Bài 21. Phương pháp tả cảnh

ngữ văn 6
Giáo viên: Trần Thị Hà
Trường THCS Phong Khê
Tiết 88:
phương pháp tả cảnh
(viết bài tập làm văn tả cảnh ở nhà)
1. Xỏc d?nh d?i tu?ng miờu t? trong van b?n d?u. T?i sao cú th? núi, qua hỡnh ?nh nhõn v?t, ta cú th? hỡnh dung du?c nh?ng nột tiờu bi?u c?a c?nh s?c ? khỳc sụng cú nhi?u thỏc d??


2. Văn bản thứ hai tả quang cảnh gì? Để làm nổi bật quang cảnh đó tác giả đã quan sát và lựa chọn những hình ảnh tiêu biểu nào? Người viết đã miêu tả cảnh vật ấy theo một thứ tự nào? Ta cã thÓ ®¶o thø tù nµy ®­îc kh«ng? V× sao?
3. Hóy ch? ra ba ph?n c?a van b?n th? ba v� túm t?t cỏc ý c?a m?i ph?n. T? d�n ý dú hóy nh?n xột v? th? t? miờu t? c?a tỏc gi? trong do?n van (miờu t? t? trờn xu?ng du?i, t? xa d?n g?n, t? ngo�i v�o trong, t? khỏi quỏt d?n c? th? hay theo th? t? th?i gian?.)
Ví dụ a:
=> Qua hình ảnh dượng Hương Thư ta có thể phần nào hình dung được cảnh sắc ở khúc sông hiểm trở có nhiều thác dữ v×:Người vượt thác đã phải dồn hết sức lực và tinh thần để chiến đấu cùng thác dữ
- Đối tượng miêu tả:
Dượng Hương Thư chèo thuyền vượt thác
Hình ảnh tiêu biểu được chọn tả: ngoại hình và động tác
- Trình tự miêu tả: Theo đặc điểm của đối tượng.
Vớ d? 2:
Đối tượng miêu tả:
Quang cảnh dòng sông Năm Căn
Hình ảnh tiêu biểu:
C?nh du?i m?t sụng, c?nh r?ng du?c trờn b?
Thứ tự miêu tả:
Từ dưới sông lên trên bờ, từ gần đến xa.
* Nhận xét: Có thể thay đổi được trình tự miêu tả của đoạn văn nhưng trình tự miêu tả của tác giả hợp lý hơn.
* Tả cảnh gồm: cảnh thiên nhiên, cảnh lao động sinh hoạt của con người.
* Muốn tả cảnh cần:
- Xác định đối tượng miêu tả;
- Quan sát, lựa chọn được những hình ảnh tiêu biểu;
- Trình bày những điều quan sát được theo một thứ tự.
Ví dụ 3:
Dàn ý
Phần đầu (từ đầu -> màu của luỹ):
Giới thiệu khái quát về luỹ tre làng
Phần hai (tiếp -> không rõ):
Miêu tả cụ thể ba vòng của luỹ tre
Phần ba (còn lại):
Phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về luỹ tre
Trình tự miêu tả:
Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến
cụ thể
Ghi nhớ:
. Muốn tả cảnh cần:
Xác định đối tượng miêu tả;
Quan sát, lựa chọn được những hình ảnh tiêu biểu;
Trình bày những điều quan sát được theo một thứ tự;
. Bố cục của bài văn tả cảnh thường có ba phần:
Mở bài: giới thiệu cảnh được tả;
Thân bài: tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một thứ tự;
Kết bài: thường phát biểu cảm tưởng về cảnh vật đó;
1. Nhóm 1: Nếu phải tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài tập làm văn thì em sẽ miêu tả như thế nào? Hãy suy nghĩ và trả lời theo gợi ý sau:
a) Em sẽ quan sát và lực chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy?
b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào?


Thảo luận nhóm
2. Nhúm 2: Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa tới gần hay theo thứ tự thời gian: trước, trong và sau khi ra chơi)?
3. Nhúm 3 Hãy đọc kĩ bài văn "Biển đẹp" và rút lại thành một dàn ý.
B�i t?p 1
a) Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy?
- Cụ giỏo (th?y giỏo), khụng khớ l?p, quang c?nh chung c?a phũng h?c (b?ng, tu?ng, b�n gh?...), cỏc b?n (tu th?, thỏi d?, cụng vi?c chu?n b? vi?t b�i...), c?nh vi?t b�i, c?nh ngo�i sõn tru?ng, ti?ng tr?ng...
b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào?
- Cú th? t? ngo�i v�o trong l?p, t? phớa trờn b?ng cụ giỏo (th?y giỏo) xu?ng du?i l?p; t? khụng khớ chung c?a l?p h?c d?n b?n thõn ngu?i vi?t...
* Mở bài:
Mới sáng sớm , khí trời mát mẻ, xa xa nơi luỹ tre đầu làng thỉnh thoảng cất lên tiếng gáy gọi bạn của con chim cu. Thế mà lớp 6D của em đã tập trung đông đủ vì hôm nay có 2tiết tập làm văn. Sáu tiếng trống vang lên chúng em nhanh chóng ổn định chỗ ngồi chờ cô giáo đến. Cô bước vào lớp tươi cười với chúng em và tiết tập làm văn cũng bắt đầu .
* Kết bài :
Thời gian của 2 tiết tËp làm văn đã thấm thoát trôi qua. Sau khi đã cẩn thận rà soát lại bài viết , em lên nộp cho cô. Về chỗ, em thở phào nhẹ nhõm với hi vọng bài viết của mình sẽ đạt điểm cao, bởi vì em đã nghe cô giáo giảng kỹ về phương pháp viết văn tả cảnh.
Bài tập 2
Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)?
- Th? t? khụng gian: t? xa d?n g?n (c?nh h?c sinh choi dựa ? phớa g?n c?ng tru?ng, ? gi?a sõn tru?ng, g?c cõy b�ng, g?n c?a l?p..)
Thứ tự thời gian:
+ Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ
+ Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động
+ Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng
Mét c¶nh næi c¶nh næi bËt cña s©n tr­êng giê ra ch¬i:
Mét nhãm b¹n nam ®ang say s­a ®¸ cÇu ë giữa s©n ån µo, n¸o nhiÖt.C¸c b¹n ®øng thµnh vßng trßn, ®«i ch©n uyÓn chuyÓn khÐo lÐo ®ì lÊy qu¶ cÇu lµm b»ng cao su ®ñ mÇu s¾c, bªn trªn cã c¾m mÊy chiÕc l«ng ngçng. Qu¶ cÇu bay vÌo tõ ch©n b¹n nµy sang ch©n b¹n kh¸c. Mçi lÇn ch¹m xuèng bµn ch©n cña c¸c b¹n lµ qu¶ cÇu kªu lªn “tanh t¸ch” nghe thËt vui tai.
B�i t?p 3
Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp”
1. M? b�i:
chính là tên văn bản “Biển đẹp”
2. Thõn b�i:
tả vẻ đẹp của biển ở nhiều thời điểm khác nhau
Bu?i sỏng;
Bu?i chi?u: l?i cú bu?i chi?u l?nh, n?ng t?t s?m; bu?i chi?u n?ng t�n, mỏt d?u;
Bu?i trua;
Ng�y mua r�o;
Ng�y n?ng.
3. K?t b�i (do?n cu?i):
Nhận xét, suy nghĩ về sự thay đổi cảnh sắc của biển
So sánh
Tưởng tượng
A
Liên tưởng
B
C
D
Nhận xét
“Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.”
(Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi)
Tác giả đã vận dụng kĩ năng nào để miêu tả cảnh sân chim?
Từ ngoài vào trong
Từ cao xuống thấp
A
Từ xa đến gần
C
B
D
Từ gần đến xa
“Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.”
(Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi)
Để cảnh sân chim hiện lên thật cụ thể và sinh động, tác giả đã miêu tả cảnh theo trình tự nào?
hướng dẫn về nhà:
1. Bài cũ:
- Học thuộc ghi nhớ
- Làm hết bài tập còn lại
- Viết bài Tập làm văn theo đề b�i đã giao (thứ tư tuần sau nộp)
2. Bài mới:
- Soạn văn bản " Buổi học cuối cùng"
+ Tóm tắt văn bản
+ Trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu văn bản