Bài 2. Xã hội nguyên thuỷ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM TỚI TIẾT DẠY LỊCH SỬ 10A1
Hình 1. “Dấu chân vĩ đại châu Phi”
CHƯƠNG 1: XÃ HỘI NGUYÊN THỦY

Bài 1
SỰ XUẤT HIỆN LOÀI NGƯỜI VÀ XÃ HỘI NGUYÊN THỦY
1. Sự xuất hiện loài người
(?) Về nguồn gốc loài người, đã tồn tại một số quan điểm khác nhau. Em thống nhất với quan điểm nào?
Quan điểm 1: Từ cổ xưa, rất nhiều các dân tộc trên thế giới đều có những truyền thuyết thần thoại kể về nguồn gốc loài người. “Thượng đế sáng tạo ra nhân loại” là một câu chuyện tôn giáo thần thoại tương đối lưu hành ở xã hội phương Tây. Ở Việt Nam là sự tích “Con rồng cháu Tiên”,...
Quan điểm 2: Con người từ hành tinh khác đến trái đất. Một số hình ảnh chia sẻ trên mạng Internet về “đĩa bay” (UFO) gợi liên tưởng đến điều này?
Quan điểm 3: Nhân loại chúng ta và loài vượn ngày nay có cùng chung tổ tiên là đều từ loài vượn cổ phát triển mà thành. Đại diện của quan điểm này là nhà khoa học Đac-uyn.
(?) Với các quan điểm còn lại, nên tiếp cận lý giải ở góc độ nào?
Em hãy cho biết dẫn chứng tư liệu khảo cổ (qua sách báo, mạng Internet), kết hợp quan sát hình 2 để cùng đưa ra những chứng cứ liên quan đến nguồn gốc loài người!
Hình 2. Chân dung khôi phục Người Nê-an-đec-tan
- Những phát hiện khảo cổ học đã khẳng định rằng, người là do một loài Vượn cổ tiến hóa mà thành.
- Cách ngày nay khoảng bốn triệu năm, Vượn cổ chuyển biến thành Người tối cổ.
2. Người tối cổ

Hình 3: Rìu đá thời đồ đá cũ
Câu hỏi thảo luận
1/ Chiếc rìu đá thời đá cũ dù rất thô kệch nhưng so với hòn đá ban đầu, nó đã cso sự thay đổi thế nào? Sự thay đổi đó nhằm mục đích gì? ở động vật (khỉ, tinh tinh) liệu có hiện tượng đó không?
2/ Nhận định của Enghen “không có bàn tay của loài vượn cổ biết chế tạo công cụ thì cho dù một con dao đá thô kệch nhất, chúng ta cũng không có” nhấn mạnh điều gì?
Người tối cổ đã biết chế tác công cụ bằng đá, mở ra thời đại đồ đá.
Kĩ thuật chế tác đá chủ yếu của thời đá cũ là kĩ thuật ghè, đẽo.
Qua lao động, con người nguyên thủy dần hoàn thiện.
Hình 4: Cuộc sống của bầy người nguyên thủy
Hình 5. Cảnh săn ngựa rừng
CÙNG PHÁN ĐOÁN HIỆN TƯỢNG LỊCH SỬ NHÉ
Căn cứ vào các nguồn thông tin em biết và quan sát bức vẽ trên, Em hãy phán đoán xem, so với động vật thuần túy, bầy người nguyên thủy đã có những điểm khác biệt căn bản nào?
Hái lượm và săn bắt là nguồn sinh sống chính của Người tối cổ.
Người tối cổ sinh sống trong các hang động, mái đá,… gọi là bầy người nguyên thủy
3. Người tinh khôn và cuộc cách mạng thời đá mới

