Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

Bài thuyết trình nhóm 1
I. PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ
1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại kinh thành Huế và sự bùng nổ phong tràn Cần vương
a.Nguyên nhân
- Sau hiệp ước Hác măng ( 1883 ) và Patơ nốt (1884 ) , Pháp thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc kì và Trung kì.
- Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân ta tiếp tục phát triển
- Phe chủ chiến ( do Tôn Thất Thuyết ) đứng đầu có những hành động chuẩn bị cho cuộc kháng chiến.
Pháp xiết chặt bộ máy kìm kẹp và tìm cách loại trừ phái chủ chiến ra khỏi triều đình.
Tôn Thất Thuyết chủ động tấn công trước
Tình hình nước ta sau hiệp ước Hác măng(1883 ) và Patơnốt (1884 ) ?
Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại kinh thành Huế đêm mùng 4 rạng 5 -7- 1885 ?
I. PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ
a.Nguyên nhân
b.Diễn biến
1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại kinh thành Huế và sự bùng nổ phong tràn Cần vương
- Đêm mồng 4 rạng 5 -7 -1885 Tôn Thất Thuyết cho quân tấn công Pháp ở đồn Mang Cá và tòa Khâm sứ , cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt => Cuộc phản công bị thất bại => Pháp đán áp vô cùng man rợ
- Ngày 13/7/1885 Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở ( Quảng Trị ) , lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần vương
Tôn Thất Thuyết và Vua Hàm Nghi chạy ra Quảng Trị
Vua Hàm Nghi (1872-1943)
Tên thật là Ưng Lịch (em ruột vua Kiến Phúc), lên ngôi lúc 14 tuổi. Ông là vị vua trẻ tuổi, yêu nước, có tinh thần chống Pháp, tiêu biểu cho ý chí độc lập, tự cường của dân tộc.
Chiếu Cần vương
I. PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ
2. Các giai đoạn phát triển của phong trào Cần vương
*Tính chất: Là phong trào yêu nước chống thực dân Pháp theo khuynh hướng ý thức hệ phong kiến, thể hiện tính dân tộc sâu sắc.

Hương Khê
(1885-1896
Bãi Sậy
(1883-1892
Ba Đình
(1886-1887)
Lược đồ các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương
II. MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH TỰ VỆ CUỐI THẾ KỈ XII










1. Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 – 1892 )
1883-1885
1885-1887
1885-1887
Địa bàn hoạt động: Hưng Yên,Hải Dương,Bắc Ninh,Thái Bình và sang cả Nam Định và Quảng Yên. Căn cứ chính ở Bãi Sậy. Ngoài ra,còn căn cứ Hai Sông.
Quan sát hình và cho biết
địa bàn hoạt động của nghĩa quân
Lãnh đạo: Nguyễn Thiện Thuật (từ năm 1885) , Đốc Tít.
Nguyễn Thiện Thuật (1844-1926)
Nguyện Thiện Thuật sinh năm 1844, quê ở làng Xuân Dục, Mĩ Hào, Hưng Yên. Ông thi đỗ cử nhân năm 1876, sau đó được phong chức Tán tương quân vụ tỉnh Hải Dương.
Tháng 8/1883, Pháp chiếm Hải Dương, Nguyễn Thiện Thuật đã mộ quân mưu chiếm lại tỉnh lị.
Tháng 7/1885, được tin Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương, ông trở về tổ chức phong trào kháng chiến ở Hưng Yên.
Tháng7/1889 ông lánh sang Trung Quốc và mất tại đó vào năm 1936


Diễn biến

Từ năm 1885-1887 xây dựng căn cứ Bãi Sậy (dựa vào vùng đầm hồ,lau lách để đào hào,đắp lũy,đặt hầm chông,cạm bẫy),tỏa ra hoạt động ở vùng đồng bằng,khống chế các tuyến giao thông đường bộ (Hà Nội-Hải Phòng,Hà Nội-Nam Định,Hà Nội-Bắc Ninh) và đường thủy (sông Thái Bình,sông Hồng,sông Đuống).
Nghĩa quân phiên chế thành những đội quân nhỏ từ 20-25 người trà trộn vào dân để hoạt động,đẩy lùi được nhiều cuộc càng quét của Pháp.Nhiều trận đánh diễn ra ác liệt,quân ta đánh thắng một số trận lớn.
- Từ năm 1888,bước vào giai đọa chiến đấu quyết liệt,Pháp tăng cường binh lực,xây dựng hệ thống đồn bốt dày đặc,thực hiện chính sách”dùng người Việt trị người Việt” để cô lập nghĩa quân.
Trình bày tóm tắt diễn biến của
cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy
Kết quả
Lực lượng nghĩa quân ngày càng giảm sút và bị bao vây,cô lập.
Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc và mất tại đó (năm 1926).
Tháng 7/1889,căn cứ Hai Sông bị Pháp bao vây,Đốc Tít phải ra hàng giặc và bị đày sang An-giê-ri.
Năm 1892,lực lượng còn lại về với nghĩa quân ở Yên Thế.

