Bài 20. Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỷ X-XV

BÀI 20 :
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DÂN TỘC TRONG THẾ KỈ X-XV
I. TƯ TƯỞNG VÀ TÔN GIÁO
1. Tư tưởng
Thời Bắc Thuộc : Nho Giáo , Phật Giáo , Đạo Giáo được truyền vào nước ta .
Nho Giáo là hệ tư tưởng chủ yếu .
Đến thế kỉ XIV , Nho Giáo được đưa lên đị vị độc tôn .
2. Tôn giáo
- Từ thế kỉ X-XV , Phật Giáo đóng vai trò quan trọng đối với văn hóa xã hội .
- Đạo giáo hòa nhập với tín ngưỡng của quần chúng nhân dân.
II.Giáo dục , văn học , nghệ thuật
Giáo dục
1070 : vua Lý Thánh Tông lập Văn Miếu
1075 : tổ chức khoa thi đầu tiên
Đánh dấu chuyển biến trong giáo dục
Thế kỉ XIII- XIV , giáo dục từng bước hòan thiện ( môn thi, năm thi )
Thế kỉ XV, nhà Lê đặt ra quy chế ba năm thi một lần => số người dự thi ngày càng đông .
=> Quy củ , từng bước hòan thiện
2.Phát triển văn học
A. Văn học chữ Hán
Thể lọai : thơ , hịch , phú , văn
Nội dung : thể hiện lòng yêu nước, tự hào dân tộc , thắm đượm tính nhân văn.
Tác giả và tác phẩm tiêu biểu : Nam Quốc Sơn Hà ( LTK ) , Bình Ngô Đại Cáo (NT), Hịch Tướng Sĩ ( TQT)
Nguyễn Trãi
HỊCH TƯỚNG SĨ
Ta thường tớI bữa quên ăn, nữa đêm vỗ gốI, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ giận chưa thể lột da, ăn gan, uống máu quân thù: Dẫu cho trăm thân phơi ngoài nộI cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa cũng nguyện xin làm.
(Trần Quốc Tuấn)
B. Văn học chữ Nôm
Sáng tạo ra chữ nôm là thành tựu quan trọng nhất , thể hiện lòng tự hào dân tộc .
Tác phẩm và tác giả tiêu biểu : Ức trai thi tập ( Nguyễn Trãi ) , Hồ Quý Ly ..vv

=> Nền văn học phát triển , mang đậm tính nhân văn sâu sắc .
3.Sự phát triển của nghệ thuật
a.Kiến trúc
Các công trình tiêu biểu như : chùa Diên Hựu , tứ đại An Nam khí (chuông Quy Điền , tượng phật Chùa Quỳnh Lâm , vạc Phổ Minh , tháp Báo Thiên )
Thành nhà Hồ ( tiêu biểu cho kiến trúc thành )
=> Độc đáo , tổng thể hài hòa .
Chùa
Diên
Hựu
Tháp Phổ minh
b. Điêu khắc

Họa tiết ( rồng cuộn trong lá , bông cúc nhiều cánh ……v v) nhiều điện vua trang hòang , lộng lẫy
=> Độc đáo
R?ng th?i Lí - Tr?n
C. Nghệ thuật sân khấu
Thể lọai : tuồng , chèo ( Hí Phường Phả Lục (LTV), múa rối .
Âm nhạc : trống , sáo , tiêu …vv .tiêu biểu là Bình Ngô Phá Trận ( NT).
Lễ hội dân gian : ca , hát , đua thuyền , đá cầu .
Hát chèo
Múa rối nước
4. Khoa học kĩ thuật
Phát triển tòan diện cả kho học tự nhiên và khoa học xã hội .
A.Khoa học xã hội
Sử : Đại Việt Sử Kí Tòan Thư, Lam Sơn Thực Lục , An Nam Chí Lược .
Địa : Dư Địa Chí
Chính trị : Thiên Nam Dư Hạ
b. Khoa học tự nhiên
Tóan : Lập thành tóan pháp ( Vũ Hữu), Đại thành tóan pháp ( LTV ).
Y học : Bản thảo thực vật học (Phan Phu Tiên
Quân sự :binh thư yếu lược .

Súng thần cơ