Bài 20. Tạo giống nhờ công nghệ gen

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
Em hãy nêu các bước của quy trình
tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
Xử lí mẫu bằng tác nhân đột biến
Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn
Tạo dòng thuần chủng
Thế nào nuôi cấy mô,
lai tế bào sinh dưỡng?
Nuôi cấy mô: nuôi tế bào, mô trong môi trường dinh dưỡng trong ống nghiệm rồi cho tái sinh thành các cây.
Lai tế bào sinh dưỡng: dung hợp 2 tế bào trần của 2 loài khác nhau tạo tế bào lai rồi nuôi cấy mô tạo cây lai khác loài
Người ta áp dụng phương pháp gì để tạo
nhiều con vật có kiểu gen giống nhau?
Nêu cách tiến hành.
Cách 1: nhân bản vô tính ở động vật. Ví dụ nhân bản cừu Dolly
Cách 2: cấy truyền phôi
Cắt phôi động vật thành nhiều phôi rồi cấy vào tử cung của các con vật khác nhau tạo nhiều con vật có kiểu gen giống nhau.
Em biết gì về bệnh tiểu đường?
Bệnh tiểu đường là bệnh do rối loạn chuyển hóa insulin của tụy (bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể) đường trong máu luôn cao

Biến chứng của tiểu đường là gì?
- Tim mạch: cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim
- Thận: đạm trong nước tiểu, suy thận
- Mắt: đục thủy tinh thể, mù mắt
- Thần kinh: dị cảm, tê tay chân
- Nhiễm trùng: da, đường tiểu, lao phổi, nhiễm trùng bàn chân…
- Tử vong.
Insulin được tổng hợp bằng cách nào?
Nhờ khoa học kỹ thuật người ta chuyển gen tổng hợp insulin của người vào vi khuẩn. Nhờ vi khuẩn tổng hợp 1 lượng lớn insulin  giảm giá thành chữa bệnh.
Đây là thành tựu của công nghệ gì?
CÔNG NGHỆ GEN
BÀI 20
TẠO GIỐNG
NHỜ CÔNG NGHỆ GEN
Tạo giống nhờ công nghệ gen
I. Công nghệ gen
1. Khái niệm công nghệ gen
2. Các bước tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen
I I. ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen
1. khái niệm sinh vật biến đổi gen
2. Thành tựu tạo giống biến đổi gen
I. Công nghệ gen
1. Khái niệm
Công nghệ gen : Là qui trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật biến đổi gen
Kĩ thuật chuyển gen: kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào cho sang tế bào nhận nhờ thể truyền.
Thể truyền(vecto): phân tử AND nhỏ có khả năng nhân đôi độc lập hoặc gắn vào hệ gen của tế bào. Thể truyền có thể là plasmit hoặc AND của virút đã được biến đổi
Plasmit :là phân tử AND vòng trong tế bào chất của vi khuẩn, có khả năng nhân đôi độc lập.
I. Công nghệ gen
2. Các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
Tạo AND tái tổ hợp
Tách thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào
Dùng enzim giới hạn restrictaza tạo ra cùng 1 loại đầu dính để có thể khớp nối các đoạn AND với nhau.
Dùng enzim ligaza để gắn các đoạn AND tạo AND tái tổ hợp.
I. Công nghệ gen
2. Các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
a. Tạo AND tái tổ hợp
b. Đưa AND tái tổ hợp vào tế bào nhận
Dùng CaCl2 hoặc xung điện để làm dãn màng sinh chất làm AND tái tổ hợp dễ đi qua màng.
I. Công nghệ gen
2. Các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
a. Tạo AND tái tổ hợp
b. Đưa AND tái tổ hợp vào tế bào nhận
c. Phân lập dòng tế bào chứa AND tái tổ hợp
Để nhận biết tế bào có AND tái tổ hợp, người ta dùng thể truyền có gen đánh dấu.
CÂU 1: Điền từ thích hợp
1. Enzim cắt tạo đầu dính
2. Enzim nối tạo AND tái tổ hợp
3. AND nhỏ có khả năng nhân đôi độc lập
4. AND của thể truyền và gen cần chuyển
5. Chất dùng để làm dãn màng sinh chất
restrictaza
ligaza
Thể truyền
AND tái tổ hợp
CaCl2 hoặc xung điện
Tách gen cần chuyển và plasmit
Dùng enzim retrictaza tạo đầu dính
Dùng enzim ligaza nối đầu dính tạo AND tái tổ hợp
Đưa AND tái tổ hợp vào tế bào nhận
Phân lập dòng tế bào chứa AND tái tổ hợp
1
2
3
4
5
Thứ tự các bước chuyển gen
Làm thế nào để biết AND tái tổ hợp vào tế bào nhận chưa ?
II. ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
Là sinh vật có hệ gen được con người biến đổi phù hợp với lợi ích của mình
II. ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
Có 3 cách:
Đưa thêm gen lạ vào hệ gen
Làm biến đổi 1 gen đã có sẵn trong hệ gen
Loại bỏ hoặc làm bất hoạt 1 gen nào đó trong hệ gen

