Bài 2. Tìm hiểu chung về văn tự sự

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN TỰ SỰ
I/Ý nghĩa và đăc điểm chung của phương thức tự sự:
1.Trong đời sống hằng ngày ta thường nghe những yêu cầu và câu hỏi sau:
-Lan ơi,cậu có thể cho tớ mượn 1 cây bút có được không?
-Bà ơi,bà kể chuyện cho cháu nghe đi!
-Bạn Ly gặp chuyện gì mà lại thôi học nhỉ?
a)Gặp trường hợp như thế,theo em,người nghe muốn biết điều gì và người kể phải làm gì?
Người nghe:muốn hiểu,muốn biết diễn biến câu chuyện như thế nào.
Người kể:phải giải thích rõ ràng sự việc,để đáp ứng yêu cầu của người nghe.
b)Trong những trường hợp trên,câu chuyện phải có 1 ý nghĩa nào đó.Như thế thì người được hỏi phải kể những việc như thế nào về chuyện kể trên.Vì sao?Nếu người trả lời kể 1 câu chuyện khác mà không liên quan đến việc kia thì có thể xem là câu chuyện có ý nghĩa được không.Vì sao?
Trong những trường hợp trên nếu người trả lời mà kể 1 câu chuyện không liên quan đến yêu cầu người hỏi,thì câu chuyện đó sẽ không có ý nghĩa và không đáp ứng được yêu cầu của người hỏi.

HỌC GHI NHỚ:SKG/27
II/Luyện tập:
1.Đọc mẩu chuyện sau và trả lời câu hỏi:
Một lần ông già đẵn củi xong và mang về.Phải mang đi xa nên ông già kiệt sức,đặt bó củi xuống rồi nói:
-Chà,giá Thần Chết đến mang ta đi có phải hơn không?
Ngay lập tức,Thần Chết đến và bảo:
-Ta đây,lão cần gì nào?
Ông già sợ hãi bảo:
-Lão muốn ngài nhấc hộ bó củi lên cho lão.
(Lép Tôn x-tôi,Kiến và chim Bồ câu)
Trong truyện này,phương thức tự sự được thể hiện như thế nào?Câu chuyện thể hiện như thế nào?
-Truyện kể diễn biến tư tưởng của ông già.Truyện kể 1 cách hỏm hính,thể hiện tư tưởng tình yêu cuộc sống,dù kiệt sức nhưng sống vẫn còn hơn chết.
2.Hãy đọc bài thơ ở sgk/29 và xét xem bài thơ có phải tự sự không,vì sao?Hãy kể tóm tắt lại câu chuyện bằng miệng bằng một cách vắn tắt nhất.
SA BẪY
Bé Mây rủ mèo con
Đánh bẫy bầy chuột nhắt
Mồi thơm:cá nướng ngon
Lửng lơ trong cạm sắt.

Lũ chuột tham hóa ngốc
Chẳng nhìn thèm được đâu!
Bé Mây cười tít mắt
Mèo gật gù rung râu.

Đêm ấy Mây nằm ngủ
Mơ đầy lông chuột sa
Cùng mèo con đem xử

Chúng khóc ròng,xin tha!

Sáng mai vùng xuống bếp:
Bẫy sập từ bao giờ
Chuột không,cá cũng hết
Gữa lồng mèo nằm... Mơ

(Nguyễn Hoàng Sơn,Dắt mùa thu vào phố)
KẺ CHUYỆN
Bé Mây rủ mèo con,đánh bẫy bầy chuột nhắt bằng cá nướng để trong cạm sắt.Vì bé nghĩ lũ chuột tham lam nên sẽ chui vào ăn.Bé Mây cười vui vẻ,còn chú Mèo gật gù,rung râu trước sáng kiến tuyệt vời của bé.Đêm ấy Mây nằm ngủ,mơ thấy cảnh chuột nhắt chui đầy vào lồng bị sập bẫy.Bé cùng Mèo con đem ra xử lũ chuột,chúng khóc lóc,xin tha.Sáng mai,lúc tỉnh đậy,bé thấy bẫy sập từ lúc nào.Cũng chẳng thấy con chuột nào cả chỉ thấy con mèo đang nằm trong lồng sắt.
Bài thơ sau là bài văn tự sự.
3.Hai văn bản có nội dung tự sự không?Vì sao?Tự sự ở đây có vai trò gì?
HUẾ:KHAI MẠC TRẠI ĐIÊU KHẮC QUỐC TẾ LẦN THỨ BA
Chiều ngày 3-4-2002,trại điêu khắc quốc tế lần thứ 3 với chủ đề “Ấn tượng Huế -Việt Nam 2002”đã khai mạc tại Công viên 3-2,mở đầu các hoạt động nghệ thuật của Festival Huế 2002.Tham gia trại lần này 27 có tác giả quốc tế từ 18 nước của 4 châu lục và 11 tác giả Việt Nam.Giup việc cho các điêu khắc có gần 100 thợ đá,gò,hàn lành nghề và 15 sinh viên khoa điêu khắc của Trường Đại học Nghệ thuật Huế.Trại bế mạc vào ngày 11-5-2002.Tất cả tác phẩm sẽ được tặng cho địa phương để xây dựng một vườn tượng tại Huế
(Báo Thanh niên,ngày 4-4-2002)
NGƯỜI ÂU LẠC ĐÁNH TAN QUÂN TẦN XÂM LƯỢC
Bấy giờ,ở Trung Quốc,nhà Tần vừa thành lập(năm 221 tr.CN).[...]Năm tr.CN,Tần Thủy Hoàng sai tướng Đồ Thư đem 50 vạn quân chia làm năm mũi xâm lược đất Bách Việc ở phía nam.Quân Tần tràn đến đâu ,lập thêm quận huyện mới đến đấy.[...]Quân xâm lược tàn bạo càng hung hăng tiến sâu vào đất người Âu Việt,người Lạc Việt.
Trước nạn xâm lược của quân Tần,người Âu Việc và Lạc Việt đã tập hợp nhau lại để tự vệ.Quân Tần đông,tấn công ồ ạt.Không thể dàn quân,mặt đối mặt mà đánh địch,họ phải bảo nhau tính chuyện kháng cự lâu dài.Bỏ cửa,bỏ nhà,bỏ cả ruộng vườn,nương rẫy,họ kéo nhau vào rừng sâu,lên núi cao,...Lương thực,vũ khí,gia súc,...chuyển đi theo người.Gìa,trẻ.trai.gái cùng nhau lập mưu bàn kế,cử người tài giỏi làm tướng chỉ huy.Thục Phán,thủ lĩnh của người Âu Việt bấy giờ,là một người trẻ tuổi,rất gan dạ và thông minh.Ông được cử ra chỉ huy chiến đấu.Ban ngày,họ tìm nơi lẩn tránh,đêm đến mới bất thần xông ra đánh địch.Quân Tần đóng ở những làng xóm không người ở,không cướp được lương ăn,thường xuyên bị mai phục,đánh tỉa.
[...]
Cuộc khánh chiến của người Việt chống quân Tần cứ thế tiếp diễn qua nhiều năm.Hàng vạn quân xâm lược bị tiêu diệt,Chủ tướng Đồ Thư phải bỏ mạng .Đến khi Tần Thủy Hoàng chết,nông dân Trung Quốc nổi lên khởi nghĩa ở khắp nơi,nhà Tần phải rút quân xâm lược(Năm 208 tr.CN)
(Lịch sử 6,2000)
Hai văn bản này là văn bản tự sự.Nhưng có sự khác nhau về tính chất.Văn bản thứ 1 là 1 bản tin kể về trại điêu khắc quốc tế ở Huế lần thứ 3.Còn văn bản thứ 2 là 1 bài lịch sử.
5.Trong cuộc họp lớp đầu năm ,Giang đề nghị bầu Minh làm lớp trưởng,vì bạn Minh đã chăm học,học giỏi,lại thường giúp đỡ bạn bè.Theo em,Giang có nên kể vắn tắt một vài thành tích của Minh để thuyết phục các bạn cùng lớp hay không?
-Bạn Giang nên kể vắn tắt lại việc bầu bạn Minh làm lớp trưởng.Bạn có thể kể thêm thành tích học tập của Minh qua các năm học trước,thái độ học tập hoặc tinh thần giúp đỡ bạn bè của Minh.
Chúng ta kết thúc tiết học hôm nay!
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
1)BVH:Học vở ghi+ghi nhớ
Làm BT 2 SGK trang 28.
2)BSH:SƠN TINH,THỦY TINH