Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

Giáo viên: Đỗ Vũ Ngọc Nam
1/9/1858
17/2/1859
23/2/1861,20/6/1867
20/11/1873
25/4/1883
Triều đình
Nhân dân
Xây dựng phòng tuyến Chí Hòa
Chủ động kháng chiến, hình thức linh hoạt
Kí Hiệp ước 1862
Kháng chiến ở Đông Nam Kì và Tây Nam Kì
Kí Hiệp ước 1873
Chiến thắng Cầu Giấy 1873
2 Hiệp ước 1883, 1884
Chiến thắng Cầu Giấy 1882
Triều đình phối hợp cùng nhân dân kháng chiến
Thái độ của triều đình
Nhân dân ta chống Pháp
Dựa vào lược đồ trên em có nhận xét gì về tinh thần
kháng chiến của nhân dân ta và thái độ của triều
đình nhà Nguyễn trong kháng chiến chống Pháp ?
I. Phong trào Cần vương bùng nổ
Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong trào Cần vương.
Phong trào đấu tranh của nhân dân ta phản đối Hiệp ước Hácmăng và Patơnốt diễn ra như thế nào?

1
Nguyên nhân:
- Sau 1884, Pháp xác lập ách thống trị trên toàn cõi Việt Nam.
- Được nhân dân cổ vũ phe chủ chiến mạnh tay hành động.
- Thực dân Pháp âm mưu tiêu diệt phe chủ chiến.
 Tôn Thất Thuyết quyết định ra tay trước.
Tôn Thất Thuyết
Vua Hàm Nghi
 Diễn biến:
- Đêm 4 rạng 5/7/1885, quân triều đình tấn công quân Pháp ở đồn Mang Cá và tòa Khâm sứ.
- Sáng 6/7/1885, quân Pháp phản công kinh thành Huế. Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi lên sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị).
- 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần vương, kêu gọi nhân dân giúp vua cứu nước.
Em hiểu thế nào là “Cần vương”?
Xuống chiếu Cần vương nhằm mục tiêu gì?

- Cần Vương tức là phò vua giúp nước
Mục tiêu : đánh đuổi Pháp, khôi phục
nền độc lập dân tộc, lập lại chế độ phong kiến.
 Chiếu Cần vương đã thổi bùng
ngọn lửa đấu tranh của nhân dân ta

Các giai đoạn phát triển của phong trào Cần vương
2
Hoạt động nhóm:
Nhóm I:
Nhóm II:
Đặc điểm phát triển của phong
trào Cần Vương (từ 1885-1888)
diễn ra như thế nào ?
Đặc điểm phát triển của phong
trào Cần Vương (từ 1888-1896)
diễn ra như thế nào ?
Chú giải
Binh thuyền Pháp từ Bắc vào vào Huế
Phái chủ chiến nổ súng đánh Pháp
Chiếu C.Vương
Cuộc k/nghĩa trong ptrào C. Vương
Lược đồ những địa điểm diễn ra các
Cuộc khởi nghĩa trong phong trào
Cần Vương (1885 - 1896)
 Giai đoạn thứ nhất (1885-1888):
- Lãnh đạo: Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết
- Lực lượng: Đông đảo nhân dân, có cả dân tộc thiểu số.
- Địa bàn: Từ Bắc vào Nam, sôi nổi nhất là ở Trung Kì (từ Huế trở ra) và Bắc Kì.
Diễn biến: Các cuôc khởi nghĩa vũ trang bùng nổ, tiêu biểu có khởi nghĩa Ba Đình, Hương Khê, Bãi Sậy.
Kết quả: Cuối năm 1888, Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt và bị lưu đày sang Angiêri.
Hµm Nghi (1872-1943)

Tªn thËt lµ ¦ng LÞch. 1884 ¦ng LÞch
lªn ng«i Vua lÊy hiÖu lµ Hµm Nghi
lóc ®ã míi 13 tuæi.
5/7/1885 sau khi cuéc tÊn c«ng qu©n
Ph¸p cña phe chñ chiÕn vµo kinh
thµnh HuÕ thÊt b¹i. Hµm Nghi ra s¬n
phßng T©n Së (Qu¶ng TrÞ)Xuèng
chiÕu ph¸t ®éng phong trµo CÇn
V­¬ng. Ph¸p t×m mäi c¸ch mêi vua
Hµm Nghi vÒ lµm vua, nh­ng kh«ng
®­îc.Do Ph¸p mua chuéc Tr­¬ng
Quang Ngäc,1/11/1886 vua Hµm
Nghi bÞ b¾t.
Cuèi 1888 vua Hµm Nghi bÞ l­u ®µy
sang Angiªri (B¾c Phi) vµ mÊt ë ®ã
(1943).
 Giai đoạn thứ hai 1888-1896:

- Lãnh đạo: Các sĩ phu, văn thân yêu nước

- Lực lượng: Đông đảo nhân dân.

- Địa bàn: Thu hẹp, quy tụ thành trung tâm lớn. Trọng tâm chuyển lên vùng núi và trung du

- Diễn biến: Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu là khởi nghĩa Hùng Lĩnh, Hương Khê.

- Kết quả: Cuối 1895 – đầu 1896 phong trào thất bại.

 Phong trào Cần vương coi như thất bại.

Tại sao sau khi vua Hàm Nghi bị bắt (1888) mà phong trào vẫn tiếp tục nổ ra? Điều đó nói lên vấn đề gì?
*Tính chất của phong trào Cần vương: Theo khuynh hướng, ý thức hệ phong kiến, thể hiện tính dân tộc sâu sắc.
1
2
3
4
5
6
Có 7 chữ cái, khái niệm chỉ những người trí thức
đỗ đạt thời phong kiến ?
Có 9 chữ cái, nơi phái chủ chiến phản công
Pháp ở kinh thành Huế ?
Có 8 chữ cái, tên phong trào yêu nước chống Pháp của
nhân dân Việt Nam cuối thế kỉ XIX ?
Có 7 chữ cái, là nơi thực dân Pháp
đày ải vua Hàm nghi ?
Có 13 chữ cái, tên 1 người đứng đầu
phái chủ chiến ở kinh thành Huế ?
Có 7 chữ cái, Tên thật của người lãnh đạo
phong trào Cần vương?
Em hãy so sánh sự khác nhau giữa hai giai đoạn của phong trào Cần vương?
Đặc điểm nổi bật của mỗi giai đoạn?
Giáo viên: Đỗ Vũ Ngọc Nam
Trích “Chiếu Cần Vương”
“Từ xưa, kế giặc chống giặc không ngoài 3 điều: đánh, giữ, hòa…
Nước ta gần đây ngẫu nhiên gặp nhiều việc. Trẫm tuổi trẻ nối ngôi, không lúc nào không nghĩ đến việc tự cường tự trị. Kẻ Tây ngang bức, hiện tình mỗi ngày một quá thêm. Hôm trước chúng tăng thêm binh thuyền đến, buộc theo những điều mình không thể làm được; ta chiếu lệ thường khoản tiếp, chúng không chịu nhận thứ gì.…Phàm những người cùng được chia mối lo này cũng đã dư biết. Biết thì phải tham gia công việc….”
Những hành động của Tôn Thất Thuyết nhằm mục đích gì?
Vì sao Pháp quyết tâm loại trừ phe chủ chiến?