- Cách ngày nay hơn 4 vạn năm, Người tối cổ đã tiến hóa thành Người tinh khôn hay Người hiện đại.
Vượn cổ Người tối cổ Người tinh khôn
Hình 6. Quá trình chuyển biến từ Vượn thành Người
Xem hình ảnh, em hãy trả lời các câu hỏi ở trang 5
Hình 8. Rìu đá thời đồ đá mới
Hình 3. Rìu đá thời đồ đá cũ
Học sử qua tư liệu
Em hãy đọc đoạn tư liệu (trang 6) và hãy trả lời các câu hỏi đã cho ở bên
Khoảng 1 vạn năm trước đây, Người tinh khôn bước vào thời kỳ đồ đá mới.
Người tinh khôn biết mài công cụ đá, khoan lỗ hay tạo nấc tra cán…
Người tinh khôn cũng sáng tạo ra đồ gốm hay đan lưới bằng vỏ cây và làm chì lưới từ đất nung, cung tên để săn bắn..
Nền kinh tế trong xã hội nguyên thủy tiếp tục có những thay đổi to lớn.
Những thay đổi ở thời đá mới là cuộc cách mạng
Hãy phát biểu ý kiến của em về những thay đổi to lớn trong kĩ thuật chế tác công cụ và đời sống người tinh khôn thời đá mới.
Bài 1
SỰ XUẤT HIỆN LOÀI NGƯỜI VÀ XÃ HỘI NGUYÊN THỦY
(tiết 2)
Vượn cổ Người tối cổ Người tinh khôn
BÀI CŨ
Dựa vào hình ảnh, hãy:
Trình bày quá trình chuyển biến từ vượn thành người (nói rõ mốc thời gian)
Những nguyên nhân dẫn tới chuyển biến đó?
4. Sự xuất hiện thị tộc và bộ lạc.
HỌC SỬ QUA SƠ ĐỒ
Qua sơ đồ hãy cho biết:
Thị tộc thường gồm mấy thế hệ? Giữa các thế hệ trong thị tộc kết nối với nhau bởi quan hệ gì? Điều này có ý nghĩa gì?
Vào lúc này, phụ nữ hay nam giới sẽ có khả năng là người đứng đầu thị tộc? Vì sao vậy?
Khái niệm thị tộc:
+ Thị tộc là tổ chức xã hội phổ biến của người tinh khôn gồm những nhóm người từ 2 – 3 thế hệ có chung dòng máu.
+ Giữa các thành viên thị tộc rất bình đẳng, bao bọc lẫn nhau. Thị tộc ra đời đánh dấu sự tan rã bầy ngườinguyên thủy.
Khái niệm bộ lạc:
Là tập hợp nhiều thị tộc gần nhau, mối quan hệ họ hàng.
Học tập qua bảng biểu
Gắn với người tối cổ
4 vạn năm trước
Công cụ đá mới ( kĩ thuật mài,đục lỗ, khoan, cưa..)
Săn bắt, hái lượm
Con người sống thành thị tộc và bộ lạc

5. Dấu ấn văn hóa tinh thần thời nguyên thủy
Người nguyên thủy đã xuất hiện các tôn giáo, nghệ thuật nguyên thủy như:
+ Sùng bái vật tổ (tô – tem)
Bạn hiểu gì về tôn giáo nguyên thủy này?
+ Hội họa nguyên thủy
(xem bức tranh và phán đoán hiện tượng)
Phán đoán hiện tượng lịch sử
- Ngoài ra, người nguyên thủy biết làm và dùng đồ trang sức…
6. Thời kim khí và sự tan rã xã hội nguyên thủy
- Cách đây 5.500 năm, người nguyên thủy biết chế tạo công cụ lao động bằng đồng, mở ra thời đại kim khí.
Hình 11: Công cụ lao động bằng kim loại
Phát biểu ý kiến cá nhân những vấn đề đưa ra trong tư liệu (qua quan sát hình 11)
Công cụ bằng kim khí làm cho năng suất lao động tăng lên. Con người tạo ra khối lượng sản phẩm dư thừa thường xuyên.
Những người có chức phận trong thị tộc chiếm của cải dư thừa đó cho riêng mình, gọi là tư hữu. Xã hội nguyên thủy tan rã, xã hội có giai cấp hình thành.
Củng cố bài học
Người tối cổ
Người tinh khôn
Ghè đẽo
Đá mới
Kim khí
Thị tộc, bộ lạc
Tư hữu
Sùng bái vật tổ, hội họa
Câu 1: `
Câu 2: Bài học đã gợi ý cho em những phương pháp học tập lịch sử nào?