Bài 20. Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỷ X-XV

BÀI 20
MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
2. Tư tưởng
3. Kỹ năng
1. Kiến thức
Trong những thế kỷ độc lập, mặc dù trải qua nhiều biến động, nhân dân ta vẫn nỗ lực xây dựng cho mình một nền văn hoá dân tộc, tiến lên, đậm đà bản sắc dân tộc.
Trải qua các triều đại Đinh – Lê – Lý – Hồ – Lê sơ ở các thế kỷ X – XV, công cuộc xây dựng văn hoá được tiến hành đều đặn nhất quán. Đây cũng là giai đoạn hình thành của nền văn hoá Đại Việt (còn gọi là văn hoá Thăng Long).
Nền văn hoá Thăng Long phản ánh đậm đà tư tưởng yêu nước, tự hào và độc lập dân tộc.
2. Tư tưởng
Bồi dưỡng niềm tự hào về nền văn hoá đa dạng, phong phú của dân tộc.
Bồi dưỡng ý thức bảo vệ và giữ gìn các di sản văn hoá tốt đẹp của dân tộc.
Giáo dục ý thức phát huy năng lực sáng tạo trong văn hoá.
3. Kỹ năng
Rèn luyện kĩ năng quan sát, tư duy, phát hiện những nét đẹp trong văn hóa của dân tộc.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Em hãy trình bày đặc điểm của cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý?
NỘI DUNG
I. TƯ TƯỞNG, TÔN GIÁO
II. GIÁO DỤC, VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT,
KHOA HOC – KĨ THUẬT
1. Giáo dục
2. Văn học
3. Nghệ thuật
4. Khoa học – kĩ thuật

I. TƯ TƯỞNG VÀ TÔN GIÁO
Ở thời kỳ độc lập Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo có điều kiện phát triển mạnh.

Nho giáo có nguồn gốc từ đâu? Do ai sáng lập? Giáo lý cơ bản của Nho giáo là gì ?
Nho giáo:
Có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Việt Nam từ thời Bắc thuộc.
Thời Lý, Trần : Nho giáo đã dần trở thành hệ tư tưởng chính thống của giai cấp thống trị, chi phối nội dung giáo dục, thi cử song không phổ biến trong nhân dân.
Tại sao Nho giáo và chữ Hán
sớm trở thành hệ tư tưởng
chính thống của giai cấp thống trị
nhưng lại không phổ biến
trong nhân dân?
Phật giáo:
Du nhập vào Việt Nam từ những năm đầu Công nguyên. Đến thời Lý phát triển hưng thịnh và trở thành quốc giáo..
Thời Lý – Trần được phổ biến rộng rãi, chùa chiền được xây dựng ở khắp nơi , sư sãi đông.
Thời Lê sơ Phật giáo bị hạn chế, thu hẹp, đi vào trong nhân dân.
Phật giáo tạo nên một nền văn hóa đặc sắc trong các thế kỉ X đến XV, và lưu truyền rộng rãi trong nhân dân
Đạo giáo
Xuất phát từ Trung Quốc, đạo giáo được du nhập vào nước ta từ đầu Công nguyên. Đạo giáo tuy không phổ cập nhưng hòa lẫn với các tín ngưỡng dân dan
Đạo giáo hòa lẫn với các tín ngưởng dân dan và lưu truyền sâu rộng trong quần chúng.
Em biết gì về đạo giáo?
II. GIÁO DỤC, VĂN HỌC,
NGHỆ THUẬT,
KHOA HỌC –KỸ THUẬT
1. GIÁO DỤC
Tình hình giáo dục
Thời Lý – Trần giáo dục được quan tâm phát triển. Năm 1070 vua Lý Thánh Tông cho lập văn miếu thờ Khổng Tử, năm 1075, tổ chức khoa thi đầu tiên. Nhà Trần đặt lệ lấy tam khôi.
Nhà Lê sơ đã ban hành quy chế thi rõ ràng. Năm 1484, cho lập bia tiến sĩ
Việc làm của vua Lý Thánh Tông có ý nghĩa gì?
Việc dựng bia tiến sĩ có tác dụng gì?
Bia tiến sĩ
Quốc tử giám
Tác dụng của giáo dục
+Đào tạo người làm quan,
+Bồi dưỡng người tài cho đất nước
+Nâng cao dân trí.
Hạn chế của nền giáo dục Nho học
+ Không kích thích được năng lực sáng tạo của người học.
+ Không có tác dụng lớn trong việc thúc đẩy sự hát triển của kinh tế

Qua sự phát triển của giáo dục thế kỷ XI – XV
em thấy giáo dục thời kỳ này có tác dụng gì?
Trường
thi
2. VĂN HỌC
Phát triển mạnh từ thời nhà Trần, nhất là văn học chữ Hán. Tác phẩm tiêu biểu: Hịch tướng sĩ.
Từ thế kỷ XV văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển .
Văn học dân gian cũng có những bước phát triển mạnh mẽ
Nguyễn Trãi với Đại cáo bình Ngô
Đặc điểm văn học thời kì này :
+ Thể hiện tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, tự hào dân tộc.
+ Ca ngợi những chiến công oai hùng, cảnh đẹp của quê hương đất nước
Đặc điểm của văn học thời kỳ này?
3. NGHỆ THUẬT
Kiến trúc phát triển chủ yếu ở giai đoạn Lý – Trần – Hồ thế kỷ X – XV theo hướng Phật giáo gồm chùa, tháp, đền.Bên cạnh đó có những công trình kiến trúc ảnh hưởng Nho giáo: Cung điện, thành quách, thành Thăng Long.
Điêu khắc: Gồm những công trình chạm khắc, trang trí ảnh hưởng của Phật giáo và Nho giáo vẫn mang những độc đáo riêng.
Nghệ thuật sân khấu ca múa, nhạc mang đậm tính dân gian truyền thống.
Tháp báo thiên
Hát chèo
Múa rối nước
Em có nhận xét gì về văn hóa Đại Việt trong giai đoạn này?
Văn hoá Đại Việt thế kỷ X – XV phát triển phong phú đa dạng.
Chịu ảnh hưởng của yếu tố ngoài xong vẫn mang đậm tính dân tộc và dân gian.
4. KHOA HỌC – KĨ THUẬT
Trình bày các thành tựu khoa học- kĩ thuật của Đại Việt giai đoạn này?
Súng thần công
CỦNG CỐ
Vị trí của Phật giáo ở các thế kỷ X – XV.
Đặc điểm thơ văn thế kỷ XI – XV.
Nét độc đáo, tính dân tộc và dân gian trong lĩnh vực nghệ thuật thế kỷ X – XV.
DẶN DÒ
HS học bài, trả lời các câu hỏi và làm bài tập SGK (96) đọc trước bài mới