Bài 20. Tạo giống nhờ công nghệ gen

Chào mừng các thầy cô về dự giờ lớp 12C8!
*Các động, thực vật trên được tạo ra nhờ công nghệ gì?
CHU?T B?CH CHUY?N GEN CH?A HOOCMON SINH TRU?NG C?A CHU?T C?NG
BÀI 20.

TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ GEN
I. Công nghệ gen:

1. Khái niệm công nghệ gen:
* Công nghệ gen là gì?
I. Công nghệ gen:

1. Khái niệm công nghệ gen:
- Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào, sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới.
I. Công nghệ gen:

1. Khái niệm công nghệ gen:
* Kỹ thuật chuyển gen là gì?
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
I. Công nghệ gen:

1. Khái niệm công nghệ gen:
Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào, sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới.
- Kỹ thuật tạo ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sang tế bào khác gọi là kỹ thuật chuyển gen.
Quan sỏt so d? sau v� cho bi?t: K? thu?t chuy?n gen g?m nh?ng bu?c co b?n n�o?
Tạo ADN tái tổ hợp
Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận
Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
a. Tạo ADN tái tổ hợp:
Quan sát hình sau và SGK, em hãy cho biết: Thế nào là gen cần chuyển ?
Gen cần chuyển: gen mà con người cần chuyển từ sinh vật này sang sinh vật khác.
Em hãy nêu khái niệm thể truyền ?
=> Thể truyền (Vectơ): Gồm Plasmit, ADN virut, NST nhân tạo, … Có đặc điểm:
+ Phân tử ADN nhỏ.
+ Có khả năng nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào.
+ Hoặc có thể gắn vào hệ gen của tế bào.
+ Có khả năng mang gen cần chuyển.
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
a. Tạo ADN tái tổ hợp
Tách ADN NST mang gen cần chuyển của “tế bào cho”
Đoạn gen cần chuyển
Nối đoạn bị cắt vào plasmid nhờ enzim ligaza
ADN tái tổ hợp
Các bước tạo ADN tái tổ hợp
* Thao tác tạo ADN tái tổ hợp:
- Tách chiết thể truyền (plasmit, ADN virus, NST nhân tạo,…) và gen cần chuyển.
- Xử lý bằng cùng 1 loại enzim cắt giới hạn (Restrictaza) để tạo thành cùng 1 loại đầu dính.
- Dùng enzim nối (Ligaza) để gắn chúng lại với nhau => ADN tái tổ hợp.
ADN tái tổ hợp là gì?
* ADN tái tổ hợp là phân tử ADN có sự kết hợp giữa gen cần chuyển và thể truyền.
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
a. Tạo ADN tái tổ hợp
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
Tạo ADN tái tổ hợp
Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận:
* Làm thế nào để đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận một cách hiệu quả nhất?
ADN tái tổ hợp
tế bào nhận
Một số biện pháp đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận:
Vi tiêm
Sử dụng dung dịch CaCl2, xung điện,… làm giãn màng sinh chất của tế bào cho phân tử ADN tái tổ hợp dễ dàng chui qua màng vào trong tế bào nhận.
c. Phân lập dòng tế bào mang ADN tái tổ hợp:
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
Tạo ADN tái tổ hợp
Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận
Tế bào nhận thường là vi khuẩn, gợi cho em suy nghĩ gì?
Lợi dụng sự phân chia nhanh của vi khuẩn, tăng nhanh sinh khối gen cần chuyển → thu hoạch sản phẩm.
Gen kháng thuốc diệt cỏ
Gen kháng kháng sinh
Gen phát sáng
Gen kháng mặn
Tỷ lệ tế bào nhận được ADN tái tổ hợp rất thấp. Vậy làm thế nào để nhận biết được tế bào có chứa ADN tái tổ hợp?

