Bài 21. Thực hành: Đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người

Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
Mục tiêu
Sau khi học xong bài nàu học sinh phải:
- Đếm được nhịp tim
- Đo được huyết áp và thân nhiệt của người
ii. Chuẩn bị

- Huyết áp kế điện tử hoặc huyết áp kế đồng hồ.
- Nhiệt kế đo thân nhiệt.
- Đồng hồ bấm giây.
Để thực hành được bài này chúng ta cần phải chuẩn bị những dụng cụ gì?
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
- Lớp được chia thành các nhóm (theo tổ)
- Các thành viên trong nhóm tiên hành đo các chỉ số: nhịp tim, huyết áp tối đa (huyết áp tâm thu) và huyết áp tối thiểu (huyết áp tâm trương), thân nhiệt. Các trị số được do vào các thời điểm sau:
+ Trước lúc chạy ta? chỗ
+ Sau khi chạy tại chỗ
+ Sau khi nghỉ 5 phút
1. Cách đếm nhịp tim
Cách 1: Đeo ống nghe tim phổi vào tai và đặt một đầu ống nghe vào phía trước ngực bên trái và đếm nhịp tim trong 1 phút
Cách 2: Đếm nhịp tim thông qua bắt mạch cổ tay. Tay để ngửa ấn 3 ngón tay (ngón trỏ, ngón giữa và ngón nhẫn) vào rãnh quay cổ tay và đếm số lần mạch đập trong 1 phút
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp
a) Đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ
*) Cấu tạo của huyết áp kế đồng hồ
Quan sát hình và mô tả cấu tạo của huyết áp kế đồng hồ?
- Túi hơi: chứa khí tạo áp lực lên động mạch
- Nắm bơm: bơm khí vào túi hơi
- ống nghe tim - phổi: nghe tiếng đập của động mạch
- Đồng hồ áp lực: Thể hiện trị số của áp lực
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp:
a) Đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ
*) Cách đo huyết áp
N/c sgk và quan sát hình vẽ mô tả cách đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ?
- Ng­êi ®­îc ®o n»m hoÆc ngåi ë t­ thÕ tho¶i m¸i, duçi th¼ng c¸nh tay lªn bµn vµ kÐo tay ¸o lªn gÇn n¸ch. QuÊn tói h¬i quanh c¸nh tay (tay tr¸i) phÝa trªn khuûu tay (QuÊn võa ph¶i, kh«ng chÆt, kh«ng láng)
- §Æt ¸p kÕ ®ång hå tr­íc mÆt ®Ó theo dâi
- V¨n chÆt nóm xoay ë qu¶ bãng b¬m vµ tõ tõ b¬m h¬i vµo tói khÝ cho ®Õn khi ®ång hå chØ 160 – 180mmHg
- §Æt èng nghe lªn c¸nh tay s¸t phÝa d­íi tói h¬i, h¬i Ên nhÑ lªn ®éng m¹ch c¸nh tay (Cã thÓ ®Æt èng nghe vµo gi÷a ®éng m¹ch c¸nh tay vµ tói h¬i tr­íc khi b¬m khÝ vµo tay)
- VÆn më nóm xoay cho h¬i ra tõ tõ, l¾ng nghe nhÞp m¹ch ®Ëp qua tai nghe, m¾t theo dâi kim ®ång hå
+ Lóc ®Çu kh«ng nghe thÊy tiÕng ®Ëp cña ®éng m¹ch
+ Khi nghe thÊy tiÕng ®Ëp ®Çu tiªn, trªn ®ång hå kim lóc nµy dao ®éng kiÓu con l¾c. §äc trÞ sè kim chØ trªn ¸p kÕ ®ång hå ë thêi ®iÓm ®ã. TrÞ sè nµy øng víi huyÕt ¸p tèi ®a.
+ TiÕp tôc x¶ h¬i vµ nghe tiÕng ®Ëp ®Òu ®Òu vµ râ nhÊt qua èng nghe. §ã lµ tri sè huyÕt ¸p trung b×nh.
+ Khi b¾t ®Çu kh«ng nghe tiÕng ®éng qua èng nghe ®äc møc kim chØ ë ¸p kÕ. TrÞ sè nµy øng víi huyÕt ¸p tèi thiÓu.
* §Ó ®o chÝnh x¸c cÇn ®o l¹i vµi lÇn.
Bài 21. Thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp:
a) Đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ
Giải thích cách đo?
+ Tại sao lúc đầu không nghe thấy tiếng đập của động mạch?
+ Tại sao tiếng đập đầu tiên ta nghe thấy lại ứng với huyết áp tối đa?
+ Tại sao lúc bắt đầu không nghe thấy tiếng đập lại ứng với huyết áp tối thiểu?
- Lúc đầu áp lực trong túi hơi lớn hơn huyết áp tối đa, động mạch trong cánh tay bị ép, máu không chảy qua nên ta không nghe thấy gì.
- Khi xả khí ra áp lực trong túi hơi giảm dần và khi bắt đầu bằng với áp lực máu chảy trong động mạch, máu bắt đầu chảy, làm rung thành mạch, khi đó ta nghe thấy tiếng đập đầu tiên. Đó là huyết áp tối đa.
- Khi áp lực trong túi hơi bằng áp lực trung bình của huyết áp tối đa và huyết áp tối thiểu thì thành động mạch rung mạnh nhất nên ta nghe được tiếng đập rõ nhất. Đó là huyết áp trung bình.
- Khi áp lực trong túi hơi thấp hơn áp lực máu ở động mạch, thành động mạch căng ra, ta không nghe tiếng đập nữa. Đó là huyết áp tối thiểu.
Bài 21. Thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp:
a) Đo huyết áp bằng huyết áp kế đồng hồ
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp:
b) Đo huyết áp bằng huyết áp điện tử

