Bài 21. So sánh (tiếp theo)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP 6A.
NGƯỜI THỰC HIỆN: VŨ THỊ THUYÊN
TRƯỜNG THCS HÀ LAN.
KỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là so sánh? Em hãy tìm một ví dụ về so sánh?
Trả lời:
So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Câu 2: Em hãy cho biết cấu tạo của phép so sánh. Phân tích cấu tạo của phép so sánh trong câu văn sau:
Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

Câu 2: Cấu tạo của phép so sánh:
Trả lời
Vế A
Các sự vật, sự việc được so sánh
Từ ngữ chỉ phương diện so sánh
Từ ngữ so sánh
Các sự vật, sự việc dùng để so sánh
Vế B
như, là, bằng, tựa, giống...
Từ ngữ chỉ các đặc điểm, tính chất…..
rừng đước
dựng lên cao ngất
như
hai dãy trường thành vô tận
(tiếp theo)
TIẾT 86 - SO SÁNH
Ngữ văn
I. C�C KI?U SO S�NH
* Vớ d? 1: Tỡm phộp so sỏnh trong kh? tho sau:
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Chẳng bằng mẹ đã thức vỡ chúng con

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời


Những ngôi sao thức ngoài kia
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Ngữ văn : Tiết 86: SO SÁNH (tiếp theo)
Có dùng so sánh
Có dùng so sánh
Ngữ văn : Tiết 86: SO SÁNH (tiếp theo)
? Em hãy chỉ ra cấu tạo của phép so sánh trong đoạn thơ ?
Chẳng bằng mẹ đã thức vỡ chúng con

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời


Những ngôi sao thức ngoài kia
Đêm nay con ngủ giấc tròn
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Những ngôi sao
thức ngoài kia
chẳng bằng
mẹ đã thức vì chúng con
2) Mẹ
là
ngọn gió của con suốt đời
Cấu tạo của phép so sánh
? Từ ngữ chỉ ý so sánh trong các phép so sánh trên có gì khác nhau?
- Từ ngữ so sánh : chẳng bằng
là
- Từ ngữ so sánh :
so sánh vế A không ngang bằng với vế B
so sánh vế A ngang bằng với vế B
? Vậy, theo em có mấy kiểu so sánh?
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
So sánh ngang bằng .
So sánh không ngang bằng.

* Có hai kiểu so sánh:
Ngữ văn : Tiết 86: SO SÁNH (tiếp theo)
I. CÁC KIỂU SO SÁNH
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Thà rằng ăn bát cơm rau
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời.
4) Áo chàng đỏ tựa ráng pha
Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.
Con trâu là đầu cơ nghiệp
? Hãy cho biết các trường hợp sau thuộc kiểu so sánh nào?
So sánh không ngang bằng
So sánh ngang bằng
So sánh ngang bằng
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
- So sánh ngang bằng: như, giống như, tựa như, y như, như là, bao nhiêu... bấy nhiêu, là,...
- So sánh không ngang bằng: hơn, kém, thua, không như, chẳng bằng, chưa bằng, khác, ...
? Em hãy chỉ ra các từ ngữ dùng chỉ sự so sánh ngang bằng và không ngang bằng?
II. TÁC DỤNG CỦA SO SÁNH
Ví dụ 2: Tìm phép so sánh trong đoạn văn dưới đây?
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Ngữ văn : Tiết 86: SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
2) Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất.
3) Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại:
4) cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ.
5) Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành.

BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
+ Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn...
+ Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo...
+ Có chiếc lá như thầm bảo rằng...
+ Có chiếc lá như sợ hãi...
gợi hình (tạo hình) giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động.
- Giúp người đọc, người nghe hình dung được những cách rụng khác nhau của chiếc lá:
? Phép so sánh trong đoạn văn gợi cho em thấy việc miêu tả sự vật, sự việc ra sao?
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
- Thể hiện đủ cung bậc tình cảm vui, buồn của con người được gửi trong đó và quan niệm về cái chết, sự sống của tác giả
Gợi cảm (gợi cảm xúc) biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
? Phép so sánh trong đoạn văn trên cũng đã thể hiện được tư tưởng, tình cảm gì của người viết?
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Tác dụng của so sánh:
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
? Từ sự phân tích trên đây, em hãy cho biết tác dụng của phép so sánh?
Ghí nhớ:
Có hai kiểu so sánh:
So sánh ngang bằng
So sánh không ngang bằng.
2. Tác dụng của so sánh:
- gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động;
- biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
III.LuyÖn tËp
Chỉ ra các phép so sánh trong các khổ thơ?
Bài tập 1: Chúng thuộc kiểu so sánh nào?
Tác dụng gợi hình gợi cảm của một phép so sánh?
a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng.
b) Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.
c) Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Tâm hồn tôi
là
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
Bài tập 2. Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài Vượt thác. Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao?
Hoạt động nhóm: (Thời gian 5 phút)
+ Nhóm 1: Đoạn 1.
+ Nhóm 2: Đoạn 2.
+ Nhóm 3: Đoạn 3.
+ Nhóm 4: Đoạn 4.
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo)
1) Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
3) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.
2) Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt.
4) Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
5) Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẹ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.
6) Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.
* Đọc những câu văn sau và trả lời câu hỏi:
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc.
- Dượng Hương Thư giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn
oai linh hùng vĩ.
1. So sánh trong các câu trên có cùng loại không?
a. Có b. Không c. Vừa cùng lại vừa khác
2. So sánh trong các câu trên cùng loại so sánh gì?
a. So sánh ngang bằng c. So sánh kém
b. So sánh hơn d. So sánh ngầm
3. Tác dụng của phép so sánh trong các câu trên là gì?
a. Gây ấn tượng sợ hãi khi hình dung về sự vật, sự việc;
b. Chỉ làm rõ hình thức bên ngoài của đối tượng được miêu tả;
c. Làm cho câu văn trở nên đưa đẩy và bóng bẩy;
d. Tái hiện sự vật, sự việc cụ thể sinh động, gợi hình, gợi cảm;
SO SÁNH
* Hướng dẫn bài tập về nhà
BT3 trang 43/SGK
- Nội dung: tả cảnh dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ
- Độ dài: khoảng từ 3 đến 5 câu
- Sử dụng hai kiểu so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng.
* Soạn bài Nhân hóa trang 56/SGK