- Sử dụng thể truyền có gen đánh dấu: gen kháng kháng sinh, kháng thuốc diệt cỏ, kháng mặn, phát sáng…
-Phân lập dòng tế bào chứa AND tái tổ hợp bằng kĩ thuật để thu hoạch sản phẩm.
I. Công nghệ gen:
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen:
Tạo ADN tái tổ hợp
Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận
c. Phân lập dòng tế bào mang ADN tái tổ hợp
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen:
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen:
Thế nào là sinh vật biến đổi gen?
Là những sinh vật mà hệ gen của nó đã được con người biến đổi, cho phù hợp với lợi ích của mình.
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen:
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
- Cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật:
+ Đưa thêm 1 gen lạ vào hệ gen của sinh vật.
+ Làm biến đổi một gen đã có sẵn trong hệ gen.
+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen.
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
Hệ gen giống lúa A
Gen quy định QH ở cây bắp
Giống lúa chuyển gen
 Hệ gen + gen lạ  SV chuyển gen
Hệ gen của giống A
1 gen được biến đổi  sản phẩm mong muốn
 Biến đổi 1 gen trong hệ gen  sản phẩm mong muốn
Loại bỏ gen không mong muốn
Làm bất hoạt gen không mong muốn
 Loại bỏ hoặc làm bất hoạt gen không mong muốn.
Đọc SGK, hoàn thành phiếu học tập sau:
Phương pháp tạo sinh vật biến đổi gen và thành tựu
- Trứng thụ tinh nhân tạo.
- Cấy gen cần chuyển vào hợp tử → phôi.
- Cấy phôi vào cơ thể cái → động vật biến đổi gen.
- Cừu tổng hợp prôtêin người.
- Chuột nhắt chứa gen hoocmon tăng trưởng của chuột cống.
- …
- Tạo ADN tái tổ hợp → tế bào xôma → Cây chuyển gen.
- Cà chua có gen tổng hợp êtilen bị bất hoạt.
- Lúa mang gen kháng rầy nâu.
- …
- Tạo ADN tái tổ hợp → Tế bào vi khuẩn → Tế bào vi khuẩn được biến đổi gen.
- E.coli tổng hợp prôtêin của người.
- Vi khuẩn mang gen phân giải dầu, rác,…
Phương pháp tạo sinh vật biến đổi gen và thành tựu
4
5
6
1
2
3
Trò chơi đi tìm con số may mắn!
Kính chúc Q�Y thầy cô, C�C EM M?NH khoẻ, hạnh phúc,TH�NH D?T!
* Công nghệ gen là:
A. Quy trình công nghệ dùng để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi.
B. Quy trình công nghệ dùng để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới.
C. Kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể truyền.
D. Kỹ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận.
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
* Phân tử AND tái tổ hợp là gì?
A. Là phân tử AND lạ được chuyển vào tế bào thể nhận.
B. Là phân tử AND tìm thấy trong thể nhân của vi khuẩn.
C. Là đoạn AND của tế bào cho kết hợp với AND của Plasmit.
D. Là một dạng AND cấu tạo nên các Plasmit của vi khuẩn.
Chúc các bạn may mắn!
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
* Ưu thế nổi bật của kĩ thuật chuyển gen so với các phương pháp lai truyền thống là:
A. Sản xuất các sản phẩm sinh học trên quy mô công nghiệp.
B. Tổng hợp được các phân tử AND lai giữa loài này với loài khác.
C. Dễ thực hiện, thao tác nhanh, tốn ít thời gian.
D. Lai giữa các loài xa nhau trong hệ thống phân loại không giao phối được.
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
* Tại sao phải phân lập dòng tế bào chứa AND tái tổ hợp?
A. Vì các tế bào chết do không chấp nhận AND lạ.
B. Vì AND của 2 loài không tương thích nên không phát triển được.
C. Vì plasmit từ nhân đôi độc lập với AND nhân nên phải tách chúng ra.
D. Vì có tế bào chứa AND tái tổ hợp, có tế bào không nhận được.
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
* Dùng plasmit để chuyển một đoạn gen từ tế bào cho sang tế bào nhận thuộc:
A. Gây đột biến nhân tạo.
B.Kỹ thuật chuyển gen.
C. Lai kinh tế và tạo giống mới.
D. Lai cải tiến.
Chúc các bạn may mắn!
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
* Khi chuyển một gen tổng hợp protein của người vào vi khuẩn E. Coli, các nhà khoa học đã làm điều gì có lợi cho con người?
A. Sản xuất insualin với giá thành hạ, dùng chữa bệnh tiểu đường.
B. Protein hình thành sẽ làm giảm tác hại của vi khuẩn đối với con người.
C. Lợi dụng khả năng sinh sản nhanh, trao đổi chất mạnh của vi khuẩn để tổng hợp một lượng lớn protein đáp ứng nhu cầu nhiều mặt của con người.
D.Thuần hóa một chủng E. Coli để nuôi cấy vào hệ tiêu hóa người.
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10