Bài 20. Nước Đại Việt thời Lê sơ (1428 - 1527)

Tiết 45 – Bài 20:
NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÊ SƠ (1428 – 1527) (T)
IV/ Một số danh nhân văn hóa xuất sắc của dân tộc:
1) Nguyễn Trãi (1380 – 1442)
2) Lê Thánh Tông (1442 – 1497)
3) Ngô Sĩ Liên (thế kỉ XV)
4) Lương Thế Vinh (1442 - ?)
Hoạt động nhóm 4’
- Nhóm 1: Nêu hiểu biết và những đóng góp của Nguyễn Trãi đối với đất nước?
- Nhóm 2: Nêu hiểu biết và những đóng góp của vua Lê Thánh Tông đối với đất nước?
- Nhóm 3: Nêu hiểu biết và những đóng góp của Ngô sĩ Liên đối với đất nước?
- Nhóm 4: Nêu hiểu biết và những đóng góp của Lương Thế Vinh đối với đất nước?


- Nguyễn Trãi (1380-1442) hiệu Ức Trai quên làng nhị Khê – Thường Tín – Hà Nội.
“ Ức Trai đương lúc Thái Tổ mới sáng nghiệp theo về Lỗi Giang. Trong thì bàn kế hoạch nơi màn trướng, ngoài thì thảo văn thư dụ hàng các thành.
Văn chương tiên sinh làm vẻ vang cho nước, lại được vua tin, quý trọng”.
Gợi ý:
- Đóng góp trong lĩnh vực quân sự ?
- Đóng góp trong lĩnh vực văn hóa ?
Qua nhận xét của Vua Lê Thánh Tông, em hãy nêu những đóng góp của Nguyễn Trãi ?



Tư tưởng : nêu cao lòng nhân nghĩa, yêu nước thương dân, lấy dân làm gốc .

“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
…Đem đại nghĩa để thắng hung tàn
Lấy chí nhân để thay cường bạo” ( Bình Ngô đại cáo )

- Ông kiến nghị cùng Lê Lợi thi hành một đường lối kết thúc chiến tranh rất sáng tạo, rất nhân nghĩa:

“Nghĩ kế nước nhà trường cửu,
Tha cho mười vạn hùng binh.
Gây lại hoà hảo cho hai nước,
Dập tắt chiến tranh cho muôn đời”
( Bình Ngô đại cáo )


1. Nguyễn Trãi (1380-1442)
- Là nhà chính trị, quân sự tài ba, anh hùng dân tộc và danh nhân văn hóa thế giới.
- Viết nhiều tác phẩm có giá trị: Bình ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập, Quốc âm thi tập, Dư địa chí...
- Lê Thánh Tông huý là Tư Thành (1442 - 1497), con thứ tư của Lê Thái Tông .

- Vị vua thứ 4 của triều Lê. người có công đưa nước ta phát triển nhất trong tất cả các triều đại phong kiến trước và sau đó .


? Nội dung các tác phẩm thơ văn của ông chứa đựng điều gì?
- Ông từng viết :
“Lòng vì thiên hạ Thay việc trời dám trễ đâu Trống dời canh còn đọc sách Chiêng bóng xế chửa thôi chầu”
- Hay như 1 nhà thơ đã viết :
“Lê Thánh Tông vị vua nhân đức Lòng yêu dân thương nước sử xanh Một hôm vua dạo quanh thành Thấy người nằm rét xám xanh mặt mày Áo quần rách che thây không đủ Dãi gió sương nằm ngủ bên đường Nhìn người vua động lòng thương Cởi ngay áo ngự đắp choàng lên cho”
2. Lê Thánh Tông (1442-1497)
- Là 1 vị vua anh minh, 1 tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực: Kinh tế, chính trị, quân sự, văn thơ.
- Nhiều tác phẩm có giá trị: Quyền uyển cửu ca, Châu cơ thắng thưởng, Hồng Đức quốc âm thi tập.
- Bộ Đại Việt sử ký toàn thư mà Ngô Sĩ Liên đã biên soạn theo lệnh nhà vua và đã hoàn thành vào năm Kỷ Hợi, niên hiệu Hồng Đức thứ 10 đời Lê Thánh Tông, gồm 15 quyển, chép từ thời Hồng Bàng đến khi vua Lê Thái Tổ lên ngôi.

=> Đây là bộ quốc sử chính thống cũ nhất của Việt Nam được khắc in vào cuối thế kỷ 17 mà còn lại nguyên vẹn cho tới ngày nay.
Đại Việt sử kí toàn thư có nội dung gì?
3. Ngô Sĩ Liên (TK XV)
- Là nhà sử học nổi tiếng thế kỉ XV.
- Là tác giả cuốn Đại Việt sử kí toàn thư (15 quyển)
- Lương Thế Vinh sinh ra tại thôn Cao Phương, xã Liên Bảo, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định).
- Năm 1463, Lương Thế Vinh đỗ trạng nguyên .
- Nhà toán học nổi tiếng.
- Được người đời ngợi ca “Tài hoa, danh vọng bậc nhất”(Trạng Lường )
Lương Thế Vinh (1442 - ?)
4. Lương Thế Vinh (1442-?)
- Là nhà toán học nổi tiếng thời Lê Sơ.
- Tác phẩm tiêu biểu:
+ Đại thành toán pháp (toán học)
+ Thiền môn giáo khoa (phật học)
+ Hí trường phả lục (nghệ thuật sân khấu)
Bài tập củng cố: Hãy cho biết tên danh nhân văn hoá dân tộc có liên quan đến dữ kiện lịch sử sau đây ?
1. Đây là vị quân sư số 1 của Lê Lợi.
2. Người đã khai lệ ghi danh bia tiến sĩ ở văn miếu
Quốc Tử Giám ở kinh đô Thăng Long.
3. Người đã ghi lại một cách có hệ thống lịch sử nước ta từ thời Hồng Bàng đến năm 1427
4. Đây là người đã minh oan cho đại công thần Nguyễn Trãi vào năm 1464, trong vụ án Lệ Chi Viên.
5. Đây là một thiên tài toán học của nước ta ở thế kỉ XV.
6. Đây là danh nhân văn hoá thế giới của nước ta ở thế kỉ XV
7. Người đích thân mang quân đi ổn định bờ cõi và trừng phạt những kẻ đã quấy nhiễu vào lãnh thổ Đại Việt.
8.Vị vua làm cho nước Đại Việt mạnh nhất ở Đông Nam á
Ngô Sĩ Liên
Vua Lê Thánh Tông
Ng Trãi
Lương Thế Vinh
Vua Lê Thánh Tông
Vua Lê Thánh Tông
Nguyễn Trãi
Lê T. Tông
*Dặn dò:
Học bài cũ :
+ Sơ lược vài nét về các danh nhân .
+ Những đóng góp của các danh nhân .
- Xem lại chương IV, trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa để chuẩn bị cho tiết ôn tập.