Bài 2. Phiên mã và dịch mã

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÕ THỊ SÁU
TỔ SINH KỸ THUẬT
Lớp:12A1
Giáo viên: Nguyễn Như Ý

Nhận làm giáo án điện tử
50.000 vnd một bài,tấc cả các môn,khối lớp bậc tiểu học,trung học,trung học phổ thông,các giáo án mọi lĩnh vực.Chịu trách nhiệm tài liệu,nội dung, cách thức soạn theo ý tưởng được giao!
Thiết kế logo, các mẫu quảng cáo, bản biểu, áo lớp(nhóm)........
Điên thoại: 01267220487-08.35164010(nhật)
…Trình tự của các nuclêôtit trên gen quy định trình tự các axit amin của phân tử protein thông qua hai qua trình phiên mã và dịch mã
Phiên mã
Dịch mã
I. CƠ CHẾ PHIÊN MÃ
Khái niệm
Diễn biến cơ chế phiên mã
Khái niệm
Diễn biến cơ chế dịch mã
Mối liên hệ ADN – mARN – Tính trạng
Pôliribôxôm
II. CƠ CHẾ DỊCH MÃ
Sự truyền thông tin di truyền từ AND sang phân tử ARN được gọi là quá trình phiên mã.
* Các loại ARN và chức năng của chúng:
Khái niệm phiên mã
Dựa nội dung SGK và kiến thức đã học, hãy hoàn thiện phiếu học tập sau

Thế nào gọi là quá trình phiên mã?
Làm khuôn cho dịch mã ở ribosome
Đầu 5’ có vị trí đặc hiệu nằm gần codon mở đầu để ribosome nhận biết
Mang axit amin đến ribosome, tham gia dịch mã
Có bộ ba đối mã đặc hiệu (anticođon), có thể nhận ra và bắt đôi bổ sung với côđon tương ứng trên mARN
Nơi tổng hợp prôtêin
Gồm 2 tiểu phần, khi tổng hợp Pr mới liên kết thành rbs hoạt động chức năng
Khái niệm phiên mã
Diễn biến cơ chế phiên mã
Gồm 3 giai đoạn chính:
-Khởi đầu: Enzim ARN polimeraza bám vào vùng điều hòa làm gen tháo xoắn lộ ra mạch mã gốc có chiều 3` - 5` và bắt đầu tổng hợp mARN tại vị trí đặc hiệu (điểm khởi đầu)
-Kéo dài: ARN polimeraza trượt dọc theo mạch mã gốc trên gen có chiều 3` - 5` để tổng hợp nên phân tử mARN theo nguyên tắc bổ sung ( A-U, T-A, G-X và ngược lại) theo chiều 5` - 3`
-Kết thúc: Khi enzim chuyển tới cuối gen gặp tín hiệu kết thúc (điểm kết thúc) thì dừng phiên mã và phân tử mARN vừa tổng hợp được giải phóng.
* Những điểm cần lưu ý trong quá trình phiên mã: ---Enz tham gia là ARN polimeraza.
- Phiên mã bắt đầu từ điểm khởi đầu đứng trước gen (phía đầu 3’ của mạch mã gốc); đoạn enz ARN polimeraza hoạt động tương ứng với 1 gen.
- Chiều của mạch khuôn tổng hợp mARN là 3’-5’.
- Chiều của mARN được tổng hợp là 5’-3’.
- Khi gặp tín hiệu kết thúc (điểm kết thúc) thì mạch mARN tách ra và enz ARN polimeraza rời khỏi mạch khuôn.
- Qúa trình tổng hợp tARN & rARN cũng tương tự, sau khi chuỗi pôliribônuclêôtit hoàn thành xong, chúng sẽ biến đổi cấu hình đặc trưng cho cấu trúc của chúng.
- Phiên mã ở sinh vật nhân thực có nhiều enzim tham gia hơn.
QS H 2.1 -sgk, trả lời các câu hỏi: -Enzim nào tham gia quá trình phiên mã?
Phiên mã bắt đầu ở vị trí nào trên đoạn ADN (gen)?
Chiều của mạch khuôn tổng hợp mARN?
Chiều tổng hợp và nguyên tắc bổ sung khi tổng hợp mARN?
Hiện tượng xảy ra khi kết thúc phiên mã?

Mã di truyền chứa trong mARN được chuyển thành trình tự các axit amin trong chuỗi Polipeptit của Protein là dịch mã
* Các TP tham gia vào quá trình dịch mã:
- mARN trưởng thành và ribosome.
- tARN và 1 số loại enzim.
- ATP.
- Các axit amin tự do.
Khái niệm dịch mã
a) Hoạt hoá axit amin:
- Axit amin + ATP
Enzim
Axit amin hoạt hoá
aa
ATP
Axit amin
Hoạt hoá
- Axit amin hoạt hoá + t ARN aa – t ARN
Enzim
Xem SGK và quan sát sơ đồ sau cho biết thế nào là hoạt hoá axit amin?
Diễn biến cơ chế dịch mã
b) Dịch mã và tổng hợp chuỗi PP: gồm 3 bước
* Kéo dài chuỗi polipeptit:
* Mở đầu:
Hai tiểu đơn vị Riboxom gắn vào mARN ở cođon mở đầu (AUG).
Các tARN nhờ có bộ ba đối mã đó mang các axitamin tương ứng đặt đúng vị trí theo khuôn mARN để tổng hợp nên chuỗi polipeptit xác định
* Kết thúc:
Diễn biến cơ chế dịch mã
Khi Riboxom tiếp xúc với mã kết thúc của mARN (UAG, UAA, UGA) thì quá trình dịch mã hoàn tấc
* Những điểm cần lưu ý trong quá trình dịch mã:
Quan sát hình 2.2 và cho biết:
Codon mở đầu trên mARN?
Codon trên mARN và anticodon tương ứng của tARN mang aa thứ nhất?
Liên kết peptit đầu tiên giữa 2 aa nào?
-Các bộ ba trên mARN gọi là codon
-Bộ ba trên tARN gọi là anticodon (bộ ba đối mã)
-Liên kêt giữa các axit amin gọi là liên peptit do enzim peptidin transferaza xúc tác
-Ribôxôm dịch chuyển trên mARN theo chiều 5’-3’ theo từng nấc, mỗi nấc tương ứng với 1 codon
-Codon mở đầu trên mARN là AUG tương ứng axit foocmin metionin (fMet)
Codon của axit amin thứ nhất là GUX. Anticodon tương ứng là XAG
Liên kết peptit đầu tiên là liên kết giữa axit amin mở đầu (fMet) và val (fMet - val)
Trên mỗi phân tử mARN, 1 số mARN cùng hoạt động được gọi là Poliribosome
=> Mỗi phân tử mARN có thể tổng hợp từ 1  nhiều chuỗi Polipeptit cùng loại rồi tự hủy; các riboxom được sử dụng qua vài thế hệ tế bào và có thể tham gia tổng hợp bất cứ loại protein nào.
Pôliribôxôm
Sơ đồ hoạt động của Pôliribôxôm
Pôliribôxôm
- Thông tin duy truyền trong ADN truyền qua các thế hệ tế bào qua cơ chế nhân đôi.
- Thông tin di truyền trong ADN được biểu hiện thành tính trạng qua cơ chế phiên mã và dịch mã
mARN Protein Tính trạng

Mối liên hệ ADN – mARN – Tính trạng
ADN
Phiên mã
Dịch mã
Nhân đôi
1. Các prôtêin được tổng hợp trong tế bào nhân thực đều
A. bắt đầu bằng axit amin Met
B. bắt đầu bằng axit amin foocmin mêtiônin
C. Có Met ở vị trí đầu tiên bị cắt bởi enzim
D. cả A và C
Củng cố
2. Loại ARN nào sau đây mang bộ ba đối mã
A. rARN
B. tARN
C. mARN
D. cả ba loại
Củng cố
3. Trình tự nào sau đây phù hợp với trình tự các nuclêôtit được phiên mã từ một gen có đoạn mạch bổ sung là AGXTTAGXA?
A. AGXUUAGXA
B. UXGAAUXGU
C. TXGAATXGT
D. AGXTTAGXA
Củng cố
4. Quá trình giải mã kết thúc khi:
A. ribôxôm tiếp xúc với côđon AUG trên mARN
B. ribôxôm rời khỏi mARN và trở về trạng thái tự do
C. ribôxôm tiếp xúc với môt trong các bộ mã: UAA, UAG, UGA.
D. Ribôxôm gắn axit amin Met vào vị trí cuối cùng của chuổi pôlipeptit
Củng cố
Nhận làm giáo án điện tử
50.000 vnd một bài,tấc cả các môn,khối lớp bậc tiểu học,trung học,trung học phổ thông,các giáo án mọi lĩnh vực.Chịu trách nhiệm tài liệu,nội dung, cách thức soạn theo ý tưởng được giao!
Thiết kế logo, các mẫu quảng cáo, bản biểu, áo lớp(nhóm)........
Điên thoại: 01267220487-08.35164010(nhật)
XIN CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ
CÁC BẠN HỌC SINH
ĐÃ CHÚ Ý LẮNG
NGHE!