Bài 21. So sánh (tiếp theo)

BÀI 21. TIẾT 86
SO S�NH
(tiếp theo)
I. Cỏc ki?u so sỏnh
Vớ d?:
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Chẳng bằng mẹ đã thức vỡ chúng con

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời


Những ngôi sao thức ngoài kia
Đêm nay con ngủ giấc tròn
(1)
(2)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Một số ví dụ có từ ngữ chỉ ý so sánh ngang bằng và
không ngang bằng:
1) Thà rằng ăn bát cơm rau
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời.
2) Qua đình ngả nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu.
4) Áo chàng đỏ tựa ráng pha
Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.
5) Con trâu là đầu cơ nghiệp
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
- So sánh ngang bằng: như, giống như, tựa như, y như, như là, bao nhiêu... bấy nhiêu, là,...
- So sánh không ngang bằng: hơn, kém, thua, không như, chẳng bằng, chưa bằng, khác, nhường, ...
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)

Có hai kiểu so sánh:
- So sánh ngang bằng;
- So sánh không ngang bằng.
II. Tác dụng của so sánh.
Ví dụ:
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Ví dụ:
Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mền mại. (Khái Hưng)

BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
2) Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất.
3) Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại:
4) cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ.
5) Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành.

BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
+ Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn...
+ Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo...
+ Có chiếc lá như thầm bảo rằng...
+ Có chiếc lá như sợ hãi...
gợi hình (tạo hình) giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động.


- Hình dung được những cách rụng khác nhau của chiếc lá:
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
- Thể hiện đủ cung bậc tình cảm vui, buồn của con người được gửi trong đó và quan niệm về cái chết, sự sống của tác giả
Gợi cảm (gợi cảm xúc) biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Ghi nhớ 2
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
II. Luyện tập.
Chỉ ra các phép so sánh trong các khổ thơ?
Bài tập 1: Chúng thuộc kiểu so sánh nào?
Tác dụng gợi hình gợi cảm của một phép so sánh?
a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng.
b) Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.
c) Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
a. Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè.
 so sánh ngang bằng.

Tác dụng: diễn tả rõ nét tình cảm mãnh liệt,
ấm nóng, nồng cháy thiết tha của tác giả. Đó
là tình yêu đối với con sông, đối
với quê hương.




 so sánh không ngang bằng
(2) Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.

b. ( 1) Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
c. (1) Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
 So sánh ngang bằng


( 2) Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng
 So sánh không ngang bằng
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Bài tập 2. Nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Vượt thác”. Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao?
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
3) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.
2) Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt.
4) Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
5) Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẹ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.
6) Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.
- Nội dung: tả cảnh dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ
- Kĩ năng: Sử dụng hai kiểu so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng.
Bài tập 3. Dựa vào bài “ Vượt thác”
viết đoạn văn từ 3 – 5 câu.
Khi chèo thuyền vượt thác dượng Hương Thư mạnh mẽ, oai phong chẳng giống như ở nhà, nói năng nhỏ nhẹ, tính nết nhu mì. Người đánh trần,đứng sau lái co người phóng sào xuống lòng sông. Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Lúc này dượng Hương như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạch ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào. Đến chiều tối, thuyền đã vượt qua thác Cổ.
Có hai kiểu so sánh
So sánh
ngang bằng
So sánh không
ngang bằng
- Gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật,
sự việc được cụ thể sinh động.
- Biểu hiện tư tưởng tình cảm của người viết.
Tác dụng của so sánh
- Học thuộc các ghi nhớ sách giáo khoa
- Tiếp tục hoàn thiện bài tập 3 trang 43/SGK
- Soạn bài nhân hoá trang 56/SGK