Bài 21. So sánh (tiếp theo)

nhiệt liệt chào mừng
ngữ văn lớp 6C
quý thầy cô về dự giờ
Câu 1 : So sánh là gì ?
Trả lời : So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật , sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Câu 2 : Hãy cho biết mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh và điền câu “ Nó sun sun như con đĩa” vào mô hình đó ?
Kiểm tra bài cũ
1. Ví dụ : sgk / 41
Những ngôi sao thức
ngoài kia
Chẳng bằng
mẹ đã thức
vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ
là
ngọn gió
của con suốt đời
(Trần Quốc Minh)
A
A
B
B
PDSS
TSS
TSS
Từ so sánh ngang bằng : là, y như, như, giống như, tựa, tựa như, bao nhiêu …bấy nhiêu, …
Từ so sánh kh«ng ngang bằng : hơn, hơn là, kém, không bằng, chẳng bằng, …
Chẳng bẳng : so sánh không ngang bằng.
Là : so sánh ngang bằng.
Bài tập : Tìm pheùp so saùnh vaø cho bieát noù thuoäc kieåu so saùnh naøo ? a) Tieáng haùt trong suoái ngoïc tuyeàn
EÂm hôi gioù thoaûng cung tieân .
(Thế Lữ)

b) Thaø raèng aên baùt côm rau
caù thòt noùi nhau naëng lôøi .

(Ca dao)
c) Ai ¬i chí bá ruéng hoang
tÊc ®Êt, tÊc vµng
(Ca dao)
như
Còn hơn
? So sánh ngang bằng.
? So sánh không ngang bằng.
Bao nhiêu
bấy nhiêu
 So saùnh ngang baèng.
như
Moãi chieác laù ruïng coù moät linh hoàn rieâng, moät taâm tình rieâng, moät caûm giaùc rieâng. Coù chieác töïa muõi teân nhoïn, töï caønh caây rôi caém phaäp xuoáng ñaát nhö cho xong chuyeän, cho xong moät ñôøi laïnh luøng, thaûn nhieân, khoâng thöông tieác, khoâng do döï vaån vô. Coù chieác laù nhö con chim bò laûo ñaûo maáy voøng treân khoâng, roài cè göôïng ngoi ñaàu leân, hay giöõ thaêng baèng cho chaäm tôùi caùi giaây naèm phôi treân maët ñaát. Coù chieác laù nheï nhaøng khoan khoaùi ñuøa bôõn, muùa may vôùi laøn gioù thoaûng, nhö thaàm baûo söï ñeïp cuûa vaïn vaät chæ ôû hieän taïi : caû moät thôøi quaù khöù daøi daèng daëc cuûa chieác laù treân caønh caây khoâng baèng moät vaøi giaây bay löôïn, neáu söï bay löôïn aáy coù veû ñeïp neân thô. Coù chieác laù sôï haõi, ngaàn ngaïi ruït reø, roài nhö gaàn tôùi maët ñaát, coøn muoán caát mình bay trôû laïi caønh. Coù chieác laù ñaày aâu yeám rôi baùm vaøo moät boâng hoa thôm, hay ñeán môn trôùn moät ngoïn coû xanh meàn maïi.
(Khaùi Höng)
1. Ví dụ : sgk / 42
Moãi chieác laù ruïng coù moät linh hoàn rieâng, moät taâm tình rieâng, moät caûm giaùc rieâng. Coù chieác töïa muõi teân nhoïn, töï caønh caây rôi caém phaäp xuoáng ñaát nhö cho xong chuyeän, cho xong moät ñôøi laïnh luøng, thaûn nhieân, khoâng thöông tieác, khoâng do döï vaån vô. Coù chieác laù nhö con chim bò laûo ñaûo maáy voøng treân khoâng, roài cè göôïng ngoi ñaàu leân, hay giöõ thaêng baèng cho chaäm tôùi caùi giaây naèm phôi treân maët ñaát. Coù chieác laù nheï nhaøng khoan khoaùi ñuøa bôõn, muùa may vôùi laøn gioù thoaûng, nhö thaàm baûo söï ñeïp cuûa vaïn vaät chæ ôû hieän taïi : caû moät thôøi quaù khöù daøi daèng daëc cuûa chieác laù treân caønh caây khoâng baèng moät vaøi giaây bay löôïn, neáu söï bay löôïn aáy coù veû ñeïp neân thô. Coù chieác laù sôï haõi, ngaàn ngaïi ruït reø, roài nhö gaàn tôùi maët ñaát, coøn muoán caát mình bay trôû laïi caønh. Coù chieác laù ñaày aâu yeám rôi baùm vaøo moät boâng hoa thôm, hay ñeán môn trôùn moät ngoïn coû xanh meàn maïi.
(Khaùi Höng)
Các phép so sánh có trong đoạn văn
+ Có chieác lá töïa muõi tên nhoïn...
+ Có chieác lá như con chim bị laûo đaûo...
=> Gôïi hình giúp cho vieäc miêu taû söï vaät, söï vieäc đưôïc cuï theå, sinh đoäng.
+ Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo .
+ cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, .
+ Có chiếc lá sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất .
Tác dụng của các phép so sánh trong đoạn van
=> Gợi cảm, biểu hiện tu tuởng, tình cảm s�u sắc(thĨ hiƯn quan niƯm cđa t�c gi� vỊ s� s�ng v� c�i ch�t
Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích.
b) Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi . (Tố Hữu)
c) Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng . (Minh Huệ)
.
a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng. (Tế Hanh)

Luyện tập
I. Các kiểu so sánh
II. Tác dụng của so sánh
III. Luyện tập
Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích.
a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre

Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng. (Tế Hanh)

Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Phân tích : Tâm hồn là cái trừu tượng được so sánh với một buổi trưa hè là cái cụ thể. Buổi trưa hè rất nóng bỏng, qua đó cho thấy tâm hồn yêu quê hương tha thiết của tác giả.
 So sánh ngang bằng
I. Các kiểu so sánh
II. Tác dụng của so sánh
III. Luyện tập
Bài tập 2 : Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài Vượt thác. Em thích hình ảnh so sánh nào ? vì sao ?
- Thuyền rẻ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
- Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
- Dọc sườn núi những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.
I. Các kiểu so sánh
II. Tác dụng của so sánh
III. Luyện tập
Bài tập 3 : Dựa theo bài Vượt thác, hãy viết đoạn văn có từ ba đến năm câu tả Dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ; trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu.
Dặn dò
- Về nhà học bài, xem lại vd và làm BT còn lại.
Soạn “ Nhân hóa” cho tiết sau :
+ Đọc kĩ vd và trả lời các câu hỏi của vd ở phần I và II.
+ Làm các BT ở phần luyện tập.