Bài 19. Từ trường

THEO KHOA HỌC
THEO THÓI QUEN NGÀY NAY
1.Các từ cực của Trái Đất
Bài 35. Từ trường trái đất
* Trái Đất là một nam châm khổng lồ:
+ Từ cực N: ở phía cực Nam địa lí.
+ Từ cực S: ở phía cực Bắc địa lí.
+ 2 từ cực không trùng với 2 cực địa lí.
G A L A X Y
Từ cực Bắc (N) của Trái Đất nằm ở trên đảo của nước Canada, có tọa độ địa lí là 1010 Kinh Tây và 760 Vĩ Bắc
Từ cực Nam (S) của Trái Đất nằm ở ngoài biển khơi Nam Băng Dương, có tọa độ địa lí là 1390 Kinh Đông và 650 Vĩ Nam
Tại 2 nơi đó phát sinh ra từ trường của toàn bộ Trái Đất
CỤ THỂ:
* Mọi nam châm trên Trái Đất đều có cực N hướng về cực Bắc địa lý( từ cực S của TĐ).
LA BÀN
Đặt la bàn trên một mặt phẳng cố định song song với mặt đất sao cho kim la bàn nằm ổn định.
Chỉnh la bàn sao cho kim la bàn trùng vạch bắc nam từ cực trên la bàn.
Khi kim la bàn ổn định, chúng ta sẽ đọc được phương hướng cần xác định.
CÁCH SỬ DỤNG LA BÀN
Hai đầu của kim nam châm sẽ chỉ về từ cực bắc và từ cực nam của Trái đất. Từ đó bạn có thể xác định được các phương hướng nơi bạn đang đứng.
Xác định phương hướng:
CÔNG
DỤNG
LA
BÀN
2. Độ từ thiên. Độ từ khuynh.
Bài 35. Từ trường trái đất
a. Độ từ thiên:
* Kinh tuyến từ: là đường sức từ trên mặt đất.
* Độ từ thiên: là góc lệch giữa kinh tuyến từ và kinh tuyến địa lí(D- góc từ thiên).Phụ thuộc vào vị trí địa lý của điểm xét.
+ D>0: cực N của kim la bàn lệch sang hướng Đông VD: Đảo Grin –len có D = 600
+ D<0: cực n của kim la bàn lệch sang hướng tây vd: Đảo grin –len có d = 600
Đặt la bàn sao cho phương Bắc Nam của la bàn trùng với phương Bắc Nam địa lý. Khi đó kim nam châm sẽ bị lệch khỏi phương Bắc Nam của la bàn. Góc tạo bởi kim nam châm và phương Bắc Nam của la bàn là độ từ thiên.
Xác định độ từ thiên:
Công dụng: độ từ thiên thay đổi tùy theo không gian ta đứng. Nếu ta biết độ từ thiên nơi ta đứng, ta có thể xác định Bắc Nam địa lý một cách chính xác. Ví dụ: ở nước ta, độ từ thiên không quá 10o nên Bắc la bàn xem như gần trùng với Bắc địa lý.
CÔNG
DỤNG
LA
BÀN
2. Độ từ thiên. Độ ừ khuynh.
Bài 35. Từ trường trái đất
b. Độ từ khuynh.
* Là góc hợp bởi kim nam châm của la bàn và mặt phẳng nằm ngang (I- góc từ khuynh)
+ I>0 khi cực N của kim NC la bàn ở dưới mf ngang
+ I<0 khi cực n của kim nc la bàn ở trên mf ngang
+ Ở 2 từ cực I= 900
Đặt la bàn vuông góc với mặt đất, ta thấy kim lệch khỏi mặt phẳng nằm ngang. Góc hợp bởi kim nam châm của la bàn và mặt phẳng nằm ngang là độ từ khuynh
Xác định độ từ khuynh:
CÔNG
DỤNG
LA
BÀN
BỘ SƯU TẬP "LA BÀN"
BÃO TỪ
* Khi nào xảy ra bão từ ?
Bài 35. Từ trường trái đất
3. Bão từ
Các yếu tố của từ trường Trái đất ( chẳng hạn cảm ứng từ, độ từ thiên, độ từ khuynh…) có những biến đổi theo thời gian. Những biến đổi này xảy ra hầu như cùng một lúc trên qui mô hành tinh gọi là bão từ (còn gọi là bão địa từ)
* Trong những khi có bão từ, kim la bàn sẽ dao động mạnh
* Có hai loại bão từ: loại yếu và loại mạnh
