Bài 21. Phương pháp tả cảnh

Hội thi giáo viên giỏi THCS cấp trường
*** năm học 2010- 2011 ***
GV : Nguyễn Thị Hường * L?p 6c
Văn bản:
a) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. ( Võ Quảng )
b) Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, … loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. ( Đoàn Giỏi )
a. Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. (Võ Quảng)
Cảnh lao động của con người
Dượng Hương Thư
- Ngoại hình.
- Động tác
Tả theo trình tự từ động tác đến ngoại hình
 Nhờ miêu tả ngoại hình, động tác của nhân vật DHT, ta hình dung, cảm nhận được cảnh sắc là một khúc sông có nhiều thác dữ, hiểm trở
Cảnh được tả
Cảnh được tả
Cảnh thiên nhiên
Tả cảnh dòng sông Năm Căn
- Cảnh dưới mặt sông
- Cảnh rừng đước ở 2 bên bờ
Tả theo trình tự không gian (từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần tới xa)
Có thể đảo ngược được thứ tự này tuy nhiên thứ tự như văn bản hợp lý hơn
Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, … loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai.
Cảnh lao động của con người
hình ảnh DHT chèo thuyền vượt thác
- Ngoại hình:
- Động tác
Tả theo trình tự của các đặc điểm của đối tượng
 Nhờ miêu tả ngoại hình, động tác của nhân vật DHT, ta hình dung, cảm nhận được cảnh sắc là một khúc sông có nhiều thác dữ, hiểm trở
Cảnh thiên nhiên
Quang cảnh dòng sông Năm Căn
- Cảnh dưới mặt sông
- Cảnh rừng đước ở 2 bên bờ
Tả theo trình tự không gian ( từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần tới xa)
Có thể đảo ngược được thứ tự này tuy nhiên thứ tự như văn bản hợp lý hơn
Dàn ý
MB:tõ ®Çu- mµu cña luü:Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ luü lµng
TB:Tiếp-> không rõ:Miờu t? c? th? ba vũng c?a lu? l�ng theo m?t trỡnh t?.
KB:Còn lại:T? hỡnh ?nh mang, t? dú phỏt bi?u c?m nghi v� nh?n xột v? lu? tre.
Trình tự miêu tả:
Tả theo thứ tự không gian: (Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể ).
c)
- Tả cảnh thiên nhiên ( luỹ tre làng )
Bài tập 1 : Nếu phải tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài tập làm văn thì em sẽ miêu tả như thế nào? Hãy suy nghĩ và trả lời theo sự gợi ý sau:
a/ Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy?
b/ Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào?

B�i t?p 1
Cô giáo (thầy giáo), quang cảnh chung của phòng học (kh«ng khÝ líp, bảng, tường, bàn ghế...); các bạn (c«ng viÖc chuÈn bÞ viÕt bµi, tư thế, thái độ, hµnh ®éng...), cảnh viết bài (mét vµi g­¬ng mÆt tiªu biÓu, ©m thanh....); cảnh bªn ngoài líp häc ( sân trường, giã, tiếng trống...)
- Cú th? tả Theo thứ tự không gian: < t? ngo�i v�o trong l?p, t? phớa trờn b?ng cụ giỏo (th?y giỏo) xu?ng du?i l?p; t? khụng khớ chung c?a l?p h?c d?n b?n thõn ngu?i vi?t...>
- Có thể theo thứ tự thời gian: < Từ lúc trống vào đến hết giờ >
* Mở bài:
Mới sáng sớm , khí trời mát mẻ, xa xa nơi luỹ tre đầu làng thỉnh thoảng cất lên tiếng gáy gọi bạn của con chim cu. Thế mà lớp 6C của em đã tập trung đông đủ vì hôm nay có 2tiết tập làm văn. Ba tiếng trống vang lên chúng em nhanh chóng ổn định chỗ ngồi chờ cô giáo đến. Cô bước vào lớp tươi cười với chúng em và tiết tập làm văn cũng bắt đầu .
* Kết bài :
Thời gian của 2 tiết tËp làm văn đã thấm thoát trôi qua. Sau khi đã cẩn thận rà soát lại bài viết , em lên nộp cho cô. Về chỗ, em thở phào nhẹ nhõm với hi vọng bài viết của mình sẽ đạt điểm cao, bởi vì em đã nghe cô giáo giảng kỹ về phương pháp viết văn tả cảnh.
B�i t?p 2
Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)?
- Th? t? khụng gian: t? xa d?n g?n (c?nh h?c sinh choi dựa ? phớa g?n c?ng tru?ng, ? gi?a sõn tru?ng, g?c cõy b�ng, g?n cửa l?p.); trò chơi đặc sắc, mới lạ, sôi động...
Thứ tự thời gian:
+ Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ, kh«ng khÝ, c¶nh vËt,©m thanh, trong c¸c líp häc...
+ Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động, c¶nh tËp thÓ dôc, c¶nh häc sinh ch¬i ®ïa...
+ Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng
Có thể tả theo:
* Đoạn văn: Một cảnh nổi bật của sân trường giờ ra chơi:
Một nhóm bạn nam đang say sưa đá cầu ở gi?a sân ồn ào, náo nhiệt.Các bạn đứng thành vòng tròn, đôi chân uyển chuyển khéo léo đỡ lấy quả cầu làm bằng cao su đủ mầu sắc, bên trên có cắm mấy chiếc lông ngỗng. Quả cầu bay vèo từ chân bạn này sang chân bạn khác. Mỗi lần chạm xuống mu bàn chân của các bạn là quả cầu kêu lên "tanh tách" nghe thật vui tai.
Bài tập 3: Hãy đọc kĩ đoạn văn và rút lại thành một dàn ý.
Bài tập 3
Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp”
1. M? b�i:
chính là tên văn bản “Biển đẹp”
2. Thõn b�i:
tả vẻ đẹp với những sắc mầu khác nhau của biển ở nhiều thời điểm khác nhau theo trật tự thời gian.
Bu?i sỏng;
Bu?i chi?u: l?i cú bu?i chi?u giú mựa dụng b?c; bu?i chi?u l?nh, n?ng t?t s?m; bu?i chi?u n?ng t�n, mỏt d?u;
Ng�y mua r�o;
Ng�y n?ng: lại có buổi nắng sớm mờ; buổi mặt trời xế trưa.
- Biển, trời đổi sắc mầu.

3. K?t b�i (do?n cu?i):
Nhận xét, suy nghĩ về nguyên nhân sự đổi thay cảnh sắc của biển
Hướng dẫn học sinh tự học bài ở nhà.
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Hoàn thiện các bài tập.
- Viết bài văn tả cảnh làm ở nhà.
Đề bài: Mét buæi s¸ng, em ®Õn tr­êng lµm trùc nhËt. H·y t¶ l¹i c¶nh ng«i tr­êng cña em vao buæi s¸ng ®ã!
Giê häc cña chóng ta kÕt thóc t¹i ®©y. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ban gi¸m kh¶o, c¸c thÇy c« gi¸o!
C¸m ¬n c¸c em häc sinh!