Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

BÀI 21: PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KĨ XIX
(tiếp theo)
PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH TỰ VỆ CUỐI THẾ KỈ XIX.
1. Khởi nghĩa Bãi Sậy(1883 - 1892).
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887) (giảm tải).
3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896).
4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913).

Thảo luận
Các em tìm hiểu các cuộc khởi nghĩa theo mẫu thống kê:
Nhóm 1: Khởi nghĩa Bãi Sậy
Nhóm 2: Khởi nghĩa Hương Khê
Nhóm 3: Giai đoạn 1 và 2 của khởi nghĩa Yên Thế
Nhóm 4: Giai đoạn 3 và 4 của cuộc khởi nghĩa

1. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 – 1892).
- Lãnh đạo: Đinh Gia Quế (1883-1885), Nguyễn Thiện Thuật
Địa bàn: căn cứ chính Bãi Sậy (Hưng Yên). Địa bàn hoạt động lan sang Hải Dương, Bắc Ninh,…
Diễn biến:
+ Gđ 1885 – 1887: nghĩa quân đẩy lùi được nhiều cuộc càng quét, gây cho địch nhiều thiệt hại.
+ Từ năm 1888: Chiến đấu quyết liệt, nghĩa quân di chuyển linh hoạt đánh thắng nhiều trận lớn ở các tỉnh đồng bằng.
Nguyễn Thiện Thuật
(1844 – 1926)
Lược đồ địa bàn hoạt động của nghĩa quân Bãi Sậy
BẮC NINH
HÀ NỘI
VĂN GIANG
KHOÁI CHÂU
HƯNG YÊN
HAI CỬA SÔNG
- Kết quả: Pháp cô lập căn cứ, lực lượng nghĩa quân giảm sút. Năm 1889 Nguyễn Thiện Thuật lánh sang Trung Quốc. Năm 1892 khởi nghĩa chấm dứt.
3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896).
- Lãnh đạo:
Phan Đình Phùng - Cao Thắng
Phan Đình Phùng sinh năm 1847 ở làng Đông Thái (Tùng Ảnh - Đức Thọ -Hà Tĩnh)
-Năm 1877 thi đỗ Đình nguyên Tiến sĩ, từng làm quan Ngự sử trong triều đình
-Cao Thắng sinh 1864 trong một gia đình nông dân, quê ở Hàm Lại (Sơn Lễ-Hương Sơn-Hà Tĩnh).
-Năm 20 tuổi từng tham gia khởi nghĩa Trần Quang Cán, từng bị bắt giam tại nhà lao Hà Tĩnh.
- Địa bàn: Hương Khê (Hà Tĩnh)
Quảng Bình
Nghệ An
Thanh Hóa
Hà Tĩnh
- Diễn biến
+ 1885-1888: Chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn cứ, rèn đúc vũ khí, đào đắp công sự, tích trữ lương thực

3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885-1896 )
Quảng Bình
Nghệ An
Thanh Hóa
Hà Tĩnh
+ Từ 1888 - 1896 nghĩa quân chiến đấu quyết liệt, liên tục mở nhiều cuộc tập kích, đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của địch. Chủ động tấn công thắng nhiều trận đánh lớn
- Kết quả: 12/1895 PĐP hi sinh, năm 1896 khởi nghĩa kết thúc.
Tại sao nói khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
Bởi vì:
- Địa bàn rộng
- Thời gian kéo dài
- Lãnh đạo là những người có uy tín tài năng
- Lực lượng đông đảo, bao gồm các dân tộc
- Từng giành được những thắng lợi to lớn như trận phục kích tại núi Vụ Quang
- Chuẩn bị chu đáo.
Nguyên nhân thất bại của các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương?
- Phong trào mang tính tự phát, chưa có sự thống nhất, thiếu sự liên hệ chặt chẽ.
- Kẻ thù mạnh với vũ khí, phương tiện hiện đại.
- Các phong trào trên mang ý thức hệ phong kiến, chưa đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân.
Nêu ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương?
Thể hiện tình thần yêu nước chống ngoại xâm, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân ta.
Giáng cho kẻ thù những đòn nặng nề, khiến chúng phải khó khăn đối phó.
- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta.
4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913).
Nguyên nhân bùng nổ cuộc khởi nghĩa Yên Thế?
4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913).
- Nguyên nhân:
+ Kinh tế nông nghiệp sa sút.
+ Pháp thi hành chính sách bình định, cuộc sống bị xâm phạm, nhân dân Yên Thế nổi dậy khởi nghĩa.
- Lãnh đạo: Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám
Địa bàn: Yên Thế (Bắc Giang)
Hoạt động: chia thành 4 giai đoạn.
Đề Thám tức là Hoàng Hoa Thám tên thật là Trương Văn Thám sinh năm (1858 – 1913) Quê ở Tiên Lữ (Hưng Yên), lên Sơn Tây kiếm sống, sau lại lên Yên Thế. Lớn lên ông tham gia toán quân của Đề Nắm và nổi tiếng là người trung thực, kiên nghị.
HOÀNG HOA THÁM
(1858 – 1913)
Lược đồ khởi nghĩa Yên Thế
- Đẩy lùi nhiều trận càn quét của Pháp.
- 1891 nghĩa quân làm chủ một vùng rộng lớn.
- Tháng 3/1892, quân Pháp tấn công căn cứ. Nghĩa quân bị tổn thất nặng nề, T4/1892 Đề Nắm bị sát hại.
- Tháng 10/1894 giảng hòa lần I: Pháp rút khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản 4 tổng ở Bắc Giang
- Tháng 12/1897 giảng hòa lần II chịu những điều khoản nặng nề và chuẩn bị lực lượng chống Pháp.
- Tranh thủ thời gian hoà hoãn xây dựng lực lượng , tích trữ lương thực huấn luyện quân đội.
- Sau 1908 Pháp tấn công Yên Thế nhằm tiêu diệt phong trào, nghĩa quân di chuyển liên tục.
-Tháng 2/1913 Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.
Trắc nghiệm củng cố bài
Câu 1: Phong tào Cần vương diễn ra sôi nổi ở địa phương nào?
A. Trung Kì và Nam Kì 
C. Bắc Kì và Trung Kì  
D. Bắc Kì, Trung Kì và Nam Kì
B. Bắc Kì và Nam Kì
Câu 2: Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào Cần vương
A. Chấm dứt hoạt động
C. Vẫn tiếp tục nhưng thu hẹp địa bàn ở Nam Trung Bộ
D. Tiếp tục hoạt động, quy tụ dần thành những trung tâm lớn
B. Chỉ hoạt động cầm chừng
Câu 3: Cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương cuối thế kỉ XIX là:
A. Khởi nghĩa Hương Khê
B. Khởi nghĩa Hùng Lĩnh
C. Khởi nghĩa Ba Đình
 D. Khởi nghĩa Bãi Sậy
Câu 4: Giai đoạn từ 1885 đến năm 1888, nghĩa quân Hương Khê tập trung thực hiện nhiệm vụ chủ yếu gì?
B. Chuẩn bị lực lượng, xây dựng cơ sở chiến đấu
A. Tập trung lực lượng đánh thực dân Pháp
C. Xây dựng hệ thống chiến lũy để chiến đấu
D. Chặn đánh các đoàn xe vận tải của thực dân Pháp
Câu 5: Điểm khác của khởi nghĩa Yên Thế so với các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương là:
A. Hưởng ứng chiếu Cần vương
B. Chống thực dân Pháp, chống triều đình nhà Nguyễn
C. PTND chống Pháp, không thuộc phong trào Cần vương
D. Phản ứng hành động đầu hàng TD Pháp của triều đình
Bài tập về nhà
Phong trào Cần Vương và khởi nghĩa Yên Thế giống và khác nhau như thế nào?
CHÚC CÁC EM CÓ MỘT TIẾT HỌC THÚ VỊ