áp điện tử, loại máy bơm bằng tay và loại máy bơm tự động.


Máy đo huyết áp điện tử bơm bằng tay
? Trình bày cấu tạo của máy đo huyết áp điện tử và cách đo huyết áp bằng huyết áp kế điện tử?
Cách đo huyết áp bằng huyết áp kế điện tử:
- Người được đo ngồi, tay trái duỗi, nằm ngang với vị trí của tim. Tay áo được kéo lên gần nách
- Quấn bao cao su bọc vải quanh cánh tay trái phía trên khuỷu tay.
Với huyết áp kế bơm tự động: ấn núm công tắc, máy sẽ tự động bơm hơi vào làm bao cao su bọc vải phồng lên và tự động xả khí.
Khi việc đo hoàn thành máy sẽ báo giá trị huyết áp tối đa và tối thiểu.
Với huyết áp kế bơm bằng tay: người đo tự bơm hơi vào bao cao su bọc vải.
*). Với máy đo huyết áp điện tử, bên cạnh đo huyết áp, còn báo cả nhịp tim


? Khi đo huyết áp bằng huyết áp kế điện tử cần chú ý điều gì?
2- Cách đếm nhịp tim:
? Trình bày các cách đếm nhịp tim?
Cách 1: Đeo ống nghe tim phổi vào tai, đặt 1 đầu ống nghe vào phía ngực trái và đếm nhịp tim trong 1 phút.
Cách 2: Đếm nhịp tim thông qua bắt mạch cổ tay.
Cách 3: Đếm nhịp tim bằng huyết áp kế điện tử.
Cách 4: Đếm nhịp tim bằng máy đếm chuyên dụng
2 loại máy đếm nhịp tim chuyên dụng
3- Cách đo nhiệt độ cơ thể:
? Trình bày cách đo nhiệt độ cơ thể?
- Kẹp nhiệt kế vào nách hoặc ngậm vào miệng trong 2 phút rồi lấy ra đọc kết quả
Máy đo nhiệt độ cơ thể
Thu hoạch:
Viết thu hoạch theo mẫu:
Giải thích kết quả đo các chỉ tiêu trên ở các thời điểm khác nhau?
Bài tập về nhà
Chuẩn bị nội dung ôn tập chương I
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
Phụ lục: Hình ảnh 1 số loại máy
đo huyết áp
THPT Đông Tiền Hải