2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen
Trứng
Thụ tinh trong ống nghiệm
Hợp tử
phôi
Gen cần chuyển
Tử cung của con vật khác
Vật chuyển gen
_ Qui trình
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen
_ Ví dụ : cừu, dê, chuột tạo sữa có protein người
chuột biến đổi gen sản xuất ra lactoferrin. Chất chỉ có trong sữa mẹ bảo vệ trẻ khỏi các vi trùng, vi khuẩn gây bệnh. Dê sản xuất nhiều sữa hơn.(Viện SH Di truyền Nga, Bài từ Tủ sách Khoa học VLOS)
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen
_ Ví dụ :chuột chuyển gen
Chuột có gen phát sáng của sứa
Chuột nhắc có gen sinh trưởng của chuột cống
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng chuyển gen
Ngô Bt ( chứa gen kháng sâu của VK Bacillus thuringiensis
Bông Bt ( chứa gen kháng sâu của VK Bacillus thuringiensis
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng chuyển gen
Hình: So sánh sự tích tụ beta carotene trong hạt gạo
Từ trái sang: hoang dại, gen psy từ cây hoa thủy tiên vàng, gen psy từ ngô
Gạo hạt vàng chứa β caroten (tiền vitamin A)
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng chuyển gen
Cà chua có gen thúc đẩy sinh trưởng của nấm men
Siêu cà chua
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng chuyển gen
Cây phát sáng
Cây sắn dây có gen IPT
Khoai tây chuyển gen tạo củ ở trên
Đậu kháng virut khảm
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo giống cây trồng chuyển gen
Bắp chuyển gen ( theo Pharma-Planta)
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo dòng vi sinh vật chuyển gen
VD: Tạo dòng vi khuẩn có gen tổng hợp insulin của người để tổng hợp 1 lượng lớn insulin  giảm giá thành chữa bệnh tiểu đường.
Trị số bình thường của đường huyết dao động trong khoảng 80-110mg
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
b) Tạo dòng vi sinh vật chuyển gen
Có 3 cách:
Đưa thêm gen lạ vào hệ gen
Làm biến đổi 1 gen đã có sẵn trong hệ gen
Loại bỏ hoặc làm bất hoạt 1 gen nào đó trong hệ gen
Em hãy nêu
thành tựu của
công nghệ gen
_ Ví dụ : cừu, dê, chuột tạo sữa có protein người
_ Bông Bt ( chứa gen kháng sâu của VK Bacillus thuringiensis )
VD: Tạo dòng vi khuẩn có gen tổng hợp insulin của người để tổng hợp 1 lượng lớn insulin  giảm giá thành chữa bệnh tiểu đường.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