Trình bày ý nghĩa của cuộc
khởi nghĩa Bãi Sậy
Mô tả cấu trúc của căn cứ Ba Đình như thế nào ?
Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình ?
Trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Ba Đình ?
-Căn cứ Ba Đình được xây dựng ở ba làng : Mậu Thịnh - Thượng Thọ - Mĩ Khê thuộc huyện Ngan Sơn - Tỉnh Thanh Hóa.
-Bao bọc quanh căn cứ là lũy tre dày đặc và hệ thống hào rộng, rối đến lớp thành đất cao 3 mét,chân thành rộng 8-10 mét,trên thành có các lỗ châu mai, phía trong có hệ thống giao thông hào để tiếp tế, vận chuyển khi chiến đấu và hỗ trợ cho các chốt đóng quân
1-Phạm Bành (1827-1887): ở làng Tương Xá-Huyện Hậu Lộc-Thanh Hóa
2-Đinh Công Tráng (1842-1887): ở làng Tràng Xá-Thanh Liêm-Hà Nam
Trình bày theo nội dung trong SGK
Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)
Địa bàn hoạt động : 3 làng: Thượng Thọ, Mậu Thinh, Mĩ Khê ( Nga Sơn- Thanh Hóa)
Lãnh đạo: Phạm Bành,Đinh Công Tráng.

Diễn biến:
Xây dựng căn cứ vững chắc,ngoài căn cứ chính còn có căn cứ Mã Cao.
Xây dựng lực lượng tập trung khoảng 300 người,trang bị các loại vũ khí thông thường(súng hỏa mai,gươm,giáo,cung,nỏ), đông đảo nhân dân địa phương tham gia.
Hoạt động chủ yếu là chặn đánh các đoàn xe vận tải của địch và tập kích các toán lính trên đường hành quân.
Tháng 12/1886,Pháp tập trung quân,tấn công vào Ba Đình nhưng thất bại.
Ngày 6/1/1887,Pháp huy động 2500 quân,có pháo binh yểm trợ,bao vây căn cứ.
Cuộc chiến diễn ra ác liệt,quân Pháp tấn công dồn dập,nghĩa quân bị tiêu hao rất nhiều.







Kết quả

Đêm 20/1/1887,nghĩa quân mở đường máu rút lên Mã Cao.
Sáng 21/1/1887,địch chiếm được căn cứ,điên cuồng đốt phá và ra lệnh xóa tên ba làng Thượng Thọ,Mậu Thịnh,Mĩ Khê trên bản đồ hành chính.
Nghĩa quân bị đẩy lên miền Tây Thanh Hóa rồi sáp nhập với nghĩa quân của Cầm Bá Thước.
Nhiều thủ lĩnh đã hi sinh,chạy sang Trung Quốc hoặc tự sát. Đinh Công Tráng cố gây dựng lại phong trào nhưng đến năm 1887, ông bị giết hại, khởi nghĩa tan rã.


Nghĩa quân Ba Đình bị bắt
Phụ nữ nông dân bị bắt trong khởi nghĩa Ba Đình
Đánh giá,nhận xét của các bạn
về ưu điểm ,khuyết điểm
của khởi nghĩa Ba Đình
3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 – 1896 )
Diễn biến:
Giai đoạn 1885 – 1888: Giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng cơ sở.
Giai đoạn từ năm 1888 -1896: Giai đoạn chiến đấu quyết liệt:
+ Đầu 1889, đẩy mạnh hoạt động và liên tục mở ra các cuộc tấn công, tập kích.
+ Nhiều trận đánh nổi tiếng đã diễn ra: Trường Lưu, tập kích thị xã Hà Tĩnh,…
+ Cao Thắng hy sinh trong trận đồn Nu năm 29 tuổi.
+ 17.10.1894, giành thắng lợi lớn trong trận phục kích núi Vụ Quang.
Đội quân tay sai do Nguyễn Thân chỉ huy tổ chức cuộc vây hãm núi Vụ Quang.
28.12.1895, Phan Đình Phùng hy sinh.
1896 những thủ lĩnh cuối cùng rơi vào tay Pháp khởi nghĩa kết thúc.
Căn cứ: Hương Khê - một huyện miền núi phía Tây tỉnh Hà Tĩnh
Lãnh đạo: Phan Đình Phùng
4. Khởi nghĩa Yên Thế ( 1884 – 1913 )
Lược đồ khởi nghĩa Yên Thế
Căn cứ: Yên Thế - vùng bán sơn địa phía tây tỉnh Bắc Giang
Lãnh đạo: Đề Nắm Đề Thám
Diễn biến : chia làm 4 giai đoạn
+ GĐ : 1884 – 1892
+ GĐ : 1893 – 1897
+ GĐ : 1898 – 1908
+ GĐ : 1909 – 1913
Trong các cuộc khởi nghĩa tiêu trong phong trào Cần vương thì cuộc khởi nghĩa Hương Khê là tiêu biểu nhất :
+ Lãnh đạo : Phan Đình Phùng từng làm quan trong triều đình có uy tín , Cao Thắng là người tài giỏi .
+ Thời gian kéo dài hơn 10 năm
+ Địa bàn hoạt động rộng lớn .
+ Chế tạo được súng theo kiểu Pháp.
Trong các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương thì cuộc khởi nghĩa nào tiêu biểu nhất ? Vì sao ?
CỦNG CỐ
Cuộc khởi nghĩa Yên Thế và các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương có những điểm chung và điểm khác nhau là :
+ Điểm chung : Đều đấu tranh giải phóng dân tộc nêu cao ý chí quật cường của dân tộc , và đều bị thực dân Pháp đàn áp và cuối cùng thất bại.
+ Khác nhau







Cuộc khởi nghĩa Yên Thế và các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương có điểm chung và khác nhau nào ?
End
Xây dựng căn cứ Ba Đình kiên cố, độc đáo, vững chắc