Huyết áp kế điện tử khác với huyết áp kế đồng hồ ở chỗ túi hơi gằn liền với bộ phận điện tử , tự động xử lý những dữ kiện và cho các con số lên màn hình nhỏ. Máy này còn cho biết thêm nhịp tim. Có hai loại máy đo huyết áp điện tử: loại máy bơm bằng tay và loại máy bơm tự động
*) Cách đo huyết áp bằng máy huyết áp tự động cổ tay
- Các bộ phận của máy:
+ Màn hình: Hiển thị được huyết áp tối đa, huyết áp tối thiểu, nhịp tim
+ Các phím khởi động, dừng máy
+ Phím MEM : Hiển thị các giá trị huyết áp vừa đo
+ Túi hơi
+ Phụ kiện : 2 Pin
- Cách đo:
+ Ngồi thoải mái, thẳng lưng, thư giãn
+ Đưa máy lên, quấn túi hơi quanh cổ tay (tay trái), đặt và giữ cánh tay chéo qua ngực sao cho máy ở vị trí ngang tim.
+ Khi đã ổn định tư thế, ấn phím START/STOP để bắt đầu đo.
+ Sau khi máy phát hiện ra nhịp tim, túi hơi tự động xả hơi, huyết áp và nhịp tim sẽ hiện ra trên màn hình.
Huyết áp kế điện tử khác huyết áp kế đồng hồ ở điểm nào?
Một số huyết áp kế điện tử thường dùng
Một số lưu ý khi đo huyết áp:
- Tư thế ngồi hoặc nằm phải thật thoải mái và phải giữ nguyên tư thế của cơ thể trong khi đo
- Không nói chuyện khi đo
- Thần kinh căng thẳng, huyết áp sẽ thay đổi
- Không làm rung máy, tránh xa các trường điện từ mạnh và có sai số khoảng 5% (khi đo bằng huyết áp kế điện tử)

Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iii. Nội dung và cách tiến hành
2. Cách đo huyết áp:
iii. Nội dung và cách tiến hành
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
3. Cách do nhiệt độ cơ thể
Trình bày cách đo nhiệt độ cơ thể?
- Dụng cụ: Nhiệt kế đo thân nhiệt
- Cách đo: Kẹp nhiệt kế vào nách hoặc ngậm vào miệng trong 2 phút, rồi lấy ra đọc kết quả
Bài 21. thực hành
đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
iv. Thu hoạch
- Hoàn thành bảng 21.
- Hãy nhận xét kết quả đo các chỉ tiêu sinh lý ở các thời điểm khác nhau?
- Giải thích tại sao lại có sự khác nhau đó?
Bảng 21. Kết quả đo một số chỉ tiêu sinh lí của người
Một số huyết áp kế điện tử