Bài 21. Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỷ XVI-XVIII

CH�O M?NG QUí TH?Y Cễ D� D?N D? GI? L?P
Môn Lịch sử Lớp 10
TRƯỜNG THPT HUỲNH VĂN NGHỆ
III
Hiểu được sự sụp đổ của triều đình nhà Lê đã dẫn đến sự thành lập nhà Mạc và các thế lực phong kiến.

Biết được nhà Mạc ra đời và tồn tại hơn nữa thế kỷ đã góp phần ổn định xã hội trong một thời gian.

Hiểu đuợc chiến tranh phong kiến diễn ra trong bối cảnh xã hội Việt Nam thế kỷ XVI – XVIII đã dẫn đến sự chia cắt đất nước.
MỤC TIÊU BÀI HỌC
4. Chính quyền ở Đàng Trong.
3. Nhà nước phong kiến ở Đàng Ngoài.
2. Đất nước bị chia cắt
1. Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc được thành lập
Nội
dung
BÀI 21: NHỮNG BIẾN ĐỔI CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN
TRONG CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII
(Giảm tải)
(Giảm tải)
1. Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập:

Vì sao đến đầu thế kỉ XVI, triều Lê sơ suy sụp và dẫn đến sự ra đời nhà Mạc?
Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập

- Đầu thế kỉ XVI nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu:
+ Vua quan ăn chơi, sa đọa.
Vua Lê Uy Mục
(1488-1509)
Vua Lê Tương Dực
(1495-1516)
Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập

- Đầu thế kỉ XVI nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu:
+ Vua quan ăn chơi, sa đọa.
+ Phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ ở nhiều nơi.
Lược đồ các cuộc khởi nghĩa nông dân thế kỉ XVI
Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập

- Đầu thế kỉ XVI nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu:
+ Vua quan ăn chơi, sa đọa.
+ Phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ ở nhiều nơi.
+ Các thế lực phong kiến nổi dậy tranh chấp quyền lực. Mạnh nhất là thế lực Mạc Đăng Dung.
- Năm 1527 Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê lập Triều Mạc.
1. Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc được thành lập:

Chính sách Nhà Mạc
Trình bày các chính sách của nhà Mạc?
1. Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được Thành Lập

Chính sách nhà Mạc:

+ Nhà Mạc xây dựng chính quyền theo mô hình cũ của nhà Lê.
+ Tổ chức thi cử đều đặn.
+ Xây dựng quân đội mạnh.
+ Giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.
 Những chính sách của Nhà Mạc bước đầu đã ổn định lại đất nước.
Di tích thành Nhà Mạc (Lạng Sơn)
Trong thời gian lên nắm quyền, nhà Mạc gặp phải những khó khăn nào?
1. Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được Thành Lập
Do sự chống đối của cựu thần nhà Lê và do chính sách cắt đất, thần phục nhà Minh  nhân dân phản đối.

- Nhà Mạc bị cô lập.
2. Đất nước bị chia cắt:
a) Chiến tranh Nam triều – Bắc triều (1545 – 1592):
Trình bày nguyên nhân, diễn biến, kết quả
của chiến tranh Nam triều – Bắc triều
BẮC TRIỀU
NAM TRIỀU
1545
2. Đất nước bị chia cắt:
a) Chiến tranh Nam triều – Bắc triều (1545 – 1592):
Nguyên nhân.
- Cựu thần nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim đã quy tụ lực lượng chống Mạc với danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc”. Thành lập chính quyền ở Thanh Hoá gọi là Nam triều.
Diễn biến.
Chiến tranh Nam – Bắc triều diễn ra từ năm 1545 đến năm 1592.
Kết quả.
 nhà Mạc bị lật đổ, đất nước thống nhất.
2. Đất nước bị chia cắt:
b) Chiến tranh Trịnh – Nguyễn:

Nguyên nhân, diễn biến, kết quả của chiến tranh Trịnh - Nguyễn
2. Đất nước bị chia cắt:
b) Chiến tranh Trịnh – Nguyễn:
Nguyên nhân:
- Sau khi lật đổ nhà Mạc, vua Lê tuy còn nhưng quyền lực nằm trong tay họ Trịnh.
- Ở Thuận Hóa: Họ Nguyễn cát cứ xây dựng chính quyền riêng.
- Năm 1627, họ Trịnh đem quân đánh họ Nguyễn, chiến tranh Trịnh - Nguyễn bùng nổ.
Diễn biến:
- Chiến tranh diễn ra từ năm 1627 đến năm 1672.
Kết quả:
- Năm 1672, hai bên giảng hòa, lấy sông Giang làm giới tuyến. Đất nước bị chia cắt làm hai phần: Đàng Ngoài và Đàng Trong.
Trịnh Kiểm
(1503 – 1570)
Nguyễn Hoàng
(1525 – 1613)
Lược đồ phân chia Đàng Trong – Đàng Ngoài
Năm 1672: Đất nước chia làm hai Đàng: Đàng Ngoài và Đàng trong.
- Năm 1592: Nhà Mạc bị lật đổ.
- Năm 1627: Chiến tranh Trịnh-Nguyễn bùng nổ.
- Năm 1672: Sau 7 lần đánh nhau ác liệt, không phân được thắng bại, hai bên giảng hòa.
Năm 1545: Chiến tranh Nam-Bắc triều bùng nổ.
- Năm 1592: quân Nam triều tấn công ra Thăng Long, quân Mạc thua to, chạy lên Cao Bằng.
- Trịnh Kiểm thâu tóm mọi quyền hành và loại bỏ dần ảnh hưởng của họ Nguyễn.
- Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa…
- Họ Nguyễn trở thành lực lượng đối địch với họ Trịnh.
- Một số cựu thần nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim, đã tập hợp lực lượng chống lại nhà Mạc (Bắc triều-Thăng Long).
- Nguyễn Kim đã lập ra Nam triều-Thanh Hóa.
Bảng củng cố kiến thức
Bài tập trắc nghiệm
Câu 1. Năm 1527, vương triều mạc được thành lập là do
A. Các tướng lĩnh trong triều Lê Sơ đã suy tôn Mạc Đăng Dung lên làm vua
B. Vua Lê tự nguyện nhường ngôi cho Mạc Đăng Dung
C. Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi
D. Nhà Minh ép vua Lê nhường ngôi cho Mạc Măng Dung
Câu 2. Trong những năm đầu thành lập, nhà Mạc đã xây dựng chính quyền theo mô hình nào?
A. Theo mô hình nhà nước thời Lý – Trần
B. Theo mô hình cũ của triều Lê Sơ
C. Giữ nguyên bộ máy quan lại của triều Lê Sơ
D. Theo mô hình của nhà minh ở Trung Quốc
Câu 3. Thế kỉ XVI, nước ta ở trong tình trạng bị chia cắt bởi cục diện.
A. Nam triều – Bắc triều
B. Vua Lê – chúa Trịnh
C. Đàng ngoài – Đàng trong
D. Họ Trịnh – họ Nguyễn
Câu 4. Con sông lịch sử chia cắt đất nước thành Đàng trong và Đàng ngoài
A. Sông Mã     
B. Sông La
C. Sông Gianh    
D. Sông Bến Hải
Câu 5. Ý nào không phản ánh đúng những biến đổi lớn của nhà nước phong kiến Việt Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII?
A. Triều Lê Sơ tiến hành cải cách hành chính
B. Cục diện Nam triều – Bắc triều
C. Cục diện Đàng trong – Đàng ngoài
D. Cục diện vua Lê – chúa Trịnh
Câu 6. Đất nước ta bị chia cắt trong những thế kỉ XVI – XVIII là do:
A. Nhu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới
B. Quyền lợi của các tập đoàn phong kiến trong nước
C. Sự phát triển của các vùng miền đất nước theo các chiều hướng khác
D. Những biến động của tình hình thế giới tác động đến nước ta
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ LẮNG NGHE