Bài 21. Di truyền y học

Khái niệm
Nguyên nhân
Cơ chế
Cách chữa trị
Cáh phòng ngừa
Khái niệm
Ung thư là một loại bệnh được đặc trưng bởi sự tăng sinh không kiểm soát được của một số loại tế bào trong cơ thể dẫn đến hình thành các khối u chèn ép các cơ quan trong cơ thể.
M?t kh?i u trong co th? ngu?i b?nh ung thu.
Khối u là một khối mô bất thường có thể ác tính hoặc lành tính. Chỉ có các khối u ác tính thì mới xâm lấn các mô khác và phát triển trực tiếp vào các mô lân cận hoặc di chuyển đến nơi xa(di căn)
U ác tính
U ác tính là là khi các tế bào của nó có khả năng tách ra di chuyển vào máu tạo nên nhiều khối u khác nhau.

Khối u ác tính
Nguyên nhân
1. Nguyên nhân gián tiếp:
Người ta biết được có đến hơn 200 loại bệnh ung khác nhau ở người. Những loại ung thư này giống nhau về bản chất nhưng có nhiều nguyên nhân:
- 80% môi trường sống:
+ 35% chế độ ăn uống
+ 30% thuốc lá
-Tia phóng xạ (ung thư máu, ung thư tuyến giáp,...)
-Bức xạtử ngoại (ung thư da)
-Virút
.


Ung thư da
Ung thư phổi
Ung thư tuyến giáp trạng
Ung thư tử cung
Virut Epstein -Barr gây ung thư vòm họng, u lim phô ác tính ; virut viêm gan B (HBV), viêm gan C (HCV) dẫn đến gây ung thư gan..
- Nhiều loại hóa chất được sử dụng trong công nghiệp, trong thực phẩm, trong chiến tranh, các chát thải ra môi trường nước và không khí là tác nhân của nhau loại ung thư khác nhau...

Virut Epstein -Barr
Vi-rut viem gan B
Vi-rut viêm gan C
Nguyên nhân
2. Nguyên nhân trực tiếp:
Bình thu?ng s? c�n b?ng gi?a t?c d? c?a qu� trình ph�n chia tế bào v� qu� trình ch?t c?a t? b�o du?c di?u hịa m?t c�ch ch?t ch? d? d?m b?o cho tính tồn v?n c?a co quan v� mơ. Khi c�c t? b�o x?y ra nh?ng d?t bi?n trong ADN, ch�ng cĩ th? ph� v? co ch? di?u khi?n n�y v� d?n d?n ung thu.
Đột biến gen, đột biến NST
C�c ung thu du?c g�y ra b?i m?t lo?t c�c d?t bi?n. M?i d?t bi?n s? thay d?i d?c tính c?a kh?i u theo c�ch n�o dĩ
Cô chế
M?t t? bào bình thu?ng dđ? chuy?n d?ng sang t? bào ung thu ph?i tr?i qua m?t vài đột biến ? m?t s? gen nh?t dđịnh. Quá trình này liên quan dến cả hệ thống gen tiền ung thư (proto-oncogene) và gen ức chế ung thư (tumor suppressor gene).
Gen tiền ung thư : hoạt động của gen này bình thường chịu sự điều khiển của cơ thể chỉ tạo ra một lượng sản phẩm vừa đủ để đáp ứng lại nhu cầu phân chia tế bào một cách bình thường
Khi đột biến, gen trở nên hoạt động mạnh hơn và tạo quá nhiều sản phẩm làm tăng tốc độ phân bào dẫn đến khối u tăng sinh quá mức mà cơ thể không kiểm soát đựơc.
Gen ức chế ung thư ( Gen ức chế khối u): làm cho các khối u không thể hình thành được. Nếu bị đột biến, làm cho gen mất khả năng kiểm soát khối u thì các tế bào ung thư sẽ xuất hiện tạo nên các khối u.
Cách chữa Trị
Một số cách điều trị phổ biến
+ �i?u tr? ph?u thu?t : thu?ng �p d?ng cho ung thu ĩ c�c giai do?n s?m, chua cĩ di can.
+ �i?u tr? tia x? : Thu?ng �p d?ng cho nhung ung thu ? giai do?n trong dĩi mu?n hon, thu?ng
+ Miễn dịch trị liệu: ung thu l� s? d?ng co ch? mi?n nhi?m ch?ng l?i kh?i u.
+ Xạ trị liệu:(di?u tr? b?ng tia X hay chi?u x?): l� s? d?ng m?t d?ng nang lu?ng (g?i l� phóng xạ ion hóa) d? di?t t? b�o ung thu v� l�m teo nh? kh?i u và thương kết hợp với phẫu thuật.
+ Bằng vi rút gây cảm lạnh ở người:
Khi gen du?c c?y vào nh?ng kh?i u ung thu, vi-rut s? nhanh chóng phát tri?n theo c?p s? nhân trong các t? bao ung thu và tiêu di?t ch�ng trong kh?i u.
D?c bi?t là lo?i vi-rut này ch? tiêu di?t nh?ng t? bào ung thu, không tiêu di?t và làm ?nh hu?ng dđ?n các t? bào kh?e m?nh bình thu?ng khác
Một nhà khoa học đang thử nghiệm virus tiêu diệt tế bào ung thư trên chuột trong phòng thí nghiệm.
Phương pháp chữa trị bằng vi-rút này được coi như "lấy độc trị độc". Trước tiên họ tìm cách đưa một lượng nhỏ vi-rút vào bên trong tế bào ung thư. Do không có sự gây nhiễu của hệ thống miễn dịch nên vi-rút sẽ nhân bản không hạn chế, dẫn đến sự chia tách và làm chết tế bào ung thư.
Vi-rút lại tiếp tục xâm nhập vào các tế bào ung thư gần đó và lặp lại quá trình trên.


+ Dùng vi-rút cúm và vi-rút bệnh đậu mùa để trị bệnh ung thư.
Vi-rút NV1020 có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư mà không làm hại cho các mô lành xung quanh.
NV1020 là một phiên bản được điều chỉnh của vi-rút gây bệnh mụn giộp (herpes simplex). Cấu trúc gien của vi-rút này đã được biến đổi để nó chỉ có thể nhân bản trong các tế bào ung thư và tiêu diệt tế bào ung thư mà không gây hại cho các mô lành xung quanh.
Ví dụ:Trị bệnh ung thư gan
Để phòng ngừa ung thư cần bảo vệ môi trường sống, hạn chế các tác nhân gây ung thư, duy trì cuộc sống lành mạnh, tránh làm thay đổi môi trường sinh lí, sinh hóa của cơ thể; không kết hôn gần để tránh xuất hiện các dạng đồng hợp tử lặn về gen đột biến, gây ung thư ở thế hệ sau.

Cáh phòng ngừa
Có một tỉ lệ rất nhỏ (1/10000) ung thư tự khỏi. Có thể ở những cơ thể cá biệt có hệ thống miễn dịch tự điều chỉnh tiêu diệt được các tế bào ung thưsau khi đã phát sinh
? BẠN CÓ BIẾT? ?