Bài 19. Từ trường

Bài 19: TỪ TRƯỜNG
I, NAM CHÂM
Nam châm là 1 loại quặng sắt có khả năng hút được sắt vụn.
Nam châm được làm từ các vật liệu : sắt,niken,coban,mangan,gadolinium,…
Mỗi nam châm đều có 2 cực : cực nam(S) ; cực bắc(N).
Hai nam châm cùng cực thì đẩy nhau,khác cực thì hút nhau. Đó gọi là tương tác từ.
Trên hình 19.3,dòng điện cường độ I chạy trong dây dẫn cố định đặt song song với 1 nam châm.Dưới tác dụng của lực từ do dòng điện gây ra,cực bắc của nam châm dịch chuyển về phía trước hình vẽ,cực nam của nam châm dịch chuyển về phía sau.
.
Trên hình 19.4,nam châm cố định tác dụng lực từ F lên đoạn dây dẫn có dòng điện I. Ở đây đoạn dây dẫn có 1 đầu nhúng vào 1 dung dịch dẫn điện để khép kín dòng điện, đồng thời đoạn dây dẫn ấy có thể xê dịch tuỳ theo tác dụng của lực từ do nam châm gây ra.
Trên hình 19.5,2 dây dẫn song song có các dòng điện I1,I2 tác dụng lên nhau lực hút khi I1 và I2 cùng chiều,lực đẩy khi I1,I2 khác chiều
III,Từ trường
IV. Đường sức từ

1. Định nghĩa:
Đường sức từ là những đường vẽ trong không gian có từ trường, sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó.
Thí nghiệm từ phổ
Hình ảnh tạo bởi caùc mạt sắt ôû trong töø tröôøng goïi laø từ phổ của từ trường ñang xeùt .
Hình ảnh từ phổ

2. Các ví dụ về đường sức từ
a. Từ trường của dòng điện thẳng rất dài
- Là những đường tròn nằm trong những mặt phẳng vuông góc với dòng điện có tâm nằm trên dòng điện
- Chiều được xác định bằng quy tắc nắm tay phải
+
●



Quy tắc nắm bàn tay phải
Để bàn tay phải sao cho ngón cái nằm dọc theo dây dẫn và chỉ theo chiều dòng điện, khi đó các ngón kia khum lại cho ta chiều của các đường sức từ.
b. Từ trường của dòng điện tròn
O


Mặt bắc
( North)
Mặt nam
( south)
Các đường sức từ của dòng điện tròn có chiều đi vào mặt Nam và đi ra từ mặt Bắc của dòng điện ấy
3. Các tính chất của đường sức từ

Qua mỗi điểm trong không gian chỉ có thể vẽ được duy nhất một đường sức từ.
Các đường sức từ là các đường cong khép kín hoặc vô hạn ở hai đầu.
Chiều của đường sức từ tuân theo những quy tắc xác định tùy thuộc vào hình dạng của dòng điện.
Quy ước vẽ các đường sức từ: nơi có từ trường mạnh thì vẽ mau, nơi có từ trường yếu thì vẽ thưa.

Cũng như nam châm, Trái Đất có 2 cực địa từ, không trùng với 2 cực địa lý. Từ cực Bắc có toạ độ 700 Vĩ Bắc Và 960 Kinh Tây, trên lãnh thổ Canađa, cách cực Bắc địa lý 800 km . Từ cực Nam có toạ độ 730 Vĩ Nam và1560 Kinh Đông ở vùng Nam cực, cách cực Nam địa lý 1000 km.
Gần đây, các nhà khoa học cho rằng ngoài từ trường chính của trái đất hình thành từ lõi ngoài chiếm 98%, còn có phần từ trường với nguồn gốc bên ngoài trái đất chiếm 2%, phần từ trường này lại hay biến đổi, là phần quan trọng gây ra những tác động đối với cơ thể sống.
Trái Đất là một nam châm khổng lồ ?