Bài 20. Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm bảo vệ thực vật

Bài 20
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI SINH
SẢN XUẤT CHẾ PHẨM
BẢO VỆ THỰC VẬT
Nội dung các em cần biết qua bài này là gì?
- Biết được thế nào là chế phẩm sinh học bảo vệ thực vật.
- Biết được cơ sở khoa học và quy trình sản xuất chế phẩm vi khuẩn, virus và nấm trừ sâu.
Trả lời:
- Một trong những ứng dụng của công nghệ vi sinh là khai thác, sử dụng các vi sinh gây bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng để sản xuất ra các chế phẩm sinh học bảo vệ cây trồng.
- Các chế phẩm này ngày càng được ưa chuộng vì chúng không gây độc cho con người và không làm ô nhiễm môi trường.
Các em hãy cho biết một trong những ứng dụng của công nghệ vi sinh là gì?
Vì sao các sản phẩm của công nghệ vi sinh ngày càng được ưa chuộng?
I.Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu:
Cơ sở khoa học:
  -Vi khuẩn có tinh thể prôtêin độc ở giai đoạn bào tử. Sau khi nuốt phải bào tử có tinh thể prôtêin độc, cơ thể sâu bọ bị tê liệt và bị chết sau 2- 4 ngày.
-Từ vi khuẩn Baccillus thuringiens ta sẽ sản xuất được thuốc trừ sâu Bt. Phổ biến rộng và hữu hiệu với các loại sâu như sâu cuốn lá, sâu tơ, sâu xanh, sâu khoang, sâu ăn tạp,...
Một số hình ảnh sản phẩm Bt trên thị trường
Các em có biết về đặc tính tinh thể vi khuẩn này không? Nó có hại đối với người và các sinh vật khác hay không?
Thuốc trừ sâu sinh học Baccillus thuringiensis
Bacillus thuringiensis
Tinh thể Bào tử
Ở loài vi khuẩn diệt côn trùng Bacillus thuringiensis và Bacillus sphaericus  thường gặp tinh thể có bản chất prôtêin độc ở giai đoạn bào tử (parasoral body) hình quả trám, chứa những độc tố có thể giết hại trên 100 loài sâu hại (tinh thể độc chỉ giải phóng độc tố trong môi trường kiềm do đó các vi khuẩn này hoàn toàn vô hại với người, gia súc, gia cầm, thuỷ hải sản chỉ có hại đối với tằm).
Các lọai sản phẩm thương mại có trên thị trường khá nhiều như Vi-BT 32000WP, 16000WP; BT Xentary 35WDG, Firibiotox P dạng bột; Firibiotox C dạng dịch cô đặc ...

Vi khuẩn Bacillus thuringiensis
Khuẩn lạc vi khuẩn Bacillus thuringiensis
Tế bào vi khuẩn Bt với tinh thể (crystal) và bào tử (spore)
Bào tử và tinh thể độc ở Baccillus thuringiensis
2. Quy trình sản xuất chế phẩm Bt
Giống Gốc
Sản xuất
giống
cấp I
Chuẩn bị môi trường
Khử trùng môi trường
Cấy giống sản xuất
Ủ và theo dõi quá trình lên men

Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm

Nghiền, lọc, bổ sung phụ gia
- Sấy khô
- Đóng gói, bảo quản

II. Chế phẩm virus trừ sâu:
- Hiện nay người ta đã phát hiện hơn 700 bệnh virus ở 800 loài sâu bọ.
Ở giai đoạn sâu non, sâu dễ bị nhiễm virus nhất.
1. Cách sản xuất ra chế phẩm:
+ Gây nhiễm virus nhân đa diện (NPV) trên sâu non (vật chủ).
+ Nghiền nát sâu non đã bị nhiễm virus và pha với nước theo tỉ lệ nhất định.
+ Lọc lấy nước ta thu được dịch virus. Từ dịch này sản xuất ra chế phẩm thuốc trừ sâu N.P.V (Nuclear polyhedrin virus) (Theo sơ đồ).
Sâu keo bị nhiễm virus

