Bài 21. So sánh (tiếp theo)

chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp
giáo viên : nguyễn thị hương
tổ : khoa học xã hội
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Tìm phép so sánh trong đoạn văn sau?
... Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
(Sông nước Cà Mau)
Câu 2: Vì sao em cho đó là phép so sánh?
đáp án
Câu 1: Phép so sánh trong đoạn văn trên là: "rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận".
Câu 2: Đó là phép so sánh vì: "rừng đước" được so sánh với "hai dãy trường thành vô tận".
Sử dụng từ so sánh: như.
Tiết 86: So sánh (tiếp theo)
I. Các kiểu so sánh:
1.Xét bài tập:
Bài tập 1: Tìm phép so sánh trong khổ thơ sau:bằng cách điền vào mô hình cấu tạo phép so sánh sau:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
(Trần Minh Quốc)


2
Những ngôi sao
Mẹ
Chẳng bằng
là
mẹ đã thức
ngọn gió
1
Bài tập 2: Tìm những từ ngữ chỉ ý so sánh trong các phép so sánh nêu trên có gì khác nhau?

Từ ngữ chỉ so sánh trong các phép so sánh trên khác nhau:
- Chẳng bằng: Vế A không ngang bằng vế B.
- Là: vế A ngang bằng vế B.
I/ Các kiểu so sánh
1. Xét bài tập:
2.Kết luận:
Có hai kiể so sánh:
-So sánh ngang bằng
-So sánh không ngang bằng

Bài tập 3: Tìm thêm những từ ngữ chỉ ý so sánh ngang bằng hoặc không ngang bằng?
-So sánh ngang bằng: giống như, tựa như, bao nhiêu ...bấy nhiêu...
-So sánh không ngang bằng: hơn, kém,chưa bằng, chẳng bằng...

II.Tác dụng của phép so sánh:
1.Xét bài tập:
Bài tập 1: Tìm phép so sánh trong đoạn văn dưới đây:
Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phấp xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thàng bằng cho chậm tới cái dây nằm rơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài dây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cách mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.
(Khái Hưng)

Bài tập 1: Các phép so sánh trong đoạn văn dưới đây là:
Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tụ cành cây rơi cắm phấp xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thàng bằng cho chậm tới cái dây nằm rơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài dây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cách mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.
(Khái Hưng)

Bài tập 2: Trong đoạn văn trên phép so sánh có tác dụng gì?

- Đối với việc miêu tả sự vật, sự việc?
- Đối với sựu việc thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết?

Đáp án: - Tác dụng đối với việc miêu tả sự vật, sự việc: Sự vật, sự việc đem ra miêu tả tạo ra những hình ảnh cụ thể, sinh động, giúp người đọc hình dung được những cách rụng khác nhau của chiêc lá.
- Đối với tư tưởng, tình cảm của tác giả: tạo ra những lối nói hàm súc, thể hiện quan điểm của tác giả về sự sống và cái chết.

2. Kết luận:

II.Tác dụng của phép so sánh:
1.Xét bài tập:

? Từ phần tìm hiểu trên hãy nêu tác dụng của phép so sánh?

- Tác dụng:
+ So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động;
+ Vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.

III/ Luyện tập
Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc những kiểu so sánh nào? Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của phép so sánh đó.
a. Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hành tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng.
(Tế Hanh)
Phép so sánh: Tâm hồn tôi (là) một buổi trưa hè
vế A vế B
thuộc kiểu so sánh ngang bằng (sử dụng từ so sánh: là)
Tác dụng của phép so sánh: tâm hồn : sự vật trừu tượng
một buổi trưa hè: khái niệm tương đối cụ thể, là một thời gian cụ thể, một không gian đầy nắng gió. Điều đó giúp chúng ta hiểu đây là một tâm hòn nhạy cảm, phong phú, rung động trước vẻ đẹp thiên nhiên và thể hiện tình yêu quê hương tha thiết.

Bài tập 2: Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài "Vượt thác".

? Trong những hình ảnh so sánh sau em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao?

- Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cán chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
- Dọc sườn núi những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám com cháu tiên về phía trước.
(Vượt thác)

Bài tập 3: Dựa theo bài Vượt thác hãy viết một đoạn văn từ ba đến năm câu tả dượng Hương Thư đưa thuyền qua thác dữ: Trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu?
Đoạn văn mẫu: Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng như một bàn tay khổng lồ muốn đẩy thuyền lùi lại. Dượng Hương Thư đứng sau lái co người phóng sào chống trả với sức nước để đưa thuyền tiến lên. Trong dượng Hương Thư không kém gì một hiệp sĩ Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn lúc dượng ở nhà, lúc nào cũng nói năng nhỏ nhẹ tính nết nhu mì. Đến chiều tối, thuyền đã vượt qua thác Cổ Cò. Mọi người trên thuyền đều thở phào nhẹ nhõm. Ai nấy lại bình thản như chưa có chuyện gì xảy ra.

Củng cố
? Tìm phép so sánh và nêu tác dụng của phép so sánh trong đoạn văn sau:

"... Nhìn lên bản đồ nước ta, mạch than Đông Bắc phân bố như dáng một chiếc lưỡi hái khổng lồ đặt ngang châu thổ Bắc Bộ. Trước đây có người ví nước ta cong cong như hai chiếc đòn gánh, hai đầu là hai thúng thóc."
(Thi Sảnh)


Dặn dò
+ Học bài cũ. xem lại các bài tập
+ Soạn bài chương trình địa phương phần tiếng việt.

Tiết 86: So sánh (tiếp theo)
I. Các kiểu so sánh:
Có hai kiểu so sánh:
- So sánh ngang bằng;
- So sánh không ngang bằng.
II. Tác dụng của so sánh
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc.
III. Luuyện tập
Bài tập 1
Bài tập 2
Bài tập 3
IV. Củng cố, dặn dò

Kính chúc các Thầy Cô giáo mạnh khoẻ,
các em học tốt.