Mặt trời hoạt động phát ra chùm hạt tích điện gọi là chùm plasma. Bão từ được gây ra do các chùm plasma khổng lồ trung hòa về điện của các hạt tích điện phát ra từ các vụ bùng nổ của sắc cầu mặt trời.Các chùm này trên đường đi tới Trái Đất sẽ bao trùm lên Trái Đất, tác động đến từ quyển Trái Đất, tạo ra hệ dòng điện tròn xung quanh Trái Đất.
Bài 35. Từ trường trái đất
3. Bão từ
* Nguyên nhân gây ra bão từ
Sức khoẻ con người.
Kinh tế
Khoa học và công nghệ
Bài 35. Từ trường trái đất
3. Bão từ
* Ảnh hưởng của bão từ.
SỨC KHỎE CON NGƯỜI
Khoa học đã chứng minh rằng các tế bào động vật có dư điện tích âm bên trong màng tế bào và có dư điện tích dương ở bên ngoài màng. Điện áp giữa 2 mặt của màng tế báo là 90 mV. Khi tế bào bị kích thích hoạt động, có sự dịch chuyển của các điện tích qua màng tế bào, tạo ra một xung điện thế hoạt động. Các xung điện thế này đặc biệt mạnh ở cơ tim. Vì thế, khi bão từ xuất hiện, nó tác động đến các tế bào trong tim và não nên ảnh hưởng đến người huyết áp cao , bệnh nhân tim mạch và
thần kinh,gây mất ngủ, đau đầu ,gãy xương
Điện lực: Khi bão từ xuất hiện sẽ tạo ra dòng điện tròn xung quanh Trái Đất. Dòng điện này tạo ra từ trường bổ sung vào từ trường Trái Đất, làm biến đổi rất mạnh từ trường này. Khi từ trường Trái Đất tăng lên, từ thông sẽ biến thiên và sinh ra dòng điện cảm ứng hàng triệu ampe đối nghịch với dòng điện trên mặt đất, gây tê liệt hệ thống điện.
Bưu chính viễn thông: làm hỏng vệ tin truyền hình gây gián đọan cho việc truyền tín hiệu của các trạm quan sát và những vệ tinh trong quỹ đạo Trái Đất
KINH TẾ
Hàng không: gây nhiễu sóng vô tuyến làm cho máy không thể xác định được phương hướng và liên lạc với mặt đất nên tai nạn hàng không tăng lên
Dầu khí: vì đây là ống dẫn kim loại nên khi có bão từ, chắc chắn xuất hiện một dòng điện cảm ứng mạnh trong đường ống dẫn dầu ,dẫn khí làm cho ống bị ăn mòn và có thể thủng
KINH TẾ
Làm cho vệ tinh truyền thông bị hư hại, tất cả mọi dữ liệu quan trọng truyền về trái đất dều bị gián đọan, làm cho họat động tại vài thành phố lớn tê liệt hoàn toàn
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VŨ TRỤ
THĂM DÒ LÕI TRÁI ĐẤT
Lõi Trái Đất được chia làm 2 phần : lõi bên trong và lõi bên ngoài. Lõi bên trong là chất rắn và lõi bên ngoài là chất lỏng.
Một số giả thuyết cho rằng lõi bên trong cấu tạo từ uranium và thori mà theo Herndon, đó là hai nguyên tố nặng nhất trong thiên nhiên.
Và một số giả thuyết nói rằng lõi bên ngoài là lớp sắt nóng chảy .
TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT ĐÃ HÌNH THÀNH THẾ NÀO

?

Tóm lại, lõi Trái Đất là lò phản ứng hạt nhân tự nhiên, tạo ra nhiệt lượng sưởi ấm bề mặt trái đất. Lượng nhiệt này còn khiến chúng ta quan tâm bởi một lý do nữa: nó là nguyên nhân hình thành các dòng đối lưu trong những lớp vỏ chất lỏng của Trái Đất . Các dòng đối lưu này dường như là nguồn gốc từ trường của hành tinh
BTVN: Câu hỏi ( SGKTr 172;173)