Biểu hiện khi sâu bị nhiễm virus là gì?
Cơ thể sâu hại mềm nhũn, do các mô tan rã,
màu sắc và độ căng của cơ thể biến đổi.
** Chế phẩm N.P.V được sử dụng: để trừ sâu róm thông, sâu đo, sâu xanh hại bông, đay, thuốc lá...
Chế phẩm N.P.V được sử dụng để diệt các loại sâu nào?
Nuôi sâu giống
Nuôi sâu hàng loạt
Chế biến
thức ăn
nhân tạo
Nhiễm bệnh virus cho sâu
Pha chế chế phẩm
+ Thu thập sâu, bệnh
+ Nghiền, Lọc
+ Li tâm
+ Thêm chất Phụ gia
2.Quy trình công ngh sản xuất chế phẩm virus trừ sâu
Sấy khô
Kiểm tra chất lượng
Đóng gói
III. Chế phẩm nấm trừ sâu:
Có rất nhiều nhóm nấm gây bệnh cho sâu. 1.Nấm túi ký sinh trên nhiều loại sâu bọ và rệp khác nhau.
Sau khi bị nhiễm nấm, cơ thể sâu bị trương lên. Nấm càng phát triển thì các hệ cơ quan của sâu bọ càng bị ép vào thành cơ thể. Sâu bọ yếu dần rồi chết.
Rầy bị nhiễm nấm phấn trắng
Bọ xít bị nhiễm nấm phấn trắng
Sâu đục thân bị nhiễm nấm trắng
Giống
thuần
(Beauveria
Bassiana)
Môi trường
nhân sinh
khối(Cám,
ngô, đường)
Rải mỏng để
hình thành
bào tử trong
điều kiện
thoáng khí
Thu sinh
khối nấm
-Sấy, đóng
gói
-Bảo quản
-Sử dụng
2. Nấm phấn trắng: có khả năng gây bệnh cho khoảng 200 loài sâu bọ.
Sâu bị nhiễm nấm, cơ thể sâu bị cứng lại và trắng ra như bị rắc bột.
*Quy trình sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu:
Nấm bột Nomuraea Rileyi (để sản xuất ra
chế phẩm sinh học nấm bột trừ sâu hại rau)
Nấm Boverin, còn gọi là nấm cương  tằm - hoạt động theo cơ chế: khi được phun vào rừng có sâu, nấm Boverin bào tử dạng tiềm sinh sẽ phát tán, bám vào và ký sinh trên thân sâu, phát triển thành dạng sợi, chọc thủng thân sâu, làm cho sâu tê liệt rồi chết. Trên xác sâu, nấm phát triển và lây lan sang các con sâu  khác. Như vậy chúng tự lây nhau và chết, không thể phát triển thành dịch được.
Sâu róm khi bị nhiễm nấm Boverin 4 ngày thì ngừng hoạt động, 7 ngày bắt đầu chết, 15 ngày gần như chết hoàn toàn.
Boverin được phun ở dạng bột, nên tránh lúc mưa to, trời nắng gắt, độ ẩm phù hợp trên 80% có hiệu quả rất cao. Mỗi ha rừng thông chỉ cần phun 2-3 kg Boverin nhưng phát huy tác dụng từ 5-7 năm, có nơi đến 10 năm.
EM HÃY CHO BiẾT?
Câu 1: Thế nào là chế phẩm sinh học bảo vệ thực vật?
Trả lời: Chế phẩm sinh học bảo vệ thực vật là sử dụng chế phẩm có chứa vi sinh vật gây bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng.
Chọn phương án đúng nhất trong các câu sau:
Câu 1: Chế phẩm Bt là gì?
a. Chế phẩm thảo mộc trừ sâu.
b. Chế phẩm nấm trừ sâu.
c. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
d. Chế phẩm virus trừ sâu.
Đáp án: C
Câu 2: Sâu bị nhiễm chế phẩm trừ sâu nào thì cơ thể sâu bị mềm nhũn rồi chết?
a. Chế phẩm nấm trừ sâu.
b. Chế phẩm virus trừ sâu.
c. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
Đáp án: b
Câu 3. Sâu bị nhiễm chế phẩm nấm phấn trắng thì cơ thể sẽ:
a. Mềm nhũn rồi chết.
b. Trương phồng lên, nứt ra bộc lộ lớp bụi trắng như bị rắc bột.
c. Bị tê liệt, không ăn uống rồi chết.
d. Cứng lại và trắng ra như bị rắc bột rồi chết.
Đáp án: d
Hãy điền vào